Συνέντευξη: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς φιλανθρωπικούς οργανισμούς στον κόσμο και πραγματοποιεί δωρεές στους τομείς της τέχνης και του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας και του αθλητισμού και της κοινωνικής πρόνοιας.
Η κυρία Εύα Πολυζωγοπούλου, Διαχειρίστρια Δωρεών στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, απαντάει στις ερωτήσεις του HIGGS όσον αφορά στην παροχή χρηματοδοτήσεων σε Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις.
1. Εάν κάποια οργάνωση ενδιαφέρεται να ζητήσει χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ποιες συμβουλές θα της δίνατε για το τι να κάνει;
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) δέχεται και αξιολογεί αιτήσεις αποκλειστικά από μη-κερδοσκοπικούς οργανισμούς (ΟΚοιΠ), καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Κατά την αξιολόγηση των αιτημάτων, δίνουμε έμφαση στις αρχές με τις οποίες λειτουργεί ο εκάστοτε αιτών οργανισμός όπως εντιμότητα και διαφάνεια, καθώς και στην αφοσίωση στο έργο τους που επιδεικνύουν η διοίκηση και το προσωπικό του οργανισμού. Σε δεύτερο επίπεδο, προσπαθούμε να αξιολογήσουμε το ίδιο το αίτημα που μας κατατίθεται, την επίδραση και τα οφέλη του για την κοινότητα, τυχόν στοιχεία καινοτομίας και τη βιωσιμότητα που μπορεί να εμπεριέχει.
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός που επιθυμεί να υποβάλει ένα αίτημα χρηματοδότησης στο ΙΣΝ, προτού συμπληρώσει την ηλεκτρονική αίτηση που βρίσκεται αναρτημένη στον ιστότοπο του ΙΣΝ, www.SNF.org, (βήμα απαραίτητο προκειμένου να ξεκινήσει η αξιολόγηση), είναι σκόπιμο να έχει προηγουμένως αναγνωρίσει την υπαρκτή ανάγκη, την οποία επιθυμεί να καλύψει, να είναι σαφής η σύνδεση της ανάγκης αυτής με το εν λόγω αίτημα καθώς και ο προτεινόμενος τρόπος αντιμετώπισής της. Επίσης, είναι χρήσιμο ο αιτών ΟΚοιΠ να έχει καταρτίσει ένα συνολικό σχέδιο υλοποίησης του έργου, το οποίο θα προβλέπει αναλυτικά τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που θα χρειαστούν, τα βήματα που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προκειμένου να ολοκληρωθεί με επιτυχία το έργο, το κοινό στο οποίο απευθύνεται και τα οφέλη που προβλέπεται να έχει. Ένα άλλο εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η δυνατότητα του ΟΚοιΠ να μπορεί να εξασφαλίσει κατά το δυνατό τη μελλοντική βιωσιμότητα του προτεινόμενου προγράμματος, σε περίπτωση που αυτό δεν αφορά σ’ ένα one-off έργο. Με άλλα λόγια, μας ενδιαφέρει να υπάρχει συνέχεια ακόμα και μετά το πέρας της δωρεάς ώστε να μεγιστοποιείται ο θετικός αντίκτυπος για την κοινωνία.
Μας βοηθά επίσης, ιδιαιτέρως στην αξιολόγησή μας, όταν ο ΟΚοιΠ είναι σε θέση να παρουσιάσει σαφώς με συντομία την αποστολή του, τους στόχους, τις δράσεις και την εμπειρία που έχει αποκομίσει πάνω στο υπό συζήτηση θέμα. Σε κάθε περίπτωση, ως κοινωφελές ίδρυμα, θέτουμε μεν ορισμένες προϋποθέσεις για την αξιολόγηση των αιτημάτων, αλλά λειτουργούμε πάντοτε με ευελιξία και προσπαθούμε να θέτουμε σε πρώτη προτεραιότητα τον ανθρώπινο παράγοντα. Κατά συνέπεια, όταν μια ιδέα είναι πράγματι αξιόλογη και αντιλαμβανόμαστε πως ο ΟΚοιΠ προσπαθεί με συνέπεια και αφοσίωση να την υλοποιήσει, προσπαθούμε να τον υποστηρίξουμε, όχι μόνο οικονομικά αλλά και συμβουλευτικά, κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης της δωρεάς, ώστε να επιτύχει το στόχο του.
