Η αξιοποίηση του οικοσυστήματος καινοτομίας προς όφελος της κοινωνίας
Χρίστος Δήμας
Η Ελληνική Πολιτεία έχει θέσει ως πρωταρχικό της στόχο τη σύνδεση του οικοσυστήματος καινοτομίας και της ερευνητικής κοινότητας με την πραγματική οικονομία και την επιχειρηματικότητα για τις ανάγκες της κοινωνίας. Σε ένα διάστημα μικρότερο από τρία χρόνια διακυβέρνησης, έχουμε κάνει σημαντικές προσπάθειες για να καλλιεργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες και να παρέχουμε όλα τα απαραίτητα εργαλεία ώστε οι ταλαντούχοι νέοι επιχειρηματίες και επιστήμονες να νιώθουν σιγουριά πως μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί σε παγκόσμια κλίμακα από την Ελλάδα, με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Προχωρήσαμε την μεταρρυθμιστική μας ατζέντα, στοχεύοντας στην καλύτερη αξιοποίηση της ερευνητικής δραστηριότητας που διεξάγεται στην Ελλάδα και την προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Για πρώτη φορά ρυθμίστηκε με αναλυτικό και συνεκτικό τρόπο ο θεσμός της εταιρείας-τεχνοβλαστού των ερευνητικών φορέων (spin-off), προκειμένου να ενισχύσουμε και να διαχειριστούμε πιο αποτελεσματικά τον χώρο έρευνας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που δίνει ώθηση ώστε να ενσωματωθεί στην πραγματική οικονομία η έρευνα και η επιστημονική γνώση που αναπτύσσεται στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, με αμοιβαία οφέλη για όλους. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου λειτουργίας των εταιρειών-τεχνοβλαστών, με σαφείς απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα σχετικά με την ίδρυση, την λειτουργία, ή ακόμα και το κλείσιμό τους.
Προκειμένου να κατοχυρωθεί η σύσταση των τεχνοβλαστών, καθώς και η Διανοητική Ιδιοκτησία, πραγματοποιήθηκε, επίσης για πρώτη φορά, μία ολοκληρωμένη παρέμβαση στα θέματα των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας μέσω ΕΣΠΑ, που προβλέπει την βέλτιστη οικονομική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων δημιούργησε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την ωρίμανση και λειτουργία των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας στην Ελλάδα, μέσω της ανάπτυξης των απαραίτητων δομών, διαδικασιών και ανθρωπίνων πόρων, μέσω της χρηματοδότησης της λειτουργίας υποδομών και σχετικών δράσεων, ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητας.
Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων είναι υπεύθυνο για τις προκηρύξεις που αφορούν την Έρευνα, την Τεχνολογία και την Επιχειρηματικότητα. Στις προσκλήσεις που αφορούν τον Τομέα της Έρευνας και Καινοτομίας, όπως το «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» και οι Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας, επιλέξιμες νομικές μορφές αποτελούν τόσο οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις(ΑΜΚΕ) όσο και οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕΠ). Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν έχει παρατηρηθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ευελπιστούμε όμως να αυξηθεί στο εγγύς μέλλον, καθώς η συμβολή των επιχειρήσεων κοινωνικού σκοπού θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική. Ειδικά για να επιτύχει μία τεχνολογική μεταρρύθμιση, είναι σημαντικό να συνοδεύεται και από την κοινωνική αποδοχή. Σε αυτό το πλαίσιοκοινωνικές επιχειρήσεις (ΑΜΚΕ, ΚοινΣΕΠ) μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο.
Επίσης αναφορικά με τον τομέα της επιχειρηματικότητας, προβλέπεται η χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων των ΚοινΣΕΠ, τόσο στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ, όσο και του νέου Αναπτυξιακού Νόμου.
Επιπλέον, το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ανέλαβε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει μέσω της ΓΓΕΚ το Elevate Greece, μία ηλεκτρονική πλατφόρμα αξιολόγησης και εγγραφής των startups. Πρόκειται για το πρώτο επίσημο εθνικό μητρώο των νεοφυών επιχειρήσεων και εταιριών τεχνοβλαστών. Πρωταρχικός ρόλος της πλατφόρμας είναι η υποστήριξη των νέων επιστημόνων και ταλαντούχων επιχειρηματιών, με μέτρα που να είναι κομμένα και ραμμένα στις ανάγκες των μελών του οικοσυστήματος. Αυτή την στιγμή υπάρχουν 618 εγγεγραμμένες start-ups στο εθνικό μητρώο καταγραφής, με συνολικά 5.900 εργαζόμενους ανάμεσα σε 21 τομείς δραστηριοποίησης, μεταξύ των οποίων η υγεία και οι βιοεπιστήμες, το περιβάλλον, η ενέργεια, ο αγροδιατροφικός κλάδος, η εκπαίδευση, δίνοντας απαντήσεις σε μερικές από τις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις.
