Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου – Συνέντευξη

 

Συνέντευξη από την κυρία Βάλια Φράγκου, Εκτελεστική Διευθύντρια του Ιδρύματος Αθηνάς Ι. Μαρτίνου – www.foundationaim.org

1. Ποιος είναι ο σκοπός του Ιδρύματος και ποια η σημασία της θάλασσας στη δραστηριότητά του; Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές προτεραιότητες;

Το νεοσύστατο Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου (Ίδρυμα/ΑΙΜ) έχει σκοπό την ενίσχυση μη κερδοσκοπικών οργανισμών με δράση στην Ελλάδα. Το Ίδρυμα πραγματοποιεί δωρεές στους τομείς α. της κοινωνικής πρόνοιας, β. της υγείας, γ. της παιδείας, δ. του πολιτισμού και ε. του περιβάλλοντος. Πρόκειται για έναν κοινωφελή οργανισμό που, πέραν της πανελλαδικής του εμβέλειας και διατομεακής κάλυψης, δίνει έμφαση σε θέματα που αφορούν στη θάλασσα. Η έμφαση αυτή προσδίδει μια προτεραιοποίηση σε δράσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη θάλασσα, χωρίς να αποκλείει μη σχετικά αιτήματα. Εκτός από δωρεές το AIM θα αναπτύξει, εντός του 2022, πρόγραμμα υποτροφιών με κυρίαρχη τη θεματική της θάλασσας.

Κάθε δωρεά από το Ίδρυμα προς τους δωρεοδόχους οργανισμούς, αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κύματος εξέλιξης και ανάπτυξης, με αφετηρία την ανιδιοτελή προσφορά και τελικό προορισμό το συλλογικό καλό. Ο κυματισμός αυτός – το «ripple effect» – αποτέλεσε και την έμπνευση για τη δημιουργία του λογοτύπου μας. Η λειτουργία του AIM διέπεται από τις αρχές της στρατηγικής φιλανθρωπίας. Στόχος είναι οι άμεσα ωφελούμενοι να ενδυναμώνονται και να αναπτύσσονται μέσω των δωρεών του και όχι να καλύπτουν προσωρινά κάποια ανάγκη τους. Ως εκ τούτου, κάθε δράση εξετάζεται μέσα από το πρίσμα της βιωσιμότητας και της ανάπτυξης ικανοτήτων.

Για την πραγματοποίηση δωρεών το 2022 θα δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις πανελλαδικής εμβέλειας ή/και εθνικής σημασίας. Ως σημαντικές έχουν αναγνωριστεί οι ανάγκες που αφορούν σε θέματα ψυχικής υγείας, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για δράσεις που ακολουθούν μια ολιστική προσέγγιση, όχι μόνο μέσω των τομέων της κοινωνικής πρόνοιας και της υγείας αλλά και μέσω του πολιτισμού και της εκπαίδευσης.

2. Παρέχετε δωρεές μόνο σε όσους έχουν υποβάλει αίτηση ή έχετε προσεγγίσει κι εσείς φορείς που θεωρείτε ότι χρήζουν υποστήριξης; Υπάρχει κάποια καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτημάτων;

Το Ίδρυμα δέχεται αιτήματα δωρεάς από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, όλον τον χρόνο, μόνο μέσα από τη συμπλήρωση της φόρμας που βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.foundationaim.org. Πριν από την 1^η Απριλίου που τέθηκε σε εφαρμογή η ιστοσελίδα λαμβάναμε αιτήματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από οργανισμούς που γνώριζαν την ύπαρξη του Ιδρύματος. Προσεγγίζουμε οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε θέματα που αφορούν στη θάλασσα περισσότερο στο πλαίσιο χαρτογράφησης.

