Φορολογία και ανάπτυξη του οικοσυστήματος ΟΚοιΠ
Την τελευταία διετία υπάρχει μια έντονη συζήτηση εντός των ΗΠΑ για τις επιπτώσεις της πρόσφατης αναθεώρησης, επί τα χείρω, του φορολογικού πλαισίου δωρεών προς ΟΚοιΠ. Η συζήτηση εστιάζει στην αποσαφήνιση του μεγέθους της αρνητικής επίδρασης αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας επί των δωρεών προς τις τοπικές ΟΚοιΠ, κανείς σχεδόν, όμως, δεν αμφιβάλλει για το ότι θα υπάρξει αρνητική επίδραση – θεωρείται δεδομένη. Αντίστοιχα, δεκάδες αναλύσεις των υφιστάμενων νομοθετικών πλαισίων για τον Τρίτο Τομέα στην Ευρώπη σημειώνουν τη θετική διάσταση των προνοιών του γαλλικού φορολογικού συστήματος βάσει των οποίων ένας δωρητής μπορεί να έχει έκπτωση φόρου έως και 66% του ύψους των ετήσιων δωρεών του προς [γαλλικές] ΟΚοιΠ.
Ας δούμε και τι συμβαίνει στη χώρα μας, όπου πλήθος ερευνών σημειώνουν ότι η τάση των Ελλήνων για προσφορά χρημάτων, αλλά και χρόνου είναι αδύναμη και εν γένει δεν φαίνεται να διακατεχόμαστε από [χρηματική] αλληλεγγύη προς τρίτους, εκτός ίσως εντός των ορίων της οικογένειας. Αν και οι μετρήσεις δείχνουν βελτίωση, αυτή δεν εμφανίζεται ως καθολική ούτε και με αξιοσημείωτη ένταση, πέρα από κατά καιρούς κορυφώσεις. Σε γενικό επίπεδο έχουμε ένα φορολογικό πλαίσιο όχι πολύ θετικό αλλά ούτε και ιδιαίτερα αρνητικό. Ενδιαφέρον, δε, παρουσιάζει το γεγονός ότι τον Δεκέμβριο του 2019 η παρούσα κυβέρνηση αύξησε την πιθανή έκπτωση φόρου από δωρεές, από το 10% στο 20% δηλαδή του ύψους των δωρεών, πάντα υπό κάποιες προϋποθέσεις. Πόσο ακούστηκε αυτή η προς το καλύτερο αλλαγή; Πόσες οργανώσεις προχώρησαν σε σχετική ενημέρωση των υφιστάμενων δωρητών τους; Η δική μας, εμπειρική και συνοπτική, έρευνα δεν κατέγραψε ουσιαστικές προσπάθειες και εκτιμούμε ότι η σχετική πρόνοια είναι έως και άγνωστη στους περισσότερους φορολογουμένους.
Θα ήταν, όμως, αρκετή η ενημέρωση για να αυξηθούν οι δωρεές; Το πιθανότερο όχι. Και αυτό γιατί από την άλλη πλευρά, στο πιο πρακτικό της κομμάτι, η εν λόγω αλλαγή ίσως είναι και άνευ ουσίας. Γιατί αυτό; Γιατί η τακτική της φορολογικής αρχής είναι οι φολορογικές δηλώσεις οι οποίες εμπεριέχουν συμπληρωμένους τους σχετικούς κωδικούς προς διεκδίκηση της σχετικής έκπτωσης αντιμετωπίζουν την ισχυρή πιθανότητα, νομοτέλεια κατά κάποια λογιστικά γραφεία, κλήσης για έλεγχο και μετέπειτα εκκαθάρισης. Με άλλα λόγια, αν δωρίσεις και εντάσεσαι στο δικαιώμα έκπτωσης και το δηλώσεις, πρέπει να περάσεις από την αρμόδια ΔΟΥ με όλα τα σχετικά παραστατικά. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί η φορολογική αρχή θέλει να ακυρώσει επί της ουσίας τη σχετική δυνατότητα, αν και σε μεγάλο βαθμό μπορεί και να το προκαλεί αυτό. Φαίνεται ότι οδηγήθηκε σε αυτήν την απόφαση καθώς τα προηγούμενα χρόνια, με το ισχύον φορολογικό «μπόνους» να είναι στο 10%, αυξήθηκαν κατακόρυφα οι δηλωθείσες δωρεές προς ΟΚοιΠ! Πρόκειται φυσικά για μια πλασματική αύξηση σε ένα μεγάλο μέρος της που αφορά πιθανά σε κακοπροαίρετη χρήση του μέτρου, δηλώνοντας ποσά στους σχετικούς κωδικούς ενώ οι δυνατότητες ελέγχου από πλευράς πληροφοριακών συστημάτων της φορολογικής αρχής είναι μικρές. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι η νέα διάταξη, όσο ευνοϊκή και αν είναι, εν πολλοίς μπορεί να ακυρωθεί από την πρακτική των φυσικών ελέγχων από τις αρμόδιες ΔΟΥ.
Εδώ έρχεται και άλλη μια φορά η επιτακτική ανάγκη για ένα νομοθετικό πλαίσιο για το οικοσύστημα των ΟΚοιΠ. Η πρακτική του να καίγονται μαζί με τα ξερά και τα χλωρά μπορεί να αποτραπεί με τη θέσπιση ενός ενιαίου μητρώου ΟΚοιΠ στο οποίο θα εγγράφονται όσες οργανώσεις τηρούν κάποιες πρώτες προδιαγραφές, λειτουργίας και διαφάνειας κυρίως. Τα μέλη του μητρώου αυτού θα ταυτοποιούνται αυτόματα από τα συστήματα της εφορίας και για αυτές το ισχύον πλαίσιο φοροεκπτώσεων θα εφαρμόζεται αυτόματα, ενώ θα μπορεί στη βάση αυτή να γίνεται ηλεκτρονική διασταύρωση των δωρεών που δηλώθηκαν και από τα δύο μέρη (δωρητές – ΟΚοιΠ), όπως ακριβώς συμβαίνει με τα τιμολόγια για τα νομικά πρόσωπα.
Ένα τέτοιο ενιαίο μητρώο προφανώς θα έχει και άλλες θετικές επιδράσεις στο οικοσύστημα των ΟΚοιΠ. Και αυτό πρέπει να το κατανοήσουν όλες οι πλευρές αντλώντας από τις συζητήσεις σε άλλες χώρες, για το πώς τελικά, έχει και το κράτος, δηλαδή η κοινωνία η ίδια, ένα μερίδιο ευθύνης για την περαιτέρω ανάπτυξη της αλληλεγγύης και της συμμετοχής σε δράσεις με θετικό κοινωνικό αντίκτυπο, σε αυτά τα μαγικά πράγματα που συμβαίνουν σε ολόκληρη την Ελλάδα, συνηθέστερα από υποστελεχωμένες (σε έμμισθο προσωπικό και εθελοντές) και υποχρηματοδοτούμενες οργανώσεις.
Σωτήρης Πετρόπουλος,
Διευθυντής, HIGGS
