Η επίδραση της προσφυγικής κρίσης στην εξωστρέφεια των ελληνικών ΟΚοιΠ
Το παρόν κείμενο παρουσιάζει ένα τμήμα από τα ευρήματα μιας συνολικότερης ποιοτικής έρευνας[1] για τις επιπτώσεις της προσφυγικής κρίσης (2015 – 2019) στην Ελληνική Κοινωνία Πολιτών (ΚΠ), η οποία υλοποιήθηκε από τετραμελή ομάδα ερευνητών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου. Η μελέτη βασίστηκε στα αποτελέσματα μιας εκτεταμένης συλλογής δεδομένων μέσα από πρωτογενή έρευνα (συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια), ενώ διενεργήθηκε και δευτερογενής ανάλυση δεδομένων και κειμένων. Εστιάζει στην επίδραση της πρόσφατης προσφυγικής κρίσης στον τρόπο με τον οποίο η οργανωμένη Ελληνική ΚΠ και πιο συγκεκριμένα οι Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις (ΟΚοιΠ) αναπτύσσουν «δια-οργανωτικές σχέσεις» με άλλες οργανώσεις καθώς και φορείς. Ο όρος «δια-οργανωτικές σχέσεις» αναφέρεται στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ δύο φορέων (δυαδικές σχέσεις) αλλά και περισσοτέρων εξ αυτών, συμπεριλαμβανομένων ακόμα και δικτύων.
Σύμφωνα με το άρθρο που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Κοινωνιολογική Επιθεώρηση (Τεύχος 7, Μάρτιος 2020), η προσφυγική κρίση έρχεται να επιφέρει μια σειρά από εξελίξεις σε πολλά επίπεδα που αφορούν στη λειτουργία των ΟΚοιΠ στην Ελλάδα, επηρεάζοντας, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά, το πλαίσιο λειτουργίας τους, την εξωστρέφειά τους και τη διάθεσή τους να συνεργαστούν. Την περίοδο της κρίσης, δημιουργήθηκαν νέες οργανώσεις, άλλες διεθνείς ήρθαν στην Ελλάδα για να συνδράμουν, υφιστάμενες ενεργοποιήθηκαν ή επέκτειναν σημαντικά τις δραστηριότητες και τα προγράμματά τους.
Η προσέλευση ΟΚοιΠ, κυρίως διεθνών, είχε ως αποτέλεσμα την προώθηση συνεργασιών με τοπικές οργανώσεις και άλλους δρώντες. Αμφότερες πλευρές ωφελήθηκαν από την ανάπτυξη σχέσεων, (σύντομων χρονικά) συνεργασιών, ανταλλάσσοντας σε αρκετές των περιπτώσεων τεχνογνωσία, εμπειρίες και γνώσεις. Ενδιαφέρον αποτελεί και το σχετικά πρωτόγνωρο πλαίσιο των υπεργολαβιών μεταξύ ΟΚοιΠ, το οποίο συναντά κανείς περισσότερο σε παρεμβάσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Ωστόσο, για πολλές εθνικές οργανώσεις, οι σχέσεις αυτές ήταν αποσπασματικές και βραχυπρόθεσμες, με αποτέλεσμα να μην αναπτυχθούν ισχυροί δεσμοί και συνεργασίες μεταξύ τους και οι οποιεσδήποτε σχέσεις να διακοπούν με την σταδιακή αποχώρηση πολλών διεθνών οργανώσεων από την Ελλάδα.
Με στόχο τη βέλτιστη δυνατή συνεργασία και τον συντονισμό, διάφοροι φορείς διοργάνωναν συντονιστικές συναντήσεις. H Ύπατη Αρμοστεία, προσπαθώντας να συντονίσει τους διάφορους δρώντες, διοργάνωνε και φιλοξενούσε θεματικές συναντήσεις. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες προέκυψαν, επίσης, είτε από κάποιες οργανώσεις είτε από Δήμους. Σημαντική εξέλιξη αυτών των αλληλοεπιδράσεων αποτέλεσε και η σύνταξη κοινών επιστολών, κάτι το οποίο δεν παρατηρούνταν συχνά παλαιότερα.
Όσον αφορά στις σχέσεις των ΟΚοιΠ με τοπικούς και κυβερνητικούς θεσμούς, το άρθρο αναφέρει ότι η πλειονότητα των οργανώσεων συμφωνεί ότι οι σχέσεις τους με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), με ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν καλές και αποτελεσματικές, σε αντίθεση με αυτές με την κεντρική κυβέρνηση.
Σύμφωνα με το άρθρο κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης ενισχύθηκε σημαντικά ο ρυθμός διεθνοποίησης των ελληνικών ΟΚοιΠ και των δυνατοτήτων συνεργασιών με φορείς εκτός Ελλάδας. Τοποθέτησε την Ελλάδα στο διεθνές προσκήνιο με αποτέλεσμα πολλοί ευρωπαϊκοί και διεθνείς φορείς και ιδιώτες να ενδιαφερθούν και να συνδράμουν στην κρίση, ενώ ελληνικές οργανώσεις με μικρή ή καμία προϊστορία επαφών με φορείς εκτός Ελλάδας απέκτησαν μια διευρυμένη εξωστρέφεια.
Κατά το άρθρο, με τα έως σήμερα δεδομένα, η προσφυγική κρίση δημιουργεί ένα «θετικό» αποτύπωμα στην ΚΠ στην Ελλάδα. Προκάλεσε την περαιτέρω μεγέθυνσή της, ενώ οι εμπειρίες και η τεχνογνωσία που απέκτησε καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής φαίνεται να την ωρίμασαν.
Κατερίνα Καίσαρη
Assistant Manager
HIGGS
[1] Η παρούσα έρευνα υλοποιήθηκε με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας (ΕΣΠΑ 2014-2020) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».
