Περί της πρόσφατης τροποποίησης των προϋποθέσεων εγγραφής στο Μητρώο Ελληνικών και Ξένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΟΚοιΠ)

Αγαπητές οργανώσεις,

βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης Αριθμ. 3063/2020 (ΦΕΚ 1382/Β/14-4-2020) έχουν γίνει κάποιες, πολύ σημαντικές κατά την κρίση μας, τροποποιήσεις στις προϋποθέσεις εγγραφής ενός φορέα στο Μητρώο Ελληνικών και Ξένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που τηρεί το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου.

Πιο συγκεκριμένα, με την πρόσφατη τροποποίηση και ειδικά στα σημεία δ και ε της πρώτης παραγράφου του άρθρου 2 αναφέρεται ότι οι προς ένταξη φορείς πρέπει:

δ) Να μην συνάπτουν συμβάσεις οποιουδήποτε είδους με:

i) φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν στα όργανα διοίκησής τους ή είναι μέλη ή εταίροι τους που έχουν τον καταστατικό έλεγχο τους, συζύγους, τέκνα και γονείς των ανωτέρω προσώπων και
ii) νομικά πρόσωπα τα οποία, ελέγχονται από τα πρόσωπα της υποπερ. (i) έναντι αμοιβής ή ανταλλάγματος επαχθούς αιτίας για τον φορέα που αποτιμάται σε ποσό άνω των χιλίων (1.000) ευρώ ετησίως.

Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η σύναψη συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας με συνήθεις όρους και αποδοχές και σε ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 3% του συνόλου των εργαζομένων.

ε) Να μην λαμβάνουν τακτική κρατική επιχορήγηση μεγαλύτερη από 50% επί του προϋπολογισμού για τη λειτουργία τους ή δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου. Η προηγούμενη προϋπόθεση δεν ισχύει εφόσον η επιχορήγηση δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ ετησίως.

Πιστεύουμε ότι οι συγκεκριμένες διατάξεις στερούνται ουσίας στην ελληνική πραγματικότητα και αφαιρούν το δικαίωμα εγγραφής σε πλήθος μικρομεσαίων οργανώσεων όπου υπάρχει σημαντική δυσκολία, αν δεν είναι αδύνατο, να τηρούν τις εν λόγω προϋποθέσεις.

Πιο συγκεκριμένα:

Για το σημείο δ: Αποκλείει οργανώσεις οι οποίες κατά τα πρώτα στάδια της ζωής τους στηρίζονται σε σημαντικό βαθμό σε φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον των μελών τους ή και από τα ίδια τους τα μέλη. Στην πραγματικότητα η διάταξη αυτή είτε αποκλείει αυτές τις οργανώσεις από το σχετικό πεδίο είτε αποκλείει από το δυναμικό τους τους βασικούς τους συνήθως συντελεστές. Για τις ΑΜΚΕ, δε, νομική μορφή που επιλέγει η πλειονότητα των νέων οργανώσεων κατά την τελευταία δεκαετία, το γεγονός ότι οι εταίροι ευθύνονται για το σύνολο της προσωπικής τους περιουσίας για ζητήματα της οργάνωσης σημαίνει ότι πολύ δύσκολα, ειδικά κατά την πρώτη δεκαετία ίσως, να μην είναι κάποιος εκ των εταίρων διαρκώς στο πεδίο. Το όριο δε του 3% είναι αντίστοιχα εκτός πραγματικότητας του μεγαλύτερου μέρους των ΟΚοιΠ στην Ελλάδα, μοιάζει τελείως αυθαίρετο, ενώ αναντίρρητα δημιουργεί διακρίσεις ανάμεσα σε μεγάλες και μικρές ΟΚοιΠ – αν δεν είναι αντισυνταγματική, σίγουρα αποδομεί την όποια λογική πίσω από τη συγκεκριμένη ρύθμιση.

Γίνεται κατανοητό ότι πιθανότατα η προϋπόθεση αυτή προέρχεται από το άγχος «διανομής κερδών» με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στους εταίρους/μέλη της ΟΚοιΠ. Όμως, η πραγματικότητα είναι ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να περιφρουρηθεί θέτοντας ένα όριο αποζημίωσης που να μην ξεπερνά ανάγκες βιοπορισμού και μέσης αποζημίωσης στο πεδίο, εφόσον το μέλος του φορέα εργάζεται σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Άλλωστε, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την εργασία μελών οργανώσεων στις οργανώσεις αυτές υπό προϋποθέσεις – είναι περίεργο αυτό να καταστρατηγείται για ένα μέρος των ΟΚοιΠ.

Πιθανά γι’ αυτό η ΚΥΑ επιτρέπει «κατ’ εξαίρεση… σύναψη συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας με συνήθεις όρους και αποδοχές και σε ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 3% του συνόλου των εργαζομένων».