3. Με ποιους τρόπους αξιολογείτε το έργο ενός οργανισμού και τον αντίκτυπο της απόδοσής του; Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες πληροφορίες ως προς το χρονοδιάγραμμα αξιολόγησης μιας αίτησης;

Για λόγους ίσης μεταχείρισης, όλοι οι οργανισμοί, το αίτημα των οποίων μπαίνει σε διαδικασία αξιολόγησης, υποβάλλουν τα ίδια απαιτούμενα έγγραφα (λογιστικά- φορολογικά-ταμειακά για την τελευταία διετία, νομικά και διαχειριστικά). Η διαδικασία αξιολόγησης είναι η ίδια ανεξάρτητα από το αιτηθέν ποσό. Τα έγγραφα που υποβάλλονται για το αίτημα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση καθώς σχετίζονται με τη στόχευσή του. Κάποιες κοινές πληροφορίες που ζητώνται σε όλες τις περιπτώσεις αιτημάτων είναι: πρόβλημα που αποσκοπεί να αντιμετωπίσει με τεκμηρίωση καταγραφής αναγκών, χρονοδιάγραμμα, αναλυτικός προϋπολογισμός, προσδοκώμενα αποτελέσματα/παραδοτέα, ωφελούμενες ομάδες-στόχος & εκτιμώμενος αριθμός, δείκτες μέτρησης κοινωνικού αντικτύπου και στοιχεία κοινωνικής καινοτομίας. Παράλληλα με την αξιολόγηση των απαιτούμενων έγγραφων πραγματοποιούνται συναντήσεις και επισκέψεις, όπου είναι εφικτό, προκειμένου να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που εμπλέκονται στη λειτουργία του οργανισμού καθώς και να κατανοήσουμε το έργο του και τη δράση που έχει αιτηθεί. Η διαδικασία αξιολόγησης διαρκεί περίπου τρείς μήνες και η Εκτελεστική Επιτροπή του Ιδρύματος συνεδριάζει κάθε τρίμηνο.

4. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι σημαντικότερες εκπαιδευτικές ανάγκες που έχουν οι ελληνικές οργανώσεις σήμερα;

Μετά από πολλά χρόνια που οι οργανώσεις κλήθηκαν να ανταποκριθούν σε πολλαπλές κρίσεις (κοινωνικοοικονομική, μεταναστευτική και πανδημική),κυρίως με την παροχή αγαθών και υπηρεσιών ανακουφιστικής φύσης, χρειάζεται να εκπαιδευτούν σε έναν πιο ολιστικά αναπτυξιακό τρόπο σχεδιασμού δράσεων. Μια άλλη εκπαιδευτική ανάγκη των οργανώσεων είναι η κατανόηση του καινούργιου νόμου «Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών, εθελοντική απασχόληση και λοιπές διατάξεις» και των νέων υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτόν για τη βέλτιστη προσαρμογή των διαδικασιών τους με τρόπο ευνοϊκό και όχι οικονομικά επιβαρυντικό. Καθώς η διαδικασία αιτήσεων χρηματοδότησης γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και εξειδικευμένη ανά είδος χρηματοδότη, ένας ακόμα τομέας στον οποίο χρίζουν οι οργανώσεις βελτίωση-εκπαίδευση είναι στον τρόπο προσέγγισης διαφορετικών χρηματοδοτών – κοινωφελή ιδρύματα, εταιρείες, ιδιώτες δωρητές, ευρωπαϊκά προγράμματα, κρατικοί πόροι. Στην περίπτωση των εταιρειών θα χρειαστεί οι οργανώσεις να κατανοήσουν τις καινούργιες τους ατζέντες προτεραιοποίησης των χρηματοδοτήσεων όπως βιωσιμότητα, SDGs και ESG. Τέλος, συνεχίζει να παραμένει σημαντικό οι οργανώσεις να μπορούν να αποτυπώνουν τον ποσοτικοποιημένο αντίκτυπό τους συνολικά αλλά και συγκεκριμένων δράσεων με συγκεκριμένους δείκτες οι οποίοι να μετριούνται σε ετήσια βάση προκειμένου να τεκμηριώνεται η εξέλιξή τους.

