Φορολογικά ζητήματα λειτουργίας ΟΚοιΠ
Είναι αρκετά σύνηθες σε κάθε νομοθετική πρωτοβουλία ρύθμισης ενός ζητήματος να καλύπτονται ή να αναδιαμορφώνονται και στοιχεία που αφορούν στη φορολογική αντιμετώπιση του εν λόγω ζητήματος. Στη βάση αυτή, και υπό το υφιστάμενο πλαίσιο φορολογικής αντιμετώπισης των διαφόρων νομικών μορφών ΟΚοιΠ το οποίο συχνά δημιουργεί δυσκολίες και σίγουρα προσκόμματα καλύτερης λειτουργίας του οικοσυστήματος, θεωρούμε ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτιώσεων οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημεία μιας νέας σχετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας. Αυτά τα σημεία αφορούν στην έκπτωση του φόρου λόγω δωρεάς και στο τέλος επιτηδεύματος για ΑΜΚΕ.
1) Έκπτωση Φόρου λόγω Δωρεάς
Είναι αλήθεια ότι μόλις πρόσφατα (Δεκέμβριος 2019) το φορολογικό πλαίσιο σχετικά με τις δωρεές προς ΟΚοιΠ βελτιώθηκε μέσα από την αύξηση από 10% σε 20% της έκπτωσης φόρου επί των ποσών που δίδονται με τη μορφή οικειοθελούς χρηματικής δωρεάς. Ειδικότερα, αυτή πρέπει να γίνεται προς φορείς που ορίζονται παρακάτω, με την προϋπόθεση οι δωρεές αυτές να υπερβαίνουν στη διάρκεια του εκάστοτε φορολογικού έτους το ποσό των εκατό (100) ευρώ. Το συνολικό ποσό των δωρεών δεν μπορεί να υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του φορολογητέου εισοδήματος. Πρακτικά λοιπόν, η μέγιστη έκπτωση φόρου φτάνει το 0,5% του φορολογητέου εισοδήματος.
Οι φορείς αυτοί είναι οι ακόλουθοι:
α) Οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής, οι ιεροί ναοί, οι ιερές μονές του Αγίου Όρους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τα Πατριαρχεία Αλεξάνδρειας και Ιεροσολύμων, η Ιερά Μονή Σινά, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, τα δημοτικά νοσοκομεία και τα νοσοκομεία που είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
β) Τα κοινωφελή ιδρύματα, τα σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες (αυτές οι δύο προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά), τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς, οι ερευνητικοί και τεχνολογικοί φορείς και τα ερευνητικά κέντρα που αποτελούν ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Διευκρινίζεται ότι οι Ιερές Μονές που εδρεύουν στην Ελλάδα αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που επιδιώκουν θρησκευτικούς σκοπούς.
Όσον αφορά στα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς, σημειώνεται ότι οι κοινωφελείς αυτοί σκοποί θα πρέπει να επιδιώκονται αποκλειστικά, δηλαδή να μη συντρέχουν παράλληλα με άλλους. Ειδικότερα, κοινωφελής σκοπός είναι κάθε εθνικός, θρησκευτικός, φιλανθρωπικός, εκπαιδευτικός, πολιτιστικός και γενικά επωφελής για την κοινωνία, εν όλω ή εν μέρει, σκοπός. Τέτοιο κοινωφελή σκοπό δε μπορεί να θεωρηθεί ότι επιδιώκει το σωματείο, το οποίο αναπτύσσει κατά το καταστατικό του δραστηριότητα από την οποία ωφελούνται μόνο τα μέλη του, και όχι το ευρύτερο κοινό.
Περαιτέρω, δεν αρκεί η κατά τις διατάξεις του καταστατικού επιδίωξη, αλλά πρέπει συγχρόνως το νομικό πρόσωπο να αναπτύσσει πράγματι δραστηριότητα αποβλέπουσα στην πραγματοποίηση του κοινωφελούς αυτού σκοπού.
γ) Τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που νόμιμα υπάρχουν ή συνιστώνται, εφόσον επιδιώκουν σκοπούς πολιτιστικούς. Πολιτιστικοί σκοποί είναι, ιδίως, η καλλιέργεια, προαγωγή και διάδοση των γραμμάτων, της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, του κινηματογράφου, της ζωγραφικής, της γλυπτικής και των τεχνών γενικότερα, καθώς και η ίδρυση, επέκταση και συντήρηση των αναγνωρισμένων ιδιωτικών μουσείων, όπως τέχνης, φυσικής ιστορίας, εθνολογικών και λαογραφικών.