2. Όταν χρηματοδοτείτε ένα έργο, η συμβολή σας περιορίζεται στην οικονομική ενίσχυση, ή προσφέρετε και τη δυνατότητα γενικότερης υποστήριξης του προγράμματος; Αν ναι, μπορείτε να μας αναφέρετε μερικά παραδείγματα;
Το ΙΣΝ λειτουργεί αποκλειστικά σαν χρηματοδότης των δωρεών του και δεν εμπλέκεται στη λειτουργία των δωρεοδόχων του ή στον τρόπο υλοποίησης μιας δωρεάς. Άλλωστε οι ίδιοι οι ΟΚοιΠ δραστηριοποιούνται στο πεδίο και ως εκ τούτου έχουν πλήρη γνώση των αναγκών και των τρόπων αντιμετώπισής τους, επομένως, οφείλουμε να τους εμπιστευτούμε και να τους ενισχύσουμε ώστε να μπορέσουν, μέσω των υπηρεσιών τους, να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο.
Στην περίπτωση που το ΙΣΝ αναγνωρίσει το ίδιο μία κοινωνική ανάγκη και αποφασίσει να συνεργαστεί με κάποιον ΟΚοιΠ με σκοπό να βοηθήσει στην αντιμετώπισή της τότε το ΙΣΝ, από κοινού με τον ΟΚοιΠ που υλοποιεί εντέλει την εκάστοτε δωρεά, συνδιαμορφώνουν το πρόγραμμα υλοποίησης. Αυτό αποτελεί και μια εκπαιδευτική διαδικασία καθώς και τα δύο μέρη καλούνται να ανταλλάξουν γνώσεις προς ένα κοινό στόχο. Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι το ίδιο το HIGGS όπου η ανάγκη για εκπαιδευτική ενίσχυση των μη-κερδοσκοπικών οργανισμών στην Ελλάδα οδήγησε στην αναζήτηση της κατάλληλης ομάδας συνεργατών και στη δημιουργία ενός οργανισμού, ο οποίος θα ανταποκρίνεται ακριβώς σε αυτή την ανάγκη.
Σε κάθε περίπτωση, αν και το ΙΣΝ λειτουργεί μονάχα ως δωρητής των δράσεων άλλων ΟΚοιΠ, είναι πάντοτε διαθέσιμο, με τους ανθρώπινους πόρους που το ίδιο διαθέτει καθώς και με δικτύωση μεταξύ ΟΚοιΠ σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να υποστηρίξει όποιον ΟΚοιΠ απευθυνθεί στο Ίδρυμα και ζητήσει τη συμβολή του.
3. Η χρηματοδότηση που προσφέρετε δίνεται συνολικά στην αρχή, στο τέλος, σε δόσεις;
Η κατανομή της εγκεκριμένης χρηματοδότησης δίνεται σύμφωνα με το οικονομικό μέγεθος, τις ανάγκες του συγκεκριμένου προγράμματος και του χρονοδιαγράμματος που έχει συμφωνηθεί από κοινού με τον δωρεοδόχο. Με άλλα λόγια μπορεί αυτή να δοθεί τμηματικά σε ισόποσες ή μη δόσεις ή μετά το πέρας των εργασιών. Συνήθως, η όποια χρηματοδότηση δίνεται στον δωρεοδόχο οργανισμό (ή απευθείας στους προμηθευτές όπου αυτό είναι εφικτό) εφόσον έχει ολοκληρωθεί μέρος ή όλο το έργο.
4.Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι σημαντικότερες εκπαιδευτικές ανάγκες που έχουν οι ΟΚοιΠ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα σήμερα;
Από τη δική μας εμπειρία, οι ΟΚοιΠ στην Ελλάδα ποικίλουν σε μέγεθος, εύρος προσφερόμενων υπηρεσιών και εμπειρία. Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του καθενός αλλάζουν εν μέρει και οι εκπαιδευτικές του ανάγκες. Για παράδειγμα οι οργανισμοί οι οποίοι συνδέονται με κάποιον μεγάλο, διεθνή οργανισμό (όπως για παράδειγμα το WWF Ελλάς, η Greenpeace Ελλάδος, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και άλλοι) συνήθως οφείλουν να ακολουθούν συγκεκριμένες διαδικασίες και πρακτικές με αποτέλεσμα να τους δίνεται η δυνατότητα να εκπαιδευτούν πάνω σε έναν δοκιμασμένο κι επιτυχημένο τρόπο λειτουργίας. Ωστόσο, η πλειονότητα των ΟΚοιΠ στη χώρα έχει δημιουργηθεί από κάποιον ιδιώτη ή μια ομάδα ανθρώπων στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν μια κοινωνική ανάγκη, χωρίς απαραίτητα τα ίδια τα ιδρυτικά μέλη του οργανισμού να διαθέτουν εις βάθος γνώσεις οργάνωσης και επέκτασης ενός ΟΚοιΠ. Δεδομένου, επίσης, του ότι ο χώρος των μη-κερδοσκοπικών οργανισμών συχνά δεν αποτελεί ελκυστικό εργασιακό χώρο για τους νέους κι ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στο εν λόγω αντικείμενο, πολλοί οργανισμοί δεν είναι σε θέση να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια προκειμένου να αναπτύξουν τις υπηρεσίες τους και να διασφαλίσουν την βιωσιμότητά τους.
Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την κοινωνικό-οικονομική κρίση και τη μέχρι πρότινος εξάρτηση από την κρατική χρηματοδότηση έχουν οδηγήσει στην ανάγκη εκπαίδευσης των στελεχών των ΟΚοιΠ σε θέματα διαχείρισης (νομικά, λογιστικά), εξεύρεσης πόρων (πηγές χρηματοδότησης και τρόποι προσέλκυσής τους), οργάνωσης (ανθρώπινο δυναμικό, προσφερόμενες υπηρεσίες, διαχείριση εθελοντών), επικοινωνίας (μάρκετινγκ, χρήση κοινωνικών δικτύων) και διαμόρφωσης καινοτόμων προγραμμάτων και υπηρεσιών.
Σε μια προσπάθεια να ανταποκριθεί στα νέα αυτά δεδομένα και να προσφέρει στους ΟΚοιΠ την απαιτούμενη γνώση, το ΙΣΝ ξεκίνησε το 2012 την πρωτοβουλία «Εκπαίδευση στην Κοινωφελή Δράση» μέσω της οποίας φοιτητές μεταπτυχιακών προγραμμάτων στην Ελλάδα είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα μάθημα πάνω σε αυτό το αντικείμενο ενώ, ταυτόχρονα, μέλη μη-κερδοσκοπικών οργανισμών παρακολούθησαν εντατικά εκπαιδευτικά σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα. Μετά από 3 χρόνια, περίπου 200 συμμετέχοντες φοιτητές και πάνω από 185 στελέχη μη-κερδοσκοπικών οργανισμών, και με τις κοινωνικές ανάγκες να αυξάνονται θεωρήσαμε ότι έπρεπε να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα, την υποστήριξη της δημιουργίας ενός ξεχωριστού κι ανεξάρτητου φορέα, ο οποίος θα αναλάβει την εκπαίδευση των ΟΚοιΠ σε σταθερή βάση. Κάπως έτσι γεννήθηκε το HIGGS ενώ προχωρεί και η προσπάθεια δημιουργίας του πρώτου μεταπτυχιακού προγράμματος στην Ελλάδα το οποίο θα εστιάζει στον Τρίτο τομέα.
5. Το πρώτο βήμα για την έναρξη αξιολόγησης ενός αιτήματος προς χρηματοδότηση προς το Ίδρυμά σας αποτελεί η υποβολή του μέσα από την ηλεκτρονική σας φόρμα. Μπορείτε να αναφέρετε τα επόμενα στάδια της διαδικασίας αυτής;
Εφόσον ένας οργανισμός υποβάλει ηλεκτρονικά ένα αίτημα ξεκινάει επισήμως και η διαδικασία αξιολόγησής του. Εντός 15 περίπου ημερών ένας εκπρόσωπος του τμήματος διαχείρισης δωρεών του ΙΣΝ επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον εκπρόσωπο του οργανισμού, τα στοιχεία του οποίου αναφέρονται στο αίτημα, προκειμένου να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες για το συγκεκριμένο αίτημα και τον αιτούντα οργανισμό. Σε περίπτωση που το αίτημα κριθεί καταρχήν θετικά και γίνει αντιληπτό ότι ο αιτών οργανισμός είναι σε θέση να το υλοποιήσει, τότε αποστέλλεται στον αιτούντα μία λίστα με απαραίτητα έγγραφα, τα οποία του ζητείται να προσκομίσει εντός 15 εργάσιμων ημερών. Εφόσον, λάβουμε τα έγγραφα, προχωρούμε στην περαιτέρω αξιολόγηση οπότε και συζητούνται επιμέρους ερωτήματα που ενδέχεται να έχουν προκύψει ενώ, παράλληλα, διενεργείται και ο οικονομικός έλεγχος του οργανισμού. Αν οι πληροφορίες που θα συλλεχθούν μέχρι τότε αξιολογηθούν θετικά τότε ο αρμόδιος διαχειριστής δωρεών υποβάλει τη σχετική πρόταση προς έγκριση από το Δ.Σ. του ΙΣΝ. Η χρονική διάρκεια όλης της προαναφερθείσας διαδικασίας δεν ξεπερνάει συνήθως τους 3 μήνες, εκτός εξαιρέσεων. Κατόπιν λήψης της σχετικής έγκρισης ξεκινά η διαδικασία υλοποίησης της δωρεάς.
Μεταβείτε στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος
Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Πολυζωγοπούλου και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για αυτήν τη συνέντευξη.
