Νομικά: ΜKO στην Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΙΙ)

Σε συνέχεια των όσων ήδη αναφέραμε για τους φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, το εύρος των νομικών μορφών που δύναται να εγγραφούν στο οικείο μητρώο και τις (αρκούντως περιοριστικές ομολογουμένως) προϋποθέσεις ένταξης στο μητρώο τούτο, (βλ. το σχετικό άρθρο) ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε με τα υποστηρικτικά μέτρα που προβλέπει ο νόμος στους φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (εφεξής Φορείς ΚΑΛΟ). Στα αμέσως επόμενα άρθρα μας θα ακολουθήσουν κάποιες προβληματικές, τα αναγκαία αποτελέσματα, οι υποχρεώσεις μιας τέτοιας εγγραφής, και ένας γενικότερος απολογισμός των όσων μπορούν οι φορείς να επιτύχουν με την εγγραφή τους στο μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Υποστηρικτικά μέτρα – Οικονομικές ενισχύσεις
Οι Φορείς ΚΑΛΟ (και μόνο αυτοί) έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση του Ταμείου Κοινωνικής Οικονομίας, που συστήνεται με το αρ. 10 του ν. 4430/2016· οι πόροι του ταμείου προέρχονται από τον κρατικό προϋπολογισμό, από συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και από άλλους εθνικούς πόρους. Παρότι οι απαραίτητες ενέργειες για την ίδρυση του Ταμείου με τη μορφή που προβλέπει το εν λόγω άρθρο αργεί ακόμη (ΝΠΙΔ υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας), έχουν ήδη ξεκινήσει να προκηρύσσονται προγράμματα και δράσεις, προς ενίσχυση των Φορέων ΚΑΛΟ, καθώς το Ταμείο αντιμετωπίζεται ως σύνολο δράσεων και όχι αυστηρά ως νομικό πρόσωπο.

Οι Φορείς ΚΑΛΟ έχουν πρόσβαση στο νόμο για την Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων, την Οικονομική Ανάπτυξη, την Επιχειρηματικότητα και την Περιφερειακή Συνοχή του ν. 3908/2011, που αφορά κυρίως σε κονδύλια της Ε.Ε., πρόσβαση που ρητά προβλέπει το αρ. 5, που ειδάλλως δεν θα είχαν. Ο εν λόγω νόμος προβλέπει επίσης, πρόσβαση των Φορέων ΚΑΛΟ και στο Εθνικό ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ Α.Ε. – πρώην ΤΕΜΠΜΕ) του αρ. 4§1 περ. γ´ του ν. 3912/2011, που προσδίδει σειρά επενδυτικών ευκαιριών και ευκολιών στους ενταγμένους στο μητρώο Φορείς.

Αινιγματική παρουσιάζεται η §2 του αρ. 5 του υπόψη νόμου που προβλέπει η ένταξη Φορέων ΚΑΛΟ σε προγράμματα στήριξης της επιχειρηματικότητας, χωρίς να διευκρινίζεται ποια είναι αυτά. Μάλιστα τα αμέσως προηγούμενα που αναφέρθηκαν ήδη αποτελούν τέτοια και σε προγράμματα του ΟΑΕΔ· πλην όμως και δίχως να διευκρινίζεται για ποιο λόγο τούτες οι δυνατότητες διαφοροποιούνται από τις προηγούμενες, συγχρόνως θέτει ο νόμος την αναγκαία, κατά πως φαίνεται, προϋπόθεση για να ενταχθούν οι φορείς, την τελευταία ρύθμιση να ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα. Ενόψει όσων έχουν ήδη αναφερθεί ως προβληματική για τις δυνατότητες οικονομικής δραστηριότητας από μη κερδοσκοπικούς φορείς (βλέπετε το 1o άρθρο μας με τίτλο Μη Κερδοσκοπικοί Φορείς και Εμπορικές Πράξεις) μένει να διευκρινιστεί, ίσως με μια από τις επόμενες ερμηνευτικές εγκυκλίους, τι ακριβώς εννοεί ο νομοθέτης με τον υπόψη περιορισμό και ποιος είναι ο σκοπός που τον θέτει.