Στην περίπτωση, λοιπόν, που ο εκάστοτε δωρητής συμπεριλάβει στη φορολογική του δήλωση τα ποσά των δωρεών προκειμένου να απολάβει την έκπτωση του φόρου, η φορολογική διοίκηση τον παραπέμπει αυτόματα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. προκειμένου να αποδείξει το αληθές της δήλωσής του προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά (απόδειξη είσπραξης και βεβαίωση φορέα περί αποδοχής της δωρεάς) με αποτέλεσμα να καθυστερεί η εκκαθάριση της δήλωσης έως και μερικούς μήνες με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για τον φορολογούμενο. Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι η διαδικασία της έκπτωσης φόρου λόγω δωρεάς φιλτράρεται μέσα από τον κρατικό γραφειοκρατικό κυκεώνα με «θύμα» τον φορολογούμενο.
Όσον αφορά στο ποσοστό που αναγνωρίζεται, και παρ’ ότι η πρόσφατη αύξηση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ υπολειπόμαστε αρκετά. Για παράδειγμα, στη Γαλλία, η προσπάθεια ενίσχυσης του τομέα έχει οδηγήσει στον ορισμό του αντίστοιχου ποσοστού σε έως και το 66%, υπό προϋποθέσεις, ενθαρρύνοντας ουσιαστικά τις χρηματικές δωρεές προς οργανώσεις και δράσεις με θετικό κοινωνικό αντίκτυπο.
Περαιτέρω, στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής πληροφόρησης που ισχύει εδώ και αρκετά χρόνια και όλο και περισσότερο εξαπλώνεται, θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί ένα μητρώο δωρητών στο οποίο να αναρτώνται οι δωρεές από τους ίδιους τους φορείς με το ΑΦΜ του δωρητή ούτως ώστε να διαβιβάζεται η πληροφορία απευθείας στην ατομική φορολογική δήλωση προς αποφυγή της ταλαιπωρίας του φορολογούμενου.
2) Τέλος επιτηδεύματος για ΑΜΚΕ
Το ισχύον καθεστώς για τις ΑΜΚΕ σε ό,τι αφορά το τέλος επιτηδεύματος είναι 500€ και επιπλέον 300€ για κάθε υποκατάστημα ανά χρήση. Αυτό σημαίνει ότι παρόλο το γεγονός ότι μια ΑΜΚΕ μπορεί να έχει αμιγώς μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, αντιμετωπίζεται από την φορολογική διοίκηση μερικώς ως επιτηδευματίας, δηλαδή ως εμπορική επιχείρηση.
Εν προκειμένω, και ακόμα περισσότερο στη βάση των εξαγγελιών για σταδιακή κατάργηση του σχετικού τέλους, προτείνεται η άμεση κατάργηση αυτού για όσες ΑΜΚΕ αποδεδειγμένα παράγουν κοινωφελές έργο, όπως αυτό πιθανά θα προκύπτει από την ένταξή τους σε ένα ενιαίο μητρώο. Η παρέμβαση αυτή θα διευκολύνει εκατοντάδες ΑΜΚΕ οι οποίες θα έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να στηρίζουν τις ευπαθείς ομάδες που εξυπηρετούν, αλλά και να ανοίγουν ευκολότερα παραρτήματα (η νομοθεσία τα αναγνωρίζει ως υποκαταστήματα) διευρύνοντας, έτσι, τις δράσεις τους και γεωγραφικά.
Φυσικά, μέχρι την επίλυση του ζητήματος, ένας τρόπος να μην επιβαρύνεται η εταιρία με το σχετικό τέλος και του υποκαταστήματος (της έδρας είναι αναπόφευκτο) είναι να χαρακτηρίζει την εγκατάσταση κατά την δήλωσή της στο μητρώο της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. ως «ΓΡΑΦΕΙΟ» και όχι ως «ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ» με την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνονται από εκεί συναλλαγές.
Χάρης Κληρονόμος,
Φοροτεχνικός/Λογιστής
