Εμπιστοσύνη: Το κλειδί στις σχέσεις με τα Μέσα Ενημέρωσης
Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σχηματίζονται γύρω από αξίες, ιδανικά, και την κοινή διαπίστωση των μελών τους για την ανάγκη κάλυψης συγκεκριμένων αναγκών. Επομένως, είναι απόλυτα θεμιτό να επιζητούν την προβολή των δράσεών τους από τα Μέσα Ενημέρωσης, στο βαθμό που θεωρούν πως αυτές υπηρετούν το κοινωνικό σύνολο.
Πώς μπορεί, όμως, αυτή πράγματι να επιτευχθεί; Θα ήθελα να μοιραστώ ορισμένες διαστάσεις για τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο μέρη με την ελπίδα να φανούν χρήσιμες. Όσα αναφέρω αφορούν καθαρά προσωπικές παρατηρήσεις, που προκύπτουν ύστερα από επτά περίπου χρόνια τακτικής αλληλεπίδρασης με οργανώσεις, από την σκοπιά του δημοσιογράφου.
Πρώτον, καλό θα είναι η επικοινωνία να γίνεται στοχευμένα. Στα περισσότερα Μέσα, η κάλυψη μιας θεματικής (αυτό που στα αγγλικά λέμε beat) έχει ανατεθεί σε συγκεκριμένους δημοσιογράφους. Επομένως, μια οργάνωση θα πρέπει να χαρτογραφήσει εκείνους που καλύπτουν ή πιθανώς ενδιαφέρονται για τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται. Ένα καλογραμένο Δελτίο Τύπου για μια εκδήλωση σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, για παράδειγμα, δεν έχει κανένα αντίκρισμα, όταν αποστέλλεται σε δημοσιογράφους που καλύπτουν τον κινηματογράφο, το χρηματιστήριο, ή το διεθνές ρεπορτάζ.
Δεύτερον: μίλησε εκπρόσωπός σας σε κάποιον δημοσιογράφο για ένα συγκεκριμένο ζήτημα; Παρακολούθησε ένας δημοσιογράφος την εκδήλωσή σας; Θα είναι χρήσιμο να έχετε εξαρχής κατά νου, προκειμένου να αποφευχθούν απογοητεύσεις και παρεξηγήσεις, πως αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα τη δημοσίευση δηλώσεων του εκπροσώπου σας ή κάποια αναφορά στην εκδήλωση — ούτε κάποια τέτοια υποχρέωση.
Ένας δημοσιογράφος συγκεντρώνει πληροφορίες από διάφορες πηγές και, στη συνέχεια, πλήρως υποκειμενικά, επιλέγει ποιες εξ αυτών θα συμπεριλάβει στον συγκεκριμένο χώρο (κείμενο) ή χρόνο (βίντεο, ήχος) που έχει στη διάθεσή του. Θα σας παρότρυνα, λοιπόν, να μην ενοχληθείτε εάν διαπιστώσετε πως δεν έγινε κάποια αναφορά στην οργάνωσή σας. Και ακόμα περισσότερο, εάν τελικά θέσετε το ζήτημα στον δημοσιογράφο, να γίνει με τρόπο που δεν θα κάνει τον ίδιο να αναλογιστεί εάν απέναντί του έχει πράγματι μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών ή κάποια απρόσωπη, μεγάλη εταιρεία, που λειτουργεί με τους όρους της αγοράς.
Το βασικό «συνάλλαγμα» στη δημοσιογραφία είναι η εμπιστοσύνη. Εάν εκτιμήσει το έργο και τις προθέσεις σας, ο δημοσιογράφος που αρχικά σας απογοήτευσε θα φροντίσει να συμπεριλάβει την οργάνωσή σας σε επόμενες δημοσιεύσεις. Κυριότερα, θα συστήνει την οργάνωσή σας στους συναδέλφους του από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που θα ζητούν τη γνώμη του για το πού να απευθυνθούν για τα δικά τους ρεπορτάζ.
Τρίτον, δεν θα πρέπει οι δύο πλευρές να ξεχνούν ότι τα Μέσα και οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών έχουν διακριτούς ρόλους. Υπόκεινται σε άλλους περιορισμούς και μπορούν να απευθυνθούν με διαφορετικό τρόπο στο κοινό (τα Μέσα μπορούν να δημοσιεύσουν μόνο ό,τι μπορούν να αποδείξουν). Θα πρέπει να είναι σαφές και σεβαστό ότι η ανάδειξη από ένα Μέσο ενός ζητήματος που απασχολεί και μια οργάνωση δεν συνεπάγεται εξ ολοκλήρου υιοθέτηση της συνολικής ατζέντας της οργάνωσης.
Τέταρτον, αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στις δύο πλευρές για την ανάδειξη ζητημάτων δημοσίου ενδιαφέροντος. Σε αυτή την περίπτωση, οι όροι της συνεργασίας θα πρέπει να συμφωνηθούν εξαρχής, και ιδανικά να αποτυπωθούν με σαφήνεια σε κάποιο έγγραφο, στο οποίο οι συμμετέχοντες θα μπορούν να ανατρέξουν μελλοντικά σε περίπτωση διαφωνίας.
Πώς μπορούν να συνεργαστούν μια οργάνωση με ένα Μέσο; Μια οργάνωση μπορεί, για παράδειγμα, να συνεισφέρει παρέχοντας πρόσβαση στην κοινότητά της ή τις εξειδικευμένες γνώσεις στελεχών της, και το Μέσο να αναλάβει την υλοποίηση και παρουσίαση της έρευνας.
Στο Solomon, συνεργαστήκαμε με την οργάνωση STEPS που υποστηρίζει ανθρώπους που ζουν σε κατάσταση δρόμου στην Αθήνα, για να αποτυπώσουμε πώς καθίστανται ολοένα και λιγότερο ορατοί. Επίσης, πριν λίγες εβδομάδες, δημοσιεύσαμε μια έρευνα που ακολουθεί -με τράκερς- τα χνάρια των πλαστικών σκουπιδιών της Ελλάδας, η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το ελληνικό γραφείο της Greenpeace και το Basel Action Network.
Στο εξωτερικό τέτοιου είδους συνέργειες γίνονται πλέον τακτικά και υιοθετούνται εξίσου από παραδοσιακά και εναλλακτικά Μέσα. Η εκτίμησή μου είναι πως και στην Ελλάδα η διεύρυνση των συνεργασιών θα είχε σημαντικά οφέλη, τόσο ως προς την ενίσχυση του αντικτύπου σε επίπεδο λήψης αποφάσεων όσο και για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών.
Σταύρος Μαλιχούδης, Αρχισυντάκτης Solomon
