Περί συνεργασίας στο οικοσύστημα των ελληνικών ΟΚοιΠ

Σωτήρης Πετρόπουλος, HIGGS

Μια από τις πιο έντονες αναμνήσεις μου κατά τις πρώτες επαφές μου με το «πεδίο» των ελληνικών ΟΚοιΠ ήταν, το 2012, μια σειρά από συνέδρια, εκδηλώσεις, συναντήσεις όπου κάθε φορά προέκυπτε το ζήτημα της συνεργασίας. Οι ελληνικές ΟΚοιΠ, ανέφερε το κύριο αφήγημα, δεν συνεργάζονται μεταξύ τους και αυτό στερεί από την ελληνική κοινωνία ένα καλύτερο επίπεδο υπηρεσιών. Προέκυπτε από τοποθετήσεις εκπροσώπων κοινωφελών ιδρυμάτων, σε μικρότερο βαθμό τμημάτων ΕΚΕ. Αποτελούσε μια πραγματικότητα; Εν πολλοίς, ναι. Μικρά επίπεδα δικτύωσης, ελάχιστες προσπάθειες για κοινές προτάσεις και έργα, αδυναμία να δημιουργηθούν πραγματικά λειτουργικά δευτεροβάθμια, πόσο μάλλον τριτοβάθμια όργανα.

Μα γιατί η έμφαση στο ζήτημα της συνεργασίας; Οικονομίες κλίμακας, μεγαλύτερες προσδοκίες καινοτομιών, λιγότερες επικαλύψεις, διάχυση της τάσης και στο υπόλοιπο της ελληνικής κοινωνίας.

Μια δεύτερη ματιά πίσω σε εκείνα τα χρόνια, αποκαλύπτει, όμως, ότι το ζητούμενο της συνεργασίας ήταν σπάνιο σε όλο το εύρος ενός οικοσυστήματος που λειτουργεί για την παραγωγή θετικού κοινωνικού αντικτύπου: αντίστοιχα σπάνιες ήταν οι φορές συγχρηματοδοτήσεων προγραμμάτων από κοινωφελή ιδρύματα, πόσο μάλλον από εταιρείες. Και αν εστίαζε κανείς στις κρατικές δομές προβλήματα εντοπίζονταν τόσο όσον αφορά στις σχέσεις κράτους με άλλους φορείς όσο και μεταξύ κρατικών φορέων!

Εννέα έτη μετά, σίγουρα έχουν υπάρξει πολλές βελτιώσεις. Η οξύτητα των κοινωνικών αναγκών, οι έντονες παρόμοιες εμπειρίες μεταξύ οργανώσεων σε διάφορους φορείς (π.χ. στο προσφυγικό), αλλά και η πίεση, από χρηματοδότες κυρίως, για συνεργασίες έχουν επιφέρει μια θετική μετατόπιση του οικοσυστήματος προς το πιο συνεργατικό. Η περίοδος της πανδημίας, δε, ενίσχυσε την τάση αυτή, καθώς μπροστά στο πρωτόγνωρο και καταιγιστικό «άμυνες» έπεσαν και μάθαμε να προσπερνάμε ζητήματα που παλαιότερα θα αρκούσαν για να «παγώσουν» μια προσπάθεια συνεργασίας.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ακόμα και σήμερα πολλά που πρέπει να κάνουμε για να μιλάμε για ένα πιο ανοικτό οικοσύστημα. Απ’ όλες τις πλευρές: διαδικασίες χρηματοδοτήσεων που πριμοδοτούν (εντυπωσιακά και όχι μετριοπαθέστατα) τις συνεργατικές προτάσεις, καλύτερη εναρμόνιση κύκλων χρηματοδοτήσεων από εταιρείες και κοινωφελή ιδρύματα, ενίσχυση της αποδοχής συγχρηματοδοτήσεων, πιο ανοικτή πληροφόρηση για ευκαιρίες και προθέσεις, λίστες καινοτόμων προγραμμάτων οργανώσεων ανοικτές για ανάλυση, δημιουργία περισσότερων δικτύων και οργάνων (ακόμα και άτυπου) συντονισμού.

Ένα απλό παράδειγμα για να δει κανείς τη δυναμική που δημιουργείται από μια απλή προκήρυξη με προϋπολογισμό μόλις 500.000 ευρώ: εδώ και μερικούς μήνες έχει δημοσιευτεί στο πλαίσιο του Active Citizens Fund η προκήρυξη «Ανάπτυξη των δικτύων μεταξύ των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών» (απεριόριστα kudos!). Αποτέλεσμα θα είναι, βάσει των σχετικών αναφορών, η δημιουργία περίπου 10 δικτύων. Αλλά ο αντίκτυπος δεν είναι μόνο αυτός! Γνωρίζουμε ήδη πλήθος οργανώσεων που αυτή τη στιγμή συζητάνε, ετοιμάζουν, τελειοποιούν προτάσεις που θα κατατεθούν. Ακόμα και αν δεν χρηματοδοτηθεί μια πρόταση το μικρόβιο έχει μπει και μια ακόμα συζήτηση έχει ανοίξει. Με όρους κοινωνικής βιωσιμότητας, δηλαδή, έχουμε πολύ θετικά αποτελέσματα: δεν θα χρηματοδοτηθούν προφανώς όλες οι προτάσεις, αλλά ήδη προκαλούν μερική μεταβολή του συστήματος με κάτι πολύ απλό αλλά όχι δεδομένο, τη συνομιλία μεταξύ διαφόρων ΟΚοιΠ, συχνά «ανταγωνιστικών» μεταξύ τους.

Υπάρχουν άλλα εργαλεία στο οπλοστάσιο του οικοσυστήματος για περισσότερη συνεργασία; Θεωρώ πολλά. Ένα από αυτά αποτελεί το συνέδριο που ετοιμάζουμε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Αθ. Λασκαρίδη στις 22 Απριλίου. Με προσκεκλημένους από κάθε σχεδόν «γωνιά» του οικοσυστήματος, προσπαθούμε να καλύψουμε κάτι που λείπει εδώ και χρόνια και που η έλλειψη εντατικών κοινωνικών συναναστροφών μεταξύ μας έχει μεγεθύνει: τα σημεία επαφής, ανταλλαγής απόψεων, ζυμώσεων. Και φυσικά η πρώτη, από τις πολλές, συνάντηση θα εστιάζει στο ζητούμενο της συνεργασίας. Η ίδια η φύση του συνεδρίου, που θα ξεδιπλωθεί πραγματικά το επόμενο έτος, μακρυά από τους περιορισμούς της πανδημίας, θα δράσει, επίσης, υποστηρικτικά: το οραματιζόμαστε ως ένα κοινό εγχείρημα όπου, σταδιακά, θα συνδημιουργούμε πολλοί περισσότεροι παρέα τα πάνελ και τις συζητήσεις εντός αυτού. Θα τα λύσει όλα; Φυσικά και όχι! Σε ένα μικρό λιθαράκι στοχεύουμε και αναμένουμε την αξιοποίηση σχετικών εργαλείων απ’ όλους!

Σωτήρης Πετρόπουλος
Co-founder
HIGGS