Συνεργασία Σχολείων – Κοινωνικών Οργανώσεων. Οφέλη και εμπειρίες
Κλεάνθης Βουλαλάς
Διευθυντής του 132ου Δημοτικού σχολείου Αθηνών
Το σχολείο μας βρίσκεται στο σχολικό συγκρότημα της Γκράβας, στα Πατήσια, και ο πληθυσμός του αποτελείται κυρίως από μετανάστες (75%) με ένα σημαντικό αριθμό προσφύγων τα τελευταία χρόνια. Πολλοί γονείς του σχολείου μας, μετανάστες και Έλληνες, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά, κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα που οξύνθηκαν ακόμη περισσότερο στη διάρκεια της πανδημίας.
Για να αντιμετωπίσουμε τα σύνθετα αυτά προβλήματα που αποτυπώνονται στην καθημερινότητα του σχολείου, και με δεδομένη την έλλειψη επαρκών δημόσιων δομών και ειδικών (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί κ.ά.) στα σχολεία, αναζητήσαμε από νωρίς συνεργασία με διάφορες οργανώσεις και δομές στήριξης και αλληλεγγύης με σκοπό να ενισχυθούν όχι μόνο οι οικογένειες και οι μαθητές μας , αλλά και εμείς οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούσαν και αντιλαμβανόμαστε ότι χρειαζόμαστε εξωτερική βοήθεια και νέα εργαλεία.
Η πρώτη σημαντική συνεργασία του σχολείου, πριν από είκοσι χρόνια ήταν με το ΚΕΘΕΑ, πάνω σε ένα πρόγραμμα ψυχικής υγείας, για την ενίσχυση των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών, για το οποίο κάναμε βιωματική και μακρά εκπαίδευση και μας πρόσφερε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη διαχείριση των σχέσεων και συγκρούσεων των μαθητών/τριών μας. Μακροχρόνια συνεργασία είχαμε επίσης με τα Παιδικά Χωριά SOS και τη Βαβέλ για συμβουλευτική των εκπαιδευτικών πάνω σε ζητήματα ψυχικής υγείας και μαθησιακών προβλημάτων των μαθητών/τριών, για απευθείας υποστήριξη συγκεκριμένων παιδιών και οικογενειών από ειδικούς (γνωματεύσεις, θεραπείες), ακόμη και για κοινές δράσεις μέσα στο σχολείο κυρίως με μετανάστες γονείς. Αξίζει να αναφερθεί ότι με τα Παιδικά Χωριά SOS είχαμε καθιερώσει επί τέσσερα χρόνια να κάνουμε συναντήσεις κάθε μήνα οι εκπαιδευτικοί του σχολείου με παιδοψυχίατρο και κοινωνικό λειτουργό για να συζητάμε συγκεκριμένες περιπτώσεις παιδιών/οικογενειών που μας απασχολούσαν.
Έχουμε συνεργαστεί και με άλλες δομές που παρέχουν υποστήριξη σε παιδιά και οικογένειες, όπως η Άρσις, το Ένα παιδί ένας κόσμος, η Μετάδραση, που μας προσφέρει πολύ χρήσιμες υπηρεσίες διερμηνείας, και τελευταία συμμετέχουμε σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που στηρίζεται από διάφορους φορείς, την Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία παιδιών και εφήβων, που φιλοδοξεί να αναπτύξει εργαλεία για εκπαιδευτικούς και γονείς για την καλύτερη αναγνώριση και αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Μία άλλη κατηγορία ΜΚΟ με τις οποίες έχουμε συνεργαστεί είναι αυτές που προσφέρουν στέγαση σε οικογένειες προσφύγων και μας φέρνουν τα παιδιά τους για εγγραφή στο σχολείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται μια μεγάλη και μακροχρόνια προσπάθεια για την επιτυχή ένταξη αυτών των παιδιών στο σχολείο, με δεδομένο το μαθησιακό και γλωσσικό έλλειμμα, αλλά λείπει το απαραίτητο και σταθερό προσωπικό από πλευράς δομών που θα εξασφαλίσει την επικοινωνία του σχολείου με την οικογένεια, καθώς και τη βοήθεια για τη σταθερή παρακολούθηση του σχολείου. Δυστυχώς οι προσπάθειές μας με τους πρόσφυγες καταλήγουν συνήθως σε ματαίωση, καθώς μετά από ένα-ενάμιση χρόνο αυτά τα παιδιά εξαφανίζονται από το σχολείο και οι δομές στέγασης μας στέλνουν μόνο μια τυπικήειδοποίηση ότι πλέον δεν φιλοξενούν αυτές τις οικογένειες χωρίς να μπορούν να μας δώσουν κανένα στοιχείο επικοινωνίας.
Καταλήγοντας, με βάση την εμπειρία μας, μπορούμε να πούμε ότι τα σχολεία, ιδιαίτερα αυτά με ευάλωτες οικογένειες, μπορούν να ωφεληθούν πολλαπλά από τη συνεργασία με κοινωνικές οργανώσεις εφόσον βέβαια μπορούν να ξεκαθαρίζουν τις ανάγκες τους και τα οφέλη από κάθε συνεργασία. Σημαντικοί τομείς στους οποίους μπορεί να αναπτυχθεί συνεργασία είναι η ενίσχυση εκπαιδευτικών, παιδιών και οικογενειών σε ζητήματα ψυχικής υγείας, μαθησιακών δυσκολιών και κάλυψης άλλων βασικών αναγκών που επηρεάζουν τη φοίτηση των παιδιών, κυρίως για ευάλωτες οικογένειες και μετανάστες-πρόσφυγες (στέγαση, υλική βοήθεια, πρόσβαση σε υπηρεσίες, διερμηνεία). Προβλήματα από την άλλη που έχουν αναδειχθεί σε συνεργασίες με κοινωνικές οργανώσεις είναι συνήθως η έλλειψη επικοινωνίας με το σχολείο όταν ασχολούνται με παιδιά και τις οικογένειές τους (στέγαση, γνωματεύσεις, θεραπείες), η απουσία σταθερών προσώπων αναφοράς επειδή το προσωπικό αλλάζει συχνά και η έλλειψη συνέχειας σε πολλές δράσεις λόγω περιορισμένων πόρων.
