Μαθήματα ηγεσίας σε περίοδο καραντίνας
Όλοι συζητάμε το τελευταίο διάστημα για τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε στον τρόπο εργασίας μας εξαιτίας της καραντίνας. Πόσο έτοιμοι ήμασταν τεχνολογικά για εξ αποστάσεως εργασία; Ποιες ήταν οι διαφορετικές απαιτήσεις στο συντονισμό ομάδων; Ποιες συμπεριφορές χρειάστηκε να τροποποιήσουμε ή να υιοθετήσουμε κατά τη διάρκεια των «εικονικών» συναντήσεων; Πώς διαχειριστήκαμε το χρόνο μας και τα όρια μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής; Στο άρθρο αυτό η ερώτηση που θέτω είναι: υπάρχουν μοντέλα και στυλ ηγεσίας που ήταν πιο ενδεδειγμένα και ως εκ τούτου αποτελεσματικότερα από άλλα στην περίοδο της καραντίνας;
Πολλοί, υποστηρίζουν ότι ένα αυταρχικό στυλ ηγεσίας είναι η αυτονόητη επιλογή καθώς σε καταστάσεις κρίσεων απαιτείται γρήγορη λήψη αποφάσεων και αυστηρή γραμμή εποπτείας που ένας δημοκρατικός τρόπος διοίκησης δεν θα επέτρεπε. Άλλοι προκρίνουν το ηρωικό μοντέλο ηγεσίας, που χαρακτηρίζεται από την βαθιά δέσμευση της ηγέτιδας ή του ηγέτη με τον οργανισμό και την αποστολή του και μια εσωτερική δύναμη και πεποίθηση ότι «θα τα καταφέρουμε», η οποία κρατά ζεστό το κοινό όραμα και παρέχει ασφάλεια στην ομάδα ότι ο άνθρωπος που ηγείται θα βρίσκεται εκεί αντέχοντας ό,τι κι αν συμβεί. Όμως, αν ρωτήσουμε τους εργαζόμενους και τους εθελοντές μας τι είναι αυτό που είχαν ανάγκη την περίοδο αυτή, δεν θα μας πουν έναν στρατηγό που θα τους δίνει εντολές και θα τους ελέγχει στενά αν τις έχουν εκτελέσει ούτε μια σούπερ-ηρωίδα που θα αποποιείται την ανθρώπινη φύση της και θα τους καλεί να την μιμηθούν και να γίνουν κι εκείνοι μικροί σουπερ-ήρωες και ηρωίδες. Αυτό που είχαν ανάγκη είναι μεταξύ άλλων τρεις ποιότητες και χαρακτηριστικά που ενυπάρχουν στο μοντέλο της συμπεριληπτικής ηγεσίας. Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά;
ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ: Η αντικατάσταση της φυσικής παρουσίας με την «εικονική» μειώνει τη δυνατότητα «κοινωνικού ελέγχου» και κατανόησης των γεγονότων και αυξάνει τα ρίσκα συγκρούσεων μεταξύ συνεργατών σε περιπτώσεις καθυστερήσεων και το ρίσκο ασάφειας λόγω της δυσκολότερης οριοθέτησης των ρόλων. Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης είναι προαπαιτούμενο κάθε αποτελεσματικής ηγεσίας, στην περίπτωση όμως της εξ αποστάσεως εργασίας, όπως αποδείχτηκε και από έρευνα σε 12,000 εργαζόμενους, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.
ΑΥΤΟ-ΜΕΡΙΜΝΑ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: Σε αντίθεση με τον δεσποτισμό και την αυταπάρνηση του αυταρχικού και ηρωικού μοντέλου αντίστοιχα, οι συμπεριληπτικοί ηγέτες φροντίζουν την ατομική τους ψυχική και σωματική υγεία, διατηρούν την ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, δεν φοβούνται να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες τους και να εξασφαλίσουν όλα τα παραπάνω για όλα τα μέλη της ομάδας τους. Η αναγνώριση ότι όλο αυτό δεν συμβαίνει εκεί έξω αλλά συμβαίνει και σε μας, ότι καθένας και καθεμιά μας έχουμε διαφορετικά αντανακλαστικά και ανάγκες και η εξασφάλιση ότι οργανισμός σέβεται τις ιδιαιτερότητες και μας παρέχει την ανάλογη στήριξη που χρειαζόμαστε είναι κομβικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας του οργανισμού.
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ: Τακτικότερες και συντομότερες συναντήσεις, εξασφάλιση ότι οι διαφορετικές φωνές θα έχουν το χώρο και θα ακουστούν και συνεχής ανατροφοδότηση και αξιολόγηση των ενεργειών και του τρόπου ανταπόκρισής μας στην κρίση είναι συνθήκες που πρέπει να εξασφαλίζονται χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από όλους μαζί! Είναι το χτίσιμο των ηγετικών ικανοτήτων σε όλα τα επίπεδα, η εμπιστοσύνη, αλλά και ένα αυστηρό σύστημα λογοδοσίας προς όλες τις κατευθύνσεις που επιτρέπει την αποκέντρωση των αποφάσεων.
Όπως είναι φανερό, τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν είναι επιθυμητά μόνο σε μια έκτακτη κατάσταση, όπως αυτή της καραντίνας, αλλά αποτελούν βασικές ποιότητες της ηγεσίας σε οποιαδήποτε περίοδο και συνθήκη. Το επόμενο διάστημα, για κάποιους είναι ταυτόσημο με «επιστροφή στην κανονικότητα». Για τους συμπεριληπτικούς ηγέτες είναι η ευκαιρία να μετατρέψουν την πρόσφατη εμπειρία σε γνώση, να δημιουργήσουν μια νέα καθημερινότητα εισάγοντας εργαλεία και μεθόδους που δούλεψαν την προηγούμενη περίοδο και πάνω από όλα να ξαναδούν μαζί με ολόκληρο τον οργανισμό, την αποστολή και τη στρατηγική τους κατεύθυνση μέσα από τα νέα δεδομένα.
Γεράσιμος Κουβαράς
Γενικός Διευθυντής ActionAid Ελλάς