Περαιτέρω κίνητρα για την ένταξη Φορέα στο υπόψη μητρώο παρέχει ο νόμος στα αρ. 5§3 και 6§1. Με το πρώτο άρθρο δίνεται η δυνατότητα σε φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (α´ και β´ βαθμού), σε ΝΠΔΔ (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) και ΝΠΙΔ (Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου) – φορείς της γενικής κυβέρνησης (υπουργεία, ασφαλιστικά ταμεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα κ.α.) να παραχωρήσουν τη χρήση κινητής ή/και ακίνητης περιουσίας τους σε φορείς ΚΑΛΟ. Από τη διάταξη προκαλείται σύγχυση αν είναι υποχρεωτικό η υπόψη περιουσία να παραχωρείται δίχως αντίτιμο (χρησιδάνειο) ή αν νομικά ανεκτή μπορεί να θεωρηθεί και η μίσθωση αντικειμένου σε Φορέα ΚΑΛΟ. Αντιστοίχως με τη διάταξη της §1 του αρ. 6 δίνεται η δυνατότητα να συνάπτονται προγραμματικές συμβάσεις μεταξύ φορέων ΚΑΛΟ και του Δημοσίου, Ο.Τ.Α. κάθε βαθμού και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα (φερ’ ειπείν Εθνική Λυρική Σκηνή, ΔΕΗ Α.Ε., ΗΔΙΚΑ Α.Ε.) για τη μελέτη ή/και την εκτέλεση έργων. Προϋπόθεση για να θεσπιστεί τέτοια προγραμματική σύμβαση θέτει ο νόμος τη συμπερίληψη των όποιων θεμάτων αφορούν στις συμβάσεις τούτες, στους καταστατικούς σκοπούς του υποψήφιου Φορέα. Οι συμβάσεις όμως αυτές – παρά το ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν κύριο μοχλό κοινωνικής ωφέλειας και οικονομικής ανεξαρτησίας των Φορέων ΚΑΛΟ – θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη δέουσα σοβαρότητα, δεδομένου ότι υπόκεινται σε (προσυμβατικό) έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο και παρουσιάζουν ιδιαίτερες νομικές δυσκολίες και κινδύνους. Για την εγκυρότητά τους θέτονται διάφορες νομικές προϋποθέσεις, που καθιστούν απαραίτητη τη νομική εκπροσώπηση του Φορέα που θα επιλέξει να συμβληθεί με το Δημόσιο.

Ένα τελευταίο ζήτημα αποτελεί η δυνατότητα που δίνεται σε Φορείς ΚΑΛΟ να διαθέτουν μέρος των κερδών τους στους εργαζόμενούς τους. Από το συνδυασμό των άρθρων 3§1 περ. γγ ii) και 72§2 προκύπτει ότι δύνανται οι φορείς που θα εγγραφούν στο μητρώο να διαθέτουν μέρος των κερδών τους σε εργαζόμενους. Τι γίνεται όμως αν οι εργαζόμενοι αυτών είναι και μέλη τους; Η απάντηση είναι πιο περίπλοκη από ότι φαίνεται εξαρχής. Και τούτο διότι ενώ οι Κοιν.Σ.Επ. de facto έχουν εκ του νόμου τη δυνατότητα να κάνουν κάτι τέτοιο, για τις Αστικές μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες, τα Σωματεία και τις λοιπές νομικές μορφές μη κερδοσκοπικών Φορέων δεν ρυθμίζεται ρητά κάποια πρόβλεψη ή απαγόρευση. Μία πρώτη σκέψη είναι ότι ως μη διανεμητικές κερδών νομικές μορφές δεν δύνανται να διανέμουν κέρδη σε εργαζόμενους που τυγχάνουν να είναι και μέλη/ εταίροι. Ο υπόψη νόμος όμως, δεν φαίνεται να διακρίνει ανάμεσα σε νομικές μορφές. Και είναι νομική αναγκαιότητα να καταλήξουμε ότι για το νομικό πρόσωπο (σωματείο, ΑΜΚΕ κ.ο.κ.) ο εταίρος είναι τρίτος.

Μία τέτοια πρόβλεψη όμως, δηλαδή ότι δύνανται εταίροι / μέλη μη κερδοσκοπικού Φορέα, που είναι και εργαζόμενοι αυτού, να λάβουν ως bonus παραγωγικότητας ένα ποσό της τάξης του 35% των κερδών προ φόρων (αρ. 72§1) του Φορέα, το οποίο μάλιστα δεν υπολογίζεται για τον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα και συνακόλουθα την επιβαλλόμενη σε αυτό φορολογία (αρ. 72§2), είναι συνακόλουθα και αρκετά επικίνδυνη, ζήτημα το οποίο θα αναλύσουμε στο επόμενο άρθρο μας.

Κώστας Μπρίλης

Νομικός

Στείλτε μας τις δικές σας απορίες (στο [email protected]) και μπορεί να αποτελέσουν το επόμενο θέμα της στήλης!

Η Ομάδα Newsletter του HIGGS