5. Ποια δράση που χρηματοδοτεί αυτή την περίοδο το Ίδρυμα θεωρείτε σημαντική και για ποιο λόγο;

Ένα από τα πιο σημαντικά κοινωνικά προβλήματα παγκοσμίως σήμερα είναι το θέμα της ψυχικής υγείας. Για τον λόγο αυτό, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία σε δράσεις που στηρίζουν ψυχικά συνανθρώπους μας και που χτίζουν ψυχική ανθεκτικότητα, κυρίως σε περιοχές που δεν υπάρχουν δομές ψυχικής υγείας. Μια από τις πρώτες δωρεές του Ιδρύματος είναι προς τον οργανισμό Μέριμνα που παρέχει συμβουλευτική στήριξη σε οικογένειες σχετικά με το πένθος, την αρρώστια ή την απώλεια αγαπημένου τους προσώπου και είναι ο μοναδικός οργανισμός στην Ελλάδα, με εξειδίκευση στην Παιδιατρική Ανακουφιστική Φροντίδα στο Σπίτι και στη Συμβουλευτική Πένθους για παιδιά και εφήβους.

Το πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΔΕΣΜΟΙ» έχει ως στόχο την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, έτσι ώστε να κατανοούν τις ανάγκες των παιδιών και εφήβων και να τα στηρίζουν με επάρκεια στη διαχείριση της απώλειας, του πένθους και μιας απειλητικής για τη ζωή ασθένειας. Η ανάγκη για τον σχεδιασμό του συγκεκριμένου προγράμματος δημιουργήθηκε μετά από αιτήματα σχολείων την περίοδο της πανδημίας όπου οι εκπαιδευτικοί ζητούσαν να εκπαιδευτούν προκειμένου να μπορούν να στηρίζουν τους μαθητές τους που αντιμετωπίζουν, οι ίδιοι ή μέλη των οικογενειών τους, νόσηση ή απώλεια από τον ιό COVID-19. Η ανάγκη αυτή επιβεβαιώθηκε με αιτήματα σχολείων από πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Στο Πρόγραμμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης θα συμμετέχουν 150 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από 10 περιοχές, οι οποίες θα επιλεγούν με κριτήρια αναγκαιότητας (πχ. περιορισμένη πρόσβαση σε δομές ψυχικής υγείας, πρόσφατες καταστροφές – έκτακτες ανάγκες).

6. Θα λέγατε ότι οι συνεργασίες αποτελούν στοιχείο της στρατηγικής του ιδρύματός σας; Αν ναι, με ποιο τρόπο τις επιδιώκετε;

Το «η ισχύς εν τη ενώσει» αποτελεί κομμάτι της ταυτότητας του Ιδρύματος Αθηνάς Ι. Μαρτίνου και όχι απλά στρατηγική προτεραιότητα. Οι συνεργασίες είναι μείζονος σημασίας για εμάς καθώς αφενός δημιουργούν πολλαπλασιαστικά οφέλη στον κοινωνικό αντίκτυπο των δωρεών και αφετέρου περνούν το μήνυμα της συνεργασίας στην Κοινωνία των Πολιτών. Όταν τα κοινωφελή ιδρύματα ζητούν από τους οργανισμούς να συνεργάζονται και πριμοδοτούν αιτήσεις δωρεάς από συνεργασίες, ενώ τα ίδια δεν συνεργάζονται τότε δημιουργούν «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Στο θέμα των συνεργασιών, όπως και σε πολλά άλλα, οφείλουν να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση.

Για να αποτυπώσει τη σημασία των συμπράξεων σε πρακτικό επίπεδο, το Ίδρυμα, εν τη γενέσει του, επιδίωξε την ένταξη του στην πετυχημένη συνεργασία των 16 ιδρυμάτων «Πρωτοβουλία 1921-2021»,που πέραν των επετειακών δράσεων, συνεχίζει τη δραστηριοποίησή του σε θέματα εθνικής σημασίας. Καθώς η ένταξη του Ιδρύματος στην Πρωτοβουλία συνέπεσε με τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση δωρεών μέσω συγχρηματοδοτήσεων με άλλα ιδρύματα-μέλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ίδρυμα είχε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τις δωρεές και μόνο του, αλλά, όπως προαναφέρθηκε, οι δύο λόγοι δημιουργίας συνεργασιών αποτελούν προτεραιότητα. Μία από τις συγχρηματοδοτήσεις που συγκεντρώνει τα παραπάνω στοιχεία είναι το πρόγραμμα «Ενίσχυση Εθελοντικών Ομάδων Δασοπυρόσβεσης» που υλοποιείται από τον Δεσμό σε συνεργασία με το WWF και το HIGGS με χρηματοδότες το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, την Εθνική Τράπεζα και το ΑΙΜ–τρείς οργανώσεις συμπράττουν με τρεις χρηματοδότες.

