Φιλανθρωπία μετά την Πανδημία
Με την έναρξη της πανδημικής κρίσης γεννήθηκε συνάμα ένα κλίμα αλληλεγγύης, υποστήριξης και φιλανθρωπίας. Οι χρηματοδοτήσεις για την καταπολέμηση του COVID-19 αυξήθηκαν πολλαπλασιαστικά, άμεσα και αποτελεσματικά, με την πλειονότητα να κατευθύνεται προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας στις 7 Μαΐου, που αποτελεί μέχρι σήμερα την επίσημη πηγή από πλευράς πολιτείας, 1.091 χρηματοδότες, υλοποίησαν ή εξέφρασαν την πρόθεση να υλοποιήσουν δωρεές, χρηματικές και σε είδος, συνολικής αξίας 97,9 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηματοδοτών ήταν εταιρείες, με τα κοινωφελή ιδρύματα και τους ιδιώτες να ακολουθούν. Υπήρξε και ένα μικρό ποσοστό λοιπών χρηματοδοτών, όπως άλλα κράτη. Πέραν των δωρεών προς το ΕΣΥ υλοποιήθηκαν και αρκετές ακόμη οι οποίες όμως δεν έχουν καταγραφεί από κάποια επίσημη πηγή. Με βάση τις ανακοινώσεις εταιρειών καθώς και την τοποθέτηση εμπειρογνώμων της κοινωνίας πολιτών, το ποσοστό αυτό εκτιμάται στο 30% των συνολικών χρηματοδοτήσεων που πραγματοποιήθηκαν. Λαμβάνοντας υπόψη αυτήν την εκτίμηση, το συνολικό ποσό των χρηματοδοτήσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας ξεπέρασε τα 130 εκατ. ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι χρηματοδοτήσεις που δεν αφορούσαν στο ΕΣΥ κατευθύνθηκαν στην κάλυψη των κοινωνικοοικονομικών αναγκών που προέκυψαν από την κρίση. Οι δύο πιο συχνές ήταν: α. τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης καθώς και β. ψυχολογική στήριξη. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, η Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 (τέθηκε σε λειτουργία στις 4 Απριλίου), που παρείχε ενημέρωση για τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του COVID-19, ψυχιατρική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη, δέχτηκε κλήσεις από περίπου 6.400 συμπολίτες μας από τους οποίους οι μισοί δεν είχαν ποτέ απευθυνθεί σε επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η ανάγκη ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ήταν τόσο αυξημένη που τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης προσέφεραν αρκετές εταιρείες στους εργαζομένους τους καθώς και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί σε ευάλωτες ομάδες, όπως για παράδειγμα η γραμμή ιατρικής και ψυχοκοινωνικής βοήθειας που δημιουργήθηκε από τους οργανισμούς Γιατροί του Κόσμου, ΙΑΣΙΣ και ActionAid με στόχο την υποστήριξη των ανθρώπων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και την αποσυμφόρηση και ανακούφιση του ΕΣΥ εν μέσω πανδημίας.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι κοινωνικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο κορωνοϊός έβαλε στον μεγεθυντικό φακό τα κοινωνικά προβλήματα που προϋπήρχαν, με κύριο εξ αυτών τις ανισότητες. Στην Ελληνική πραγματικότητα όπου η πανδημική κρίση ήρθε λίγο μετά τη δεκαετή κοινωνικοοικονομική, συνεχίζουμε να βλέπουμε έντονη την ανάγκη ψυχοκοινωνικής υποστήριξης καθώς και την ανησυχία μιας οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η πανδημική κρίση θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική τους κατάσταση (57,9%) αλλά ακόμα περισσότερο στην οικονομία (84,3%). Επιπλέον, 63% θεωρεί ότι θα έχει αρνητικές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στον τελευταίο μήνα ενδέχεται να προστέθηκαν έως και 100.000 νέοι άνεργοι. Σε αυτό το περίπλοκο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί καλούνται οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί να προσφέρουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους και οι χρηματοδότες να κατευθύνουν τις δωρεές-χορηγίες τους.
