Το Advocacy Working Group
Μελίνα Σπαθάρη – υπεύθυνη συνηγορίας (advocacy) ευάλωτων ομάδων, Τerre des Hommes Hellas
Τον Νοέμβριο του 2017 ανέλαβα τη θέση της υπεύθυνης συνηγορίας ευάλωτων ομάδων στην οργάνωση παιδικής προστασίας Terre des hommes Hellas (Γη των ανθρώπων/ Tdh). Με δύο χρόνια να είχαν τότε ήδη κυλήσει από την αποκαλούμενη ως «κρίση στο προσφυγικό» το ’15, (στην πραγματικότητα: κρίση στο σύστημα υποδοχής και προστασίας), τα προβλήματα που έπλητταν τους ευάλωτους νεοαφιχθέντες, πολύ πέρα από το να θεωρούνται διευθετημένα, επέμεναν σε όλα τα μέτωπα. Είθισται να λοιδωρούνται οι Έλληνες ότι είμαστε ανταγωνιστικοί, ότι δεν είμαστε μαθημένοι στις συμπράξεις και στην αλληλοϋποστήριξη τουλάχιστον έξω από τα όρια της «ιερής» οικογένειας. Γι’αυτό η πρόσκληση που έλαβα ήδη την πρώτη βδομάδα της ανάληψης των νέων μου καθηκόντων, για μια συνάντηση της «Άτυπης ομάδας εργασίας Advocacy» διεθνών και ντόπιων οργανώσεων που δραστηριοποιούνταν στο προσφυγικό στην Ελλάδα, και μάλιστα η συμμετοχή σ’ αυτή, μου προκάλεσε έντονη έκπληξη και ικανοποίηση. Επρόκειτο για μια ομάδα από 15 περίπου «ομολόγων» μου, που συγκαλούνταν κάθε δεύτερη εβδομάδα για δύο ώρες, χωρίς καταστατικό, χωρίς εξάρτηση ή δεσμούς με κάποιο οργανισμό ή αρχή, για να καταγράψει τα ζητήματα που έπλητταν τους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο στα hotspotsστα νησιά και στα καμπ της ενδοχώρας, και να αποφασίσει κοινές δράσεις, κυρίως για τη βελτίωση του συστήματος υποδοχής και της ένταξης. Ανάμεσα στις οργανώσεις με τακτική παρουσία και ενεργό συμμετοχή, η IRC, το Solidarity Now, το Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Human Rights Watch, η ActionAid..
Πολλές τέτοιες ομάδες έχουν συσταθεί για να αντιμετωπίσουν τη μια ή άλλη κρίση στη χώρα μας και αλλού. Λίγες ωστόσο άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου, στις συχνές αλλαγές του προσωπικού των φορέων που τις απαρτίζουν, στα συναισθήματα απογοήτευσης και ματαιότητας που προκαλεί κατά κανόνα η αδράνεια ή η απροθυμία των αρχών να ανταποκριθούν στα δίκαια κελεύσματα επιτρέποντας έστω και ελάχιστες βελτιώσεις στα συστήματα που διέπουν τις ζωές των ευάλωτων. Αυτή η ομάδα, όμως, όχι μόνο άντεξε, αλλά στο πέρασμα του χρόνου είδε τα μέλη της να αυξάνονται (έχουν πλέον ξεπεράσει τα 30), είδε τις στρατηγικές και τις εργασίες της να αποκτούν πιο στέρεη και ώριμη βάσηκαι τον αντίκτυπό της να μεγαλώνει. Απέκτησε υποομάδες, όπως αυτή για την Ένταξη, για το Άσυλο, για την Εκπαίδευση, λάνσαρε καμπάνιες, συνέταξε και συνυπέγραψε ανοιχτές επιστολές, στοχευμένες «κλειστές» επιστολές, ανακοινώσεις τύπου, αναφορές, εκθέσεις, συγκάλεσε συσκέψεις, οργάνωσε συνεντεύξεις τύπου, έστειλε εκπροσώπους της να αναμετρηθούν με υπουργούς και γενικούς γραμματείς, εντόπισε «συμμάχους» εκτός των συνόρων και άσκησε πίεση έξωθεν (μέσω των ξένων τμημάτων της) και άνωθεν (στην ηγεσία της Ευρώπης).