Για τους δύο προαναφερθέντες λόγους το ΑΙΜ πραγματοποίησε στις πρώτες δωρεές του και τα τρία είδη χρηματοδοτικών συνεργασιών με κοινωφελή ιδρύματα: α. συγχρηματοδοτήσεις–πρόκειται για ένα ενιαίο έργο/δράση που χρηματοδοτείται από αλληλεξαρτώμενες δωρεές, με ισόποση συνεισφορά ή και με διαφορετικό ποσοστό χρηματοδότησης, β. συμπληρωματικές δωρεές – αυτόνομες δωρεές όπου η μία συμπληρώνει την άλλη (πχ. η δωρεά ενός ιδρύματος καλύπτει την ανακαίνιση μιας πτέρυγας νοσοκομείου και ένα δεύτερο ίδρυμα καλύπτει τον εξοπλισμό), και γ. επέκταση δωρεάς – ένα ίδρυμα υποστηρίζει μια δράση που ξεκίνησε με ιδρυτική δωρεά από άλλο ίδρυμα διατηρώντας την αρχική του μορφή ή με κάποιες τροποποιήσεις (πχ. προσθήκη ωφελούμενων, υπηρεσιών).

Το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου είναι ανοιχτό σε συνεργασίες με οποιονδήποτε χρηματοδότη μοιράζεται τις ίδιες χρηματοδοτικές προτεραιότητες και το ίδιο αξιακό σύστημα.

7. Πέραν από την ιδιωτική κοινωφελή πρωτοβουλία, το τελευταίο διάστημα σημειώνεται στη χώρα μας μια ενεργοποίηση πρωτοβουλιών φιλανθρωπίας σε συνεργασία με τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ποια η θέση του ιδρύματος προς αυτήν την εξέλιξη;

Το ΑΙΜ πραγματοποιεί δωρεές προς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Η έναρξη της χρηματοδοτικής δραστηριότητας του Ιδρύματος συνέπεσε με δυο ευνοϊκές συγκυρίες που αφορούν στη συνεργασία με το δημόσιο. Η απαλλαγή του ΦΠΑ που ισχύει από το 2020 για τις δωρεές προς το δημόσιο αποτελεί ένα σημαντικό χρηματοδοτικό κίνητρο. Καθώς οι θεσμικοί δωρητές λειτουργούν με ετήσιο προϋπολογισμό για τις χρηματοδοτήσεις τους, η απαλλαγή από τον ΦΠΑ τους επιτρέπει να κάνουν περισσότερα με τα ίδια χρήματα. Επιπρόσθετα, τον περασμένο Σεπτέμβριο συστάθηκε Επιτροπή Διαχείρισης των δωρεών προς το δημόσιο για τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Εντός 4 μηνών δόθηκαν πάνω από 20 εκατομμύρια σε δωρεές. Με τη συνδρομή της Επιτροπής υπήρξε, για πρώτη φορά, πλήρης απολογισμός και άμεση απορρόφηση. Οι δύο αυτές ευνοϊκές συγκυρίες διευκόλυναν την υλοποίηση δωρεάς του Ιδρύματος και μάλιστα σε συγχρηματοδότηση, με διαφορετικό ποσοστό.

8. Πως οραματίζεστε την εξέλιξη του οικοσυστήματος της Κοινωνίας των Πολιτών;

Οραματιζόμαστε μια Κοινωνία των Πολιτών που καλύπτει ανάγκες ολιστικά, με αναπτυξιακή προσέγγιση 360° και κοινωνική καινοτομία, ενδυναμώνοντας τους ωφελούμενους, χωρίς απλά να τους ανακουφίζει προσωρινά. Στην Κοινωνία των Πολιτών που οραματιζόμαστε δεν υπάρχουν «εγώ» και «ατζέντες» αλλά ανιδιοτέλεια, όλα της τα μέλη αντιλαμβάνονται τη θέση τους στο οικοσύστημα συμπληρωματικά και επιδιώκουν όλων των ειδών τις συνεργασίες πολλαπλασιάζοντας τον αντίκτυπό τους για το κοινό καλό.