Περί της εικόνας της οργανωμένης Κοινωνίας Πολιτών
Παρακολουθώντας κανείς τις συζητήσεις που ξεκίνησαν μετά τη γνωστή υπόθεση για την οργάνωση που λειτουργεί στο πεδίο της παιδικής προστασίας καταλήγει μάλλον στο συμπέρασμα ότι καταγράφεται μια παρόμοια εικόνα, ένα “Déjà vu”, άλλων περιόδων όπου η οργανωμένη Κοινωνία Πολιτών βρέθηκε να βάλλεται με αρκετή ένταση.
Το τελευταίο διάστημα, δε, έχουμε γίνει λήπτες πληροφοριών που θέλουν εθελοντές να είναι λιγότερο δοτικοί, χρηματοδότες να είναι πιο διστακτικοί, το πεδίο της παιδικής προστασίας, το «Άγιο Δισκοπότηρο» του fundraising, να θεωρείται ένα «δύσκολο πεδίο».
Διερωτάται κανείς, λοιπόν, τι έπρεπε να είχε αλλάξει για να μην συμβούν αυτά.
Φυσικά δεν μπορεί κανείς να εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρξουν νέες καταγγελίες, δικαστικές διερευνήσεις, κτλ στο μέλλον. Είναι πέρα από τον έλεγχο του καθενός και, δυστυχώς, το τεκμήριο της αθωότητας δεν ενσωματώνεται στον τομέα της επικοινωνίας – μια πρώτη ζημιά, αθώος ή ένοχος, θα γίνει.
Οπότε ας δούμε τι θα θωράκιζε το οικοσύστημα από ανεξέλεγκτες αρνητικές επιδράσεις:
Πρώτον, η ανάδειξη της συμβολής του οικοσυστήματος στην ελληνική κοινωνία. Πώς; Στα θετικά είναι ότι αναμένουμε μια σχετική έρευνα του ΙΟΒΕ (χρηματοδότηση Μποδοσάκη – ACF) αλλά αυτή κυρίως θα εστιάζει στην οικονομική συμβολή και σε κάποια ίσως ποσοτικά δεδομένα. Άρα χρειάζεται το κάτι παραπάνω: μια ανάδειξη της συμβολής με ποσοτικά αλλά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να οργανωθεί από το ίδιο το οικοσύστημα. Έτσι κι αλλιώς αρκετές οργανώσεις εκδίδουν απολογισμούς δράσεων, μια πρώτη βάση υπάρχει. Υπάρχουν κάποιες διεργασίες στο πεδίο αυτό και ας ελπίσουμε ότι θα καταλήξουμε σε πρακτικά αποτελέσματα στο επόμενο διάστημα.
Φτάνει να γίνει μόνο από τις οργανώσεις; Όχι. Άλλωστε σκέφτομαι ότι αρκετοί θα το μεταφράσουν ως μια προσπάθεια ενός “πεδίου σκοτεινού” να “ξεπλύνει” τον εαυτό του. Πρέπει, λοιπόν, και τα άλλα μέρη του οικοσυστήματος να συμβάλουν. Χρηματοδότες (κοινωφελή ιδρύματα, εταιρείες) μπορούν να επικοινωνήσουν περισσότερο τη θετική εικόνα που έχουν για οργανώσεις, την εξαιρετική εμπειρία της υλοποίησης δράσεων από οργανώσει σε ολόκληρη τη χώρα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι διαθέτουν καλύτερες προσβάσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Κυρίως, όμως, ένα τέτοιο αφήγημα πρέπει να διατυπώνεται και από την Πολιτεία. Αν και έχουμε περιπτώσεις πολιτικών που το κάνουν, το άθροισμα του πολιτικού λόγου μάλλον είναι ουδέτερο αν όχι αρνητικό. Λες και αγνοούν, ενώ καταγράφεται και γνωρίζουν, τη συνεισφορά των οργανώσεων στον τομέα της παιδικής προστασίας, της υποστήριξης ευάλωτων ομάδων, της φιλοξενίας ατόμων τρίτης ηλικίας, της συνδρομής σε ζητήματα πολιτικής