Η σημασία του εθελοντισμού από τα μάτια του εθελοντή.
Λένε πως μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις. Η εικόνα μιας αγαπημένης μας παραλίας με 800 γόπες τσιγάρου, 150 πλαστικά καπάκια και 200 πλαστικά μπουκάλια μάς είναι, σίγουρα οικεία. Για όσους και όσες από εμάς αγαπάμε τη θάλασσα και τα νησιά και ονειρευόμαστε τη στιγμή που θα κάνουμε την πρώτη μας βουτιά κάθε καλοκαίρι, η απογοήτευση πλέον είναι όλο και συχνότερη.
Η πλειοψηφία, αν όχι το σύνολο, των νησιών μας υποφέρουν από αυτό το σκηνικό που μόνο θλίψη –αλλά και οργή- μπορεί να προκαλέσει. Αυτή είναι μια κατάσταση που με προβλημάτιζε από μικρή ηλικία. Ο προβληματισμός και η απορία γρήγορα έδωσαν τη θέση τους στην ανάγκη για δράση. Συνειδητοποίησα ότι είναι «εύκολο» να κοιτάς το πρόβλημα και να ψάχνεις ενόχους. «Φταίει ο Δήμος», «φταίνε οι τουρίστες», «φταίνε οι άλλοι γενικώς». Υπάρχει, ωστόσο, μια πιο δημιουργική λύση: να βάλεις το γάντι καθαρισμού, να πάρεις σάκο απορριμμάτων και να κατέβεις στην παραλία να την κάνεις λίγο πιο βιώσιμη και, εν τέλει, λίγο πιο όμορφη. Το να συμβάλλεις με αυτόν τον τρόπο στην επίλυση του προβλήματος είναι κάτι σπουδαίο. Ιδίως, όταν αποτελείς μέρος μιας μοναδικής ομάδας. Και συμβαίνει κάτι μαγικό. Όταν έχει κανείς την ευκαιρία να δει από κοντά το πρόβλημα, μπορεί να δράσει πιο άμεσα για την εξάλειψη ή έστω τη μείωσή του.
Τα τελευταία χρόνια ως εθελόντρια στα προγράμματα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ Λασκαρίδη μου έμαθαν ακριβώς αυτό. Όταν μαζεύεις 5 τόνους πλαστικό από ένα νησάκι των μικρών Κυκλάδων ή όταν από το γραφικό λιμάνι αναδύονται ρόδες αυτοκινήτου και παιδικά παιχνίδια τότε οι συνήθειες αλλάζουν πιο εύκολα. Πολύ γρήγορα, το πλαστικό ποτήρι του καφέ αντικαθίσταται με πολλαπλών χρήσεων, η σακούλα του σούπερ μάρκετ αντικαθίσταται με πάνινη τσάντα και το καλαμάκι. Μάλλον καταλαβαίνεις ότι δεν το χρειάζεσαι και τόσο τελικά. Η ανακύκλωση γίνεται αυτονόητα μέρος της καθημερινότητάς μας όπως το πλύσιμο των χεριών μας και το στρώσιμο του κρεβατιού μας.
Ο εθελοντισμός, εκτός από την αυτονόητη συνεισφορά του μπορεί να γίνει όχημα ευαισθητοποίησης και άσκησης θεσμικής πίεσης. Όταν κανείς αντικρύσει το πρόβλημα, είτε αυτό αφορά στο περιβάλλον είτε σε άλλες πτυχές της κοινωνίας, αντιλαμβάνεται ενδεχομένως σε μεγαλύτερο βάθος τις επιπτώσεις των συνηθειών και των επιλογών μιας συγκεκριμένης καθημερινότητας και ενός τρόπου ζωής.
Τα οφέλη του εθελοντισμού, ωστόσο, δεν αφορούν αποκλειστικά το κοινωνικό σύνολο. Υπάρχει και ένα προσωπικό επίπεδο στο οποίο συμβάλλει το να είναι κανείς εθελοντής/εθελόντρια. Συγκεκριμένα, το να γίνεσαι μέρος μιας πρωτοβουλίας δίνει ένα αίσθημα «ανήκειν» και την ικανοποίηση του να προσφέρει κανείς σε έναν σκοπό. Ως εθελοντής ή εθελόντρια αποκτά κανείς συμπορευτές για την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι δημιουργούνται όλο και περισσότερες ομάδες εθελοντών και εμφανίζονται όλο και πιο πολλές ευκαιρίες δικτύωσης και ενημέρωσης. Ένας παράγοντας που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο σε αυτό είναι η τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία, εκτός από την ενημέρωση που προσφέρουν για εθελοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες, μπορούν να σταθούν αφορμή για να κινητοποιήσουν πρόσωπα και να τα εμπνεύσουν. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν αξιοποιηθεί πολλές φορές την τελευταία δεκαετία για αυτόν τον σκοπό και έχουν συμβάλλει στην πραγματοποίηση δράσεων σε μεγάλη κλίμακα. Αν αναλογιστούμε τις φυσικές καταστροφές της τελευταίας δεκαετίας θα παρατηρήσουμε πώς πολλοί χρήστες «συναντήθηκαν» διαδικτυακά και σχημάτισαν τοπικές αλλά και μεγαλύτερες ομάδες για να βοηθήσουν έμπρακτα στη διαχείριση διάφορων κρίσεων. Αυτό έχει οδηγήσει σε μία αύξηση στις εθελοντικές πρωτοβουλίες αλλά και στην επιθυμία νέων ατόμων να δραστηριοποιηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Συχνά, έχουμε την αίσθηση ότι οι εθελοντικές μας δράσεις είναι κάτι μικρό. Ότι δεν είναι αρκετό για να αλλάξει τα πράγματα, πόσο μάλλον να αλλάξουμε τον κόσμο με αυτές. Σκεφτείτε, όμως, πώς θα ήταν η ζωή χωρίς αυτές τις προσωπικές ή ομαδικές απόπειρες συνεισφοράς που γίνονται σε κύματα και φέρνουν την αλλαγή. Ας αναλογιστούμε πώς θα εξελίσσονταν πολλές καταστάσεις χωρίς την εθελοντική συμμετοχή προσώπων ή ομάδων. Δεν χρειάζεται, ασφαλώς, να κάνουμε κάτι πολύ μεγάλο. Ό,τι κάνει ο καθένας μας είναι σημαντικό. Ακόμα και η μικρότερη αλλαγή έχει τη δική της αξία και το σημαντικότερο είναι ότι μπορεί να συμπαρασύρει και άλλους να κινηθούν μαζί μας.
Οι εθελοντές εμπνέουν με τις πράξεις τους, Δεν μένουν σε υποδείξεις και τις κενές υποσχέσεις και παίρνουν την κατάσταση «στα χέρια τους» αναλαμβάνοντας δράση, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το παράδειγμα και στους υπόλοιπους να τους ακολουθήσουν.
Μαριλένα Μεντή
Εθελόντρια