Το Elevate Greece παρέχει σημαντικά οικονομικά οφέλη στις εγγεγραμμένες νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως φορολογικά κίνητρα για Επενδυτικούς Αγγέλους (Angel Investors), φορολογικά κίνητρα για δικαιώματα προαίρεσηςσε μετοχές για το προσωπικό (stock options) και παροχή ρευστότητας μέσω ΕΣΠΑ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μη επιστρεπτέας προκαταβολής. Πρόσφατα, μάλιστα, υπερψηφίστηκε η μετεξέλιξη του Elevate Greece από πλατφόρμα, σε Ανώνυμη Εταιρεία του Δημοσίου, έτσι ώστε να παρέχουμε ακόμα περισσότερα κίνητρα και ευκαιρίες σε επιστήμονες και ταλαντούχους επιχειρηματίες. Επίσης, προωθήσαμε μέσω ΕΣΠΑ δράσεις όπως οι Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας (Innovation Clusters) και τα Κέντρα Ικανοτήτων (Competence Centers) που έχουν στόχο να αναδείξουν ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες και την δραστηριότητα της ελληνικής ερευνητικής κοινότηταςστην καινοτομία.
Ταυτόχρονα, η αύξηση των υπερεκπτώσεων για δαπάνες σε Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D) από το 130% στο 200%, αποτελεί ένα σημαντικό φορολογικό κίνητρο προκειμένου οι ελληνικές επιχειρήσεις να επενδύσουν περισσότερο στην Έρευνα &Ανάπτυξη, αλλά και να προσελκύσουμε ως χώρα, ακόμα περισσότερους επενδυτές από το εξωτερικό. Ήδη, η χώρα μας αποτελεί έναν επενδυτικό προορισμό που προσελκύει το επιχειρηματικό ενδιαφέρον παγκόσμιων κολοσσών όπως οι Microsoft, EY, Applied Materials, Pfizer, Cisco, Amazon, ΜΕΤΑ, Volkswagen κ.ά.
Σαφώς, οι νέες τεχνολογίες δεν αποτελούν προϋπόθεση μόνο για την επιτυχία των παραπάνω εταιριών, αλλά και για επιχειρήσεις του χώρου της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ). Για τον λόγο αυτό, οι νεοφυείς επιχειρήσεις του Elevate Greece και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας προάγουν ολοένα και περισσότερο σύγχρονες τεχνολογίες για την αποτελεσματικότερη επίτευξη των στόχων τους. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, η Ανάλυση Μεγάλου Όγκου δεδομένων, οι τεχνολογίες Υπολογιστικού Νέφους, το Διαδίκτυο των Αντικειμένων (IoT), η Ρομποτική, η Εικονική Πραγματικότητα, η Νανοτεχνολογία και το Blockchain, μεταξύ άλλων. Πρόκειται για τεχνολογίες που συνεχώς αναπτύσσονται και διαδίδονται στην χώρα μας, χάρη στην αυξημένη επένδυση της Πολιτείας στο R&D, αλλά και στο εξειδικευμένο και ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας μας.
Πράγματι, οι προσπάθειες για την ανάδειξη και υποστήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας αντανακλώνται στην ετήσια αύξηση του δείκτη έντασης των δαπανών για το R&D, ετήσια αύξηση της τάξεως του 17,2% και ποσοστό δαπανών Ε&Α στο 1,5% επί του ΑΕΠπου σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη αύξηση των τελευταίων 10 ετών.
Μία εξαιρετικά σημαντική πρωτοβουλία είναι και η δρομολόγηση της δημιουργίας δύο φυσικών χώρων καινοτομίας, ανάλογους με αυτούς που διαθέτουν σύγχρονες πόλεις του εξωτερικού, προκειμένου να διεκδικήσουμε πρωταγωνιστικό ρόλο στην καινοτομία στα Βαλκάνια και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η πρώτη Πολιτεία Καινοτομίας στην Αττική και το Τεχνολογικό Πάρκο 4ης γενιάς – Thess INTEC στη Θεσσαλονίκη θα φιλοξενούν ερευνητές, νεοφυείς επιχειρήσεις και τμήματα R&D εταιρειών και βιομηχανιών, που θα δημιουργούν επιχειρηματικές συνέργειες, παράγοντας καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες προς όφελος της Ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας ολοένα και μας επιβεβαιώνει πως διαθέτει εξαιρετικά μεγάλες δυνατότητεςκαι εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό,ώστε να αναδείξουμε την Ελλάδατης κοινωνικής, περιβαλλοντικής και καινοτόμου επιχειρηματικότητας.Η Πολιτεία θα συνεχίσει, με αμείωτη ένταση, να συμβάλει στη δικτύωση, να προσφέρει κίνητρα και ευκαιρίες σε επιστήμονες και νέους επιχειρηματίες για να δημιουργήσουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που συμβάλλουν στην πρόοδο και ευημερία της κοινωνίας μας.
Χρίστος Δήμας, Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιος για την Έρευνα και Καινοτομία και Βουλευτής Κορινθίας.