προστασίας, κτλ. Γιατί η πραγματικότητα είναι ότι σε τόσους και τόσους τομείς οι οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών αποτελούν έναν πολύ χρήσιμο συνεργάτη του κράτους αλλά αυτό δεν προβάλλεται. Ενδιαφέρον είναι ότι σύμφωνα με πληροφορίες ετοιμάζεται μια καμπάνια “By Social” για την προώθηση της αξίας να αγοράζει κάποιος κοινωνικά, να προτιμά κοινωνικές επιχειρήσεις. Πολύ θετικό βήμα! Μήπως να είχαμε και ένα αντίστοιχο για τις ΜΚΟ, προτρέποντας όλους να τις στηρίζουμε (με χρόνο, χρήμα, προϊόντα και υπηρεσίες);
Δεύτερον, η υιοθέτηση ενός θετικού αφηγήματος για το οικοσύστημα από κάθε οργάνωση και σε κάθε ευκαιρία. Παρουσία στον σχετικό δημόσιο διάλογο χωρίς “κρατήματα”. Στο ερώτημα τι έχετε να πείτε για την τάδε οργάνωση που ελέγχεται, η απάντηση πρέπει να είναι ότι εμπιστευόμαστε την ελληνική δικαιοσύνη. Άνω τελεία. Και συμπληρωματικά: Οι οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών διαδραματίζουν έναν κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση πολλών δεινών εντός της ελληνικής κοινωνίας. Και συχνότερα με ελάχιστους πόρους. Τελεία. Και μετά ας μιλάει την οργάνωσή του ο καθένας. Ιδανικά, δε, αυτο θα έπρεπε να γίνεται από εκπροσώπους του χώρου, έστω δευτεροβάθμιων οργάνων και άτυπων δικτύων, αφού απουσιάζει το ένα κύριο όργανο εκπροσώπησης του χώρου.
Με τον τρόπο αυτό θα έχουμε σταδιακά την παραγωγή μιας άλλης εικόνας, της πραγματικότητάς μας.
Και τρίτον, η ολοκλήρωση θεσμικών διαδικασιών. Ο πρόσφατος νόμος του Υπουργείου Εσωτερικών προχωράει. Να λειτουργήσουν τα δύο μητρώα, να εντοπίσουμε αδυναμίες (αρκετές τις γνωρίζουμε ήδη), να προωθήσουμε αλλαγές. Για να περάσουμε από τη διάθεση για έλεγχο σε μια διάθεση για ουσιαστική συνεργασία. Κατά τη δική μας άποψη, δε, ακόμα και αν δεν προσδοκά κάποια οργάνωση κρατικές χρηματοδοτήσεις, θα πρέπει να ενταχθεί έστω στο πρώτο μητρώο, τη “Δημόσια Βάση Δεδομένων Ο.Κοι.Π.”, ώστε να αναδειχθεί ο πλούτος του οικοσυστήματος αλλά και η διάθεση για διαφάνεια.
Γνωρίζω ότι κάποιοι θα διαφωνήσουν αλλά, δυστυχώς, είμαστε σε μια θέση που οφείλουμε να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ελέφαντες, ότι δεν αποστρεφόμαστε τη λογοδοσία (όσο και αν το σημείο εκκίνησης της πολιτείας δεν είναι το καλύτερο), ότι είμαστε φορείς με ξεκάθαρα θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Προς αυτό, θεωρούμε ότι θα λειτουργήσει θετικά και η διαδικασία του ΘΑΛΗΣ ΙΙ, σε τακτική βάση πλέον, με τα αποτελέσματα του 2021 (από 107 οργανώσεις με πλήρως ολοκληρωμένη τη διαδικασία και 256 με μερικώς ολοκληρωμένη τη διαδικασία!) να δίνουν τον τόνο του τρόπου με τον οποίο λειτουργούμε ως οικοσύστημα: με διαφάνεια, δημοκρατία, αποτελεσματικότητα και ουσιαστική συμβολή στο πεδίο.
Σωτήρης Πετρόπουλος, συνιδρυτής HIGGS
