Νομικά: Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες και ΕΣΠΑ

Όπως έχουμε ήδη καταλήξει σε προηγούμενα άρθρα μας ο χαρακτηρισμός ενός νομικού προσώπου, όπως η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία (ΑμΚΕ) ως μη κερδοσκοπικού, δεν εξαρτάται από το χαρακτηρισμό που του έχουν δώσει οι ιδρυτές του, αλλά προκύπτει από το καταστατικό, κυρίως όμως κρίνεται με βάση την πραγματική δραστηριότητα που τούτο ασκεί και τα εν γένει πραγματικά περιστατικά. Ο αρμόδιος προϊστάμενος ΔΟΥ (εφορία έδρας του νομικού προσώπου) θα κρίνει αν ένα νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα χρησιμοποιεί, όπως οφείλει το όποιο οικονομικό πλεόνασμα (αφού αφαιρεθούν δηλαδή τα όποια έξοδα λειτουργίας του) για την εξυπηρέτηση του σκοπού του και αν δεν πραγματοποιεί διανομή κερδών στα μέλη του (προσοχή: δεν θεωρείται διανομή των κερδών η καταβολή σε μέλος μισθού ή αμοιβής για εργασία του στο νομικό πρόσωπο).

Επίσης, επιβάλλεται να λειτουργεί με αρχές εξυπηρέτησης του κοινωφελούς σκοπού για τον οποίο έχει ιδρυθεί, η ωφέλεια από τη δραστηριότητά του να μην αφορά αποκλειστικά στα μέλη, αλλά μεγαλύτερες ομάδες και σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται με την επιχείρηση και δεν ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα. Τι γίνεται, όμως, με διάφορα επενδυτικά εργαλεία και ιδίως το ΕΣΠΑ, που πολύ συχνά απαιτούν το επιδοτούμενο πρόσωπο να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα (-νεοφυής- επιχειρηματικότητα, ανταγωνιστικότητα, καινοτομία κλπ); Άραγε αποκλείονται ή η έννοια της επιχειρηματικότητας, όπως την προϋποθέτουν τα εν λόγω προγράμματα εμπεριέχει και μη κερδοσκοπικούς φορείς, όπως η ΑμΚΕ, που ασκούν εμπορικές πράξεις για τη χρηματοδότηση των κοινωφελών δράσεών τους και την επιδίωξη του σκοπού τους; Η απάντηση βρίσκεται στην έννοια της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία δεν είναι καθόλου εύκολο να αναλυθεί και η διάκρισή της από την έννοια του επιχειρηματία – εμπόρου.

Ο όρος επιχειρηματικότητα περιγράφει μια σειρά από δραστηριότητες, όπως είναι η δημιουργία, η ίδρυση, η διαχείριση μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού με σκοπό να προκύψει οικονομικό κέρδος. Άρα όταν λέμε επιχειρηματικότητα εννοούμε μια διαδικασία με την οποία τα άτομα εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες (προσφορά – ζήτηση) και πουλάνε αγαθά και υπηρεσίες. Κοινώς συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή. Απαγόρευση συμμετοχής στην οικονομική ζωή της χώρας δεν προβλέπει το δικαιϊκό σύστημα της χώρας για τις ΑμΚΕ και τους μη κερδοσκοπικούς φορείς. Το αντίθετο μάλιστα. Η επιδίωξη οικονομικού οφέλους (κέρδους) δεν αποκλείεται· η διανομή κερδών στα μέλη είναι αυτή που απαγορεύεται από το νόμο. Και τούτο γιατί το τελευταίο αποτελεί ιδιότητα μονάχα του εμπόρου. Έμπορος δηλαδή είναι το πρόσωπο που ασκεί κατά σύνηθες επάγγελμα εμπορικές πράξεις με σκοπό το κέρδος και τον βιοπορισμό του. Οι μη κερδοσκοπικοί φορείς δεν ασκούν εμπορικές πράξεις με σκοπό τον βιοπορισμό τους, αλλά την εξυπηρέτηση/χρηματοδότηση των κοινωφελών τους δράσεων και αυτό ακριβώς τους διακρίνει από τους εμπορικούς. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν (δύνανται να) είναι συγχρόνως και επιχειρήσεις, με την έννοια της επιδίωξης κέρδους, όπως αναλύθηκε ανωτέρω.

Ήδη μάλιστα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται απόψεις που συνηγορούν στη συμπερίληψη ΑμΚΕ και άλλων μη κερδοσκοπικών εταιρειών σε επιχειρηματικά προγράμματα και προγράμματα ΕΣΠΑ που απευθύνονται σε επιχειρήσεις, με το αρμόδιο υπουργείο να κατευθύνεται στην έκδοση σχετικής εγκυκλίου, ζητήματα που θα αποτελέσουν την ύλη του αμέσως επόμενου άρθρου μας.

Κώστας Μπρίλης
Νομικός

Στείλτε μας τις δικές σας απορίες (στο [email protected]) και μπορεί να αποτελέσουν το επόμενο θέμα της στήλης!

Η Ομάδα Newsletter του HIGGS