Για το σημείο ε: Αποκλείει οργανώσεις οι οποίες έχουν κατά διαστήματα, ίσως και σε επίπεδο ταμειακών ροών, μεγαλύτερη συμμετοχή κρατικής επιχορήγησης. Ο όρος «τακτική» μοιάζει λίγο ασαφής, ενώ και το ζητούμενο της κρατικής επιχορήγησης δεν φαίνεται να είναι απόλυτα προσδιορισμένο.

Είναι προφανώς σημαντικό ζήτημα η ανεξαρτησία των ΟΚοιΠ, αλλά αυτό προκύπτει από τον τρόπο διοίκησής τους και λειτουργίας τους και όχι από μια, συχνά τυχαία και πρόσκαιρη, κατάσταση σημαντικής χρηματοδότησης από το κράτος. Σημειώνεται, δε, ότι σε σχετικές συζητήσεις όσον αφορά στην υποχρέωση ανάρτησης στη Διαύγεια χρηματοδοτήσεων από ευρωπαϊκά προγράμματα Erasmus+ (που αποτελούν καθαρά ευρωπαϊκούς πόρους – δεν σχετίζονται καν με εθνική συγχρηματοδότηση – και απλά τη διαχείρισή τους έχουν αναλάβει το ΙΚΥ και το ΙΝΕΔΙΒΙΜ) η προτροπή ήταν να αναρτώνται «για να είμαστε σίγουροι». Ο νόμος, δε, απ’ όπου πηγάζει η σχετική υποχρέωση (4305/2014) αναφέρει «…που επιχορηγούνται καθ` οποιονδήποτε τρόπο από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης». Κατά συνέπεια, πάντα υπάρχει το άγχος της διασταλτικής ή συσταλτικής ερμηνείας κάποιας ρύθμισης και τελικά το «τακτική κρατική επιχορήγηση» να καλύπτει ακόμα περισσότερες χρηματοδοτήσεις με κάποια συσχέτιση με το κράτος και εξ’ αυτού να αποκλείονται κάποιες ΟΚοιΠ από το συγκεκριμένο πεδίο.

Σημειώνεται ότι αν και οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις αναφέρονται σε ένα ειδικό μητρώο, δεν θα αποτελούσε έκπληξη να συμπεριληφθεί και σε ένα πιο γενικό, άλλωστε γνωρίζουμε ότι υπάρχει σε επεξεργασία μια σχετική κυβερνητική πρωτοβουλία.

Θεωρούμε, λοιπόν, ότι θα πρέπει να υπάρξει μια συνολική τοποθέτηση του χώρου των MKO. Οι προϋποθέσεις δυσκολεύουν πολλές οργανώσεις οι οποίες ιστορικά στηρίζονται τόσο στα μέλη τους όσο και σε πιθανές κρατικές χρηματοδοτήσεις σε κάποια στιγμή της πορείας τους. Με τον τρόπο αυτό μπαίνουν οι πρώτες βάσεις για την ανάπτυξή τους, η οποία και θα τους δώσει τη δυνατότητα σε δεύτερο χρόνο να καλύπτουν τελικά αυτές τις προϋποθέσεις. Παράλληλα, όμως, ήδη φέρνουν σημαντική εμπειρία και καινοτομίες στον χώρο, είναι συχνά όχι μόνο απαραίτητες αλλά και πιο ευέλικτες να συνεισφέρουν, στοιχεία τα οποία δεν θα έπρεπε να στερηθούμε. Σημειώνουμε, δε, ότι, τουλάχιστον όσον αφορά στις δικές μας καταγραφές, πολύ λίγες από τις μικρομεσαίες οργανώσεις δημιουργήθηκαν και λειτουργούν από άτομα που έχουν εξασφαλίσει τον βιοπορισμό τους από άλλες πηγές ώστε να μην χρειάζονται, στις περιπτώσεις που βρίσκονται διαρκώς στο πεδίο, κάποια αποζημίωση. Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μια φάση δημιουργικής αναγέννησης και ανάπτυξης του οικοσυστήματος ΟΚοιΠ, ίσως για πρώτη φορά ουσιαστικά «από τα κάτω», και το γενικό θεσμικό πλαίσιο θα έπρεπε να είναι υποστηρικτικό αυτού.

Παράλληλα, θα πρέπει να αιτηθούμε συγκεκριμενοποίησης κάποιων όρων και ειδικά του «τακτική κρατική επιχορήγηση», ώστε αυτοί να ξεκαθαριστούν άμεσα και όχι να αποτελέσουν βάση αποκλεισμού οργανώσεων.

Στο πλαίσιο αυτό θα θέλαμε να καλέσουμε οργανώσεις οι οποίες ενδιαφέρονται να σχολιάσουν τα ανωτέρω σημεία να μας στείλουν έως και τη Δευτέρα 27 Απριλίου 2020 στο [email protected]. Εντός της εβδομάδας εκείνης θα διαμορφώσουμε κείμενο-ψήφισμα για τις προϋποθέσεις που θέτει το Μητρώο ύστερα από την έκδοση και της σχετικής ΚΥΑ καλώντας κάθε ενδιαφερόμενο να το προσυπογράψει.

Με φιλικούς χαιρετισμούς,

Σωτήρης Πετρόπουλος