Για τις περισσότερες εταιρείες οι έκτακτες δωρεές για την αντιμετώπιση της πανδημίας μείωσαν σημαντικά τον διαθέσιμο προϋπολογισμό για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης γεγονός το οποίο, συνδυαστικά με τη συσσωρευτική μείωση εσόδων, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση χρηματοδοτήσεων προς μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Τα κοινωφελή ιδρύματα και οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις θα αποτελέσουν πιο πιθανούς και σταθερούς χρηματοδότες για το τέλος του 2020. Κατά συνέπεια, θα αποτελέσει καλύτερη κατανομή χρόνου και πόρων η αναζήτηση χρηματοδότησης από τα κοινωφελή ιδρύματα για τις οργανώσεις όλων των μεγεθών καθώς και από ευρωπαϊκά προγράμματα για τις μεσαίες και μεγάλες που διαθέτουν διαχειριστική επάρκεια.
Ανεξάρτητα από το μέγεθος της χρηματοδοτικής ικανότητας, η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και αναγκών που δημιουργήθηκαν ή εντάθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας θα αποτελέσει προτεραιότητα της πλειονότητας των χρηματοδοτών μέχρι τα τέλη του 2020. Για τον λόγο αυτό, οι οργανισμοί καλούνται να συνεχίσουν την καταγραφή αναγκών για τον σχεδιασμό δράσεων ή τον εμπλουτισμό υπαρχουσών που θα συνδράμει στην κάλυψή τους. Ακόμα και για τους οργανισμούς που δε δραστηριοποιούνται σε σχετικούς τομείς, όπως πχ. στον πολιτισμό, και που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολία στην ανεύρεση πόρων, είναι σημαντικό να σχεδιάσουν πρωτοβουλίες που αφορούν άμεσα ή έμμεσα στις κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας. Σε αυτήν την περίπτωση προτείνεται να αναζητηθούν συνεργασίες για την από κοινού υλοποίηση δράσεων. Καθώς η πανδημική κρίση έδειξε την αναγκαιότητα οργανωμένης λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού, ενισχυμένη πιθανότητα χρηματοδότησης έχουν οι συνεργασίες δημοσίου-ιδιωτικού τομέα. Επίσης, αρκετοί χρηματοδότες αντιλήφθηκαν εν μέσω καραντίνας, τη σημαντικότητα της τεχνολογίας με αποτέλεσμα να είναι πιο θετικοί στη χρηματοδότηση τεχνολογικών εργαλείων ως μέσο παροχής υπηρεσιών προς ωφελούμενους καθώς και για την εσωτερική λειτουργία των οργανισμών.
Για τα κοινωφελή ιδρύματα, η υλοποίηση δωρεών που σχετίζονται με την πανδημία δε μειώνει την ευρύτερη φιλανθρωπική τους δράση. Ενδέχεται να αλλάζει τις χρηματοδοτικές προτεραιότητες, που μπορεί να συνεπάγεται καθυστερήσεις στα μη σχετιζόμενα με την πανδημία αιτήματα, αλλά όχι ακύρωσή τους. Επίσης, το γεγονός ότι ένας πυλώνας της διεθνούς πρωτοβουλίας δράσης του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για τον COVID-19 είναι «η στήριξη των οργανισμών που θα αντιμετωπίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες που είναι βέβαιο πως θα εμφανιστούν μόλις τελειώσει η υγειονομική κρίση» αποτελεί ένδειξη στήριξης των μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Η στήριξη αυτή όμως δε θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί, δε θα πιάσει τόπο, εάν προσφερθεί στους οργανισμούς που διατήρησαν το επιχειρησιακό πλάνο που είχαν πριν την πανδημία. Μέγιστο κοινωνικό αντίκτυπο θα επιδιώξει στην περίπτωση που κατευθυνθεί προς οργανισμούς που επανασχεδίασαν και προσάρμοσαν το πλάνο τους στα καινούργια δεδομένα. Για την επιδίωξη αυτής της μεταστροφής καταλυτικό ρόλο παίζουν οι υπηρεσίες ενδυνάμωσης ικανοτήτων, όπως αυτές που προσφέρει το HIGGS.
Βάλια Φράγκου,
Philanthropy Advisor
[1] https://eody.gov.gr/omilia-ypoyrgoy-ygeias-vasili-kikilia-stin-ekdilosi-paroysiasis-ton-doreon-pros-to-ethniko-systima-ygeias/ & https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/05/dorees.pdf
[2] https://www.dianeosis.org/2020/06/psychology_support/
[3] https://www.dianeosis.org/2020/04/stin-epoxi-tis-pandimias/