Ανάμεσα στις δράσεις της με το μεγαλύτερο αντίκτυπο, η απόφαση του Πρωθυπουργού τον χειμώνα του 2017 να «ανοίξει» -εν όψει του ψύχους- τα αποκλεισμένα -βάσει απάνθρωπων συμφωνιών- νησιά προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα κολαστήρια όπου στοιβάζονταν άνθρωποι και να διενεργηθεί η μεταφορά αυτών σε ασφαλέστερες συνθήκες στην ενδοχώρα (καμπάνια #opentheislands), η κοινή της έκθεση-«χάρτης» με συστάσεις για την ομαλή μετάβαση του προσφυγικού από την κατάσταση του «επείγοντος»η οποία αναπαρήχθηκε ευρέως και αποτέλεσε κείμενο αναφοράς, η σύμπραξη οργανώσεων για τη διοργάνωση μιας στρογγυλής τράπεζας κεκλεισμένων των θυρών με θέμα την παιδική προστασία η οποία έφερε για πρώτη φορά αντιμέτωπους, εφ’ όλης της ύλης, όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, η πρόσφατη έκθεση της με τίτλο «For a Europe that Truly Protects”που εξετάζει τις πλέον ανησυχητικές πτυχές του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση, το πακέτο δράσεων για την πρόσβαση των παιδιών προσφύγων στο σχολείο, με τις οποίες κινητοποιήθηκαν φορείς όπως ο Συνήγορος του Πολίτη και η UNICEF και συνέβαλαν στο να αποσοβηθεί σε μεγάλο βαθμό η κρίση για φέτος. Αλλά ίσως η πλέον πετυχημένησυνέργεια των οργανώσεών μας να ήταν εκείνη που έλαβε χώρα το Μάρτη του ’20, την παραμονή του ξεσπάσματος της επιδημίας Covid19 στη χώρα μας, όταν απευθύναμε στην ηγεσία της χώρας μας ανοιχτή επιστολή με την οποία εκφράζαμε βαθιά ανησυχία για τα τεκταινόμενα στα σύνορά μας στον Έβρο και τα νησιά με την πολιτική εργαλειοποίηση και τη θυματοποίηση ανθρώπων που είχαν παγιδευτεί στα σύνορα της Ευρώπης καθώς και τον τον τρόπο με τον οποίο οι Αρχές της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαχειρίζονταν τις νέες αφίξεις, τις ακραίες συμπεριφορές που παρατηρούνταν εκείνο διάστημα από τα σώματα ασφαλείας εναντίον των προσφύγων και από πολίτες εναντίον στελεχών των ανθρωπιστικών οργανώσεων. Η κοινή επιστολή ξεπέρασε κάθε προηγούμενο σε υποστήριξη, και συγκέντρωσε περισσότερες από 250 υπογραφές από όλη την Ευρώπη! Και θα μπορούσε κανείς να πει ότι η απόφαση της κυβέρνησης να ανακαλέσει -μέσα σε ένα μήνα- την επίμαχη -και παράνομη- Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, σύμφωνα με την οποία ανεστείλετο η υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου όσων εισέρχονταν εκείνο το μήνα στη χώρα και προβλεπόταν η επιστροφή τους, χωρίς καταγραφή, στη χώρα καταγωγής ή διέλευσης, ήταν άσχετη με την πίεση που εξασκούσαν οι οργανώσεις μας… Άλλωστε πολύ σπάνια μπορείς να «μετρήσεις» και να αποτιμήσεις τον αντίκτυπο των δράσεων συνηγορίας.
Ωστόσο, όποια κι αν ήταν η ερμηνεία, κανείς δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι πετύχαμε να προφέρουμε ένα ομόφωνο, συγκροτημένο «όχι» στο τέλος της νομιμότητας και της ανθρωπιάς, να προβάλουμε το αντίπαλο δέος της κοινωνίας των πολιτών απέναντι σε μια ηγεσία που ολοένα και περισσότερο συρρικνώνει μεθοδευμένα την ύπαρξή της. Στόχος της ομάδας μας για τη νέα χρονιά, να αυξήσουμε τον αντίκτυπο της δράσης μας κάνοντας τη συμμετοχή μας πιο ουσιαστική και αποτελεσματική.
