Θεσμικό πλαίσιο, εθελοντές και λειτουργία ΟΚοιΠ

Μια από τις κρισιμότερες παραμέτρους λειτουργίας μιας Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης αποτελεί η ύπαρξη εθελοντών, άτομα τα οποία, σε εθελοντική βάση, στηρίζουν τις λειτουργίες της, πολύ συχνά κατά τρόπο ουσιαστικό. Ειδικά όσον αφορά σε μικρότερες οργανώσεις, οι εθελοντές μπορούν να αποτελούν την κινητήριο δύναμη!

Αναντίρρητα, πάλι, η οικονομική κρίση και η μετέπειτα προσφυγική έφερε στην επιφάνεια μια αυξανόμενη τάση εντός της ελληνικής κοινωνίας για προσφορά, η οποία πραγματώνεται σε αρκετές περιπτώσεις με τη μορφή εθελοντικής εργασίας. Αυτή η τάση καταγράφεται και στα αποτελέσματα του ΘΑΛΗΣ ΙΙ (περίοδος 2015-2018), ειδικά συγκρινόμενα με τα στοιχεία του ΘΑΛΗΣ Ι (περίοδος 2012-2015) αλλά και σχετικές ευρωπαϊκές μελέτες. Αν και δεν φαίνεται να έχουμε φτάσει τις 60+ χιλιάδες εθελοντών που εμφανίστηκαν κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, είναι εμφανές σε πολλές οργανώσεις ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να στηρίξουν.

Αυτή η τάση εν μέρει σκοντάφτει σε ένα ανεπαρκές θεσμικό πλαίσιο για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα. Οι ελάχιστες αναφορές, για παράδειγμα στον 4430/2016 που αφορά στους φορείς Κ.ΑΛ.Ο. ή στην πρόσφατη νομοθεσία για το Εθνικό Σύστημα Πολιτικής Προστασίας, έχουν δευτερογενή επίδραση στις ΟΚοιΠ και δεν φαίνεται να θεραπεύουν τα προβλήματα που η απουσία σχετικού νομοθετικού πλαισίου δημιουργεί.

Τι συμβαίνει αν υπάρξει έλεγχος από την Επιθεώρηση Εργασίας και εκείνη τη στιγμή υπάρχει στον χώρο δράσης μιας ΟΚοιΠ ένας ή περισσότεροι εθελοντές; Πώς καλύπτεται ένα ατύχημα εν ώρα παροχής εθελοντικής εργασίας; Υπάρχουν κάποια κίνητρα για να γίνει κάποιος εθελοντής προς έναν κοινωφελή σκοπό;

Η ευρωπαϊκή εμπειρία έχει δείξει ότι ένα καλά καθορισμένο πλαίσιο, ακόμα και το πιο γραφειοκρατικό, μπορεί να ενισχύσει την τάση των ανθρώπων να προσφέρουν εθελοντική εργασία προς όφελος, τελικά, της ίδιας της κοινωνίας, αλλά και για τους ίδιους. Από τη μια πλευρά στο προσκήνιο τοποθετείται η διευκόλυνση χρήσης εθελοντών, προστατεύοντας πάντα εργασιακά ζητήματα, καθώς και η κάλυψή τους σε περίπτωση ατυχημάτων. Σε κάποια, δε, εθνικά πλαίσια οι εθελοντές προιμοδοτούνται με μόρια, πλασματικά χρόνια ασφάλισης ή άλλες ωφέλειες ώστε να έχουν περαιτέρω κίνητρα να προσφέρουν εθελοντική εργασία. Σημειώνεται, δε, ότι η τάση είναι η πλειονότητα των εθελοντών να αποτελούν τακτικούς εθελοντές, ήτοι να προσφέρουν κατά τρόπο τακτικό και ουσιαστικό στη λειτουργία της εκάστοτε οργάνωσης.

Βάσει των παραπάνω, είναι απαραίτητο να υπάρξει μια πρωτοβουλία ρύθμισης του εθελοντισμού, έστω και αν αυτή εστιάζει τομεακά, στον εθελοντισμό δια μέσου των ΟΚοιΠ. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα πρέπει να εστιάζει στην εξάλειψη των σκιών «παράτυπης» απασχόλησης ώστε και οι ΟΚοιΠ να μην αγχώνονται όταν απασχολούν εθελοντές, αλλά και οι εθελοντές να γνωρίζουν ακριβώς το τι μπορούν να προσφέρουν. Αντίστοιχα, είναι θεμελιώδες για μια σύγχρονη κοινωνία να καλύπτει ασφαλιστικά τα όποια ζητήματα υγείας προκύπτουν σε άτομα που προσφέρουν εθελοντική εργασία, δηλαδή συνεισφέρουν στην ευημερία της κοινωνίας, κατά τη διάρκεια της προσφοράς αυτής.

Τέλος, δεν θα ήταν αρνητικό, και πιθανά με πολύ μικρό ουσιαστικό κόστος, να αναγνωρίζονται πλασματικά χρόνια ασφάλισης σε αυτούς που τον ελεύθερο χρόνο τους επιλέγουν να δίνουν στην κοινωνία καθώς και πιθανές, μικρές, μοριοδοτήσεις σε σχετικές – με την εθελοντική τους εργασία – θέσεις εργασίας. Ας μην ξεχνάμε ότι μικρές πρόνοιες μπορούν να κινητοποιήσουν δραστικά μια κοινωνία δίνοντας το έναυσμα για την μεγαλύτερη εκδήλωση αυτού που όλοι γνωρίζουμε, ότι η ελληνική κοινωνία είναι επί της ουσίας μια κοινωνία αλληλεγγύης.

Άρης Σούρας,
Project Manager, HIGGS