Η σημασία της Συνηγορίας/Advocacy και τα οφέλη που προκύπτουν για τις ΟΚοιΠ και την ελληνική κοινωνία
Η HumanRights360 είναι μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που χρησιμοποιεί τις δράσεις συνηγορίας ως βασικό εργαλείο για την εξασφάλιση της ουσιαστικής πρόσβασης όλων των ανθρώπων στα δικαιώματα και την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής. Έχοντας στον πυρήνα της στρατηγικής μας την τεκμηριωμένη συνηγορία (evidence-based advocacy) κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων μας, όλες οι δράσεις πεδίου συνοδεύονται από στοχευμένες δράσεις συνηγορίας με σκοπό την επίτευξη αλλαγής για όλους -σε πιο συστηματικό επίπεδο- καθώς και από την ανάλυση πολιτικών και την έρευνα στους τομείς εξειδίκευσής μας. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουμε να αναδεικνύουμε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να πιέζουμε για ουσιώδεις αλλαγές .
Ένα συχνό ερώτημα που ανακύπτει σε ένα κομμάτι του πληθυσμού ακούγοντας τη λέξη «συνηγορία» είναι τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο και γιατί αποτελεί βασικό εργαλείο για την προάσπιση των δικαιωμάτων και ειδικότερα κατά την εστίαση μας σε ευάλωτους πληθυσμούς.
Λαμβάνοντας υπόψη επισημάνσεις/δυσλειτουργίες/καλές-κακές πρακτικές που διαπιστώνονται κατά την υλοποίηση προγραμμάτων στο πεδίο χρησιμοποιούμε ποικίλα εργαλεία για την επίτευξη των δράσεων συνηγορίας, τα οποία ενδεικτικά θα αναφέρουμε.
Η έρευνα, μας παρέχει ένα σημαντικό και συστηματικό εργαλείο το οποίο μπορεί να συνδυαστεί με τις πληροφορίες/αποδείξεις που λαμβάνουμε από το πεδίο συνεκτιμώντας το συγκεκριμένο περιβάλλον δράσης. Περαιτέρω η υλοποίηση συστηματοποιημένων δράσεων/παρεμβάσεων αποτελούν σημαντικό εργαλείο της συνηγορίας και ειδικότερα μεταξύ άλλων αναφέρουμε τις επιστολές προς τις αρχές, έγγραφα με την ανάλυση πολιτικής στα πεδία που δραστηριοποιούμαστε, διαβουλεύσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ερευνητικά κείμενα, εκπροσώπηση σε διοικητικές και δικαστικές αρχές, ανάληψη στρατηγικής σημασίας δικαστικών υποθέσεων.
Ποιος όμως είναι o στόχος μιας οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών μέσα από αυτές τις δράσεις; Υπάρχουν στόχοι μεσοπρόθεσμοι, όπως η προάσπιση των δικαιωμάτων ενός ατόμου και μέσα από αυτό μια ευρύτερης ομάδας αλλά και στόχοι πιο μακροπρόθεσμοι όπως η καταπολέμηση της διάκρισης και η πρόσβαση όλων στα δικαιώματα. Τόσο η συνηγορία για την υπεράσπιση ενός συγκεκριμένου θύματος όσο και η συνηγορία σε επίπεδο πολιτικής λειτουργούν ταυτόχρονα και αλληλοσυμπληρώνονται για το κοινό αποτέλεσμα: την αλλαγή πολιτικής και πρακτικής σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο προκειμένου να αλλάξει η κατάσταση για ομάδες ατόμων που έχουν παρόμοια προβλήματα. Η συνηγορία για την αλλαγή συστημάτων στοχεύει στη βελτίωση του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο από το κράτος όσο και από τους πολίτες που διαβιούν σε αυτό το κράτος. Μέσω των δράσεων συνηγορίας και των δημόσιων παρεμβάσεων μας γινόμαστε αναπόσπαστο μέρος της εθνικής και ευρωπαϊκής κίνησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα η οποία συμβάλει στην δημιουργία ενός κόσμου όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν θεμελιώδη δικαιώματα.
Ένα τρανταχτό παράδειγμα και ταυτόχρονα καλή πρακτική για το πως λειτουργούν τα εργαλεία συνηγορίας είναι η καμπάνια «Βάλτους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» η οποία εν συνεχεία αποτυπώθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Τόπος» και σήμερα μπορεί κανείς να την επισκεφτεί μέσω του 3D Virtual Tour. Η συγκεκριμένη καμπάνια σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μιας περιόδου αγώνα για το βασικό: Να γίνει γνωστή η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής ώστε το σύνολο της κοινωνίας να αντιληφθεί το εύρος της δράσης της.
Η ιδέα πήγασε από μία πολύ συγκεκριμένη ανάγκη: Να έρθει στο προσκήνιο η οργανωμένη ρατσιστική βία που συνδέεται με τη δικογραφία της Χρυσής Αυγής. Για να γίνει αυτό ορατό και συγκεκριμένο, αποφασίσαμε να αποτυπώσουμε τη ρατσιστική βία εκεί ακριβώς όπου συμβαίνει: στον δρόμο. Έτσι, τοποθετήσαμε στα σημεία των επιθέσεων αυτοκόλλητα με QR Codes με τα οποία ο καθένας να μπορεί να «πλοηγηθεί» με το κινητό του στον μαύρο χάρτη της ρατσιστικής βίας.
Αφού εντοπίσαμε, μέσα από τεκμηριωμένες καταγραφές, τα πιο σοβαρά περιστατικά, ζητήσαμε από Έλληνες δημιουργούς οπτικής εικόνας να τα αποτυπώσουν. Στη συνέχεια τοποθετήσαμε κάθε επίθεση με την αντίστοιχη εικόνα και περιγραφή πάνω στον χάρτη της Ελλάδας και την ανεβάσαμε στον ιστότοπο valtousx.gr. Με ένα κλικ πάνω στα σημεία του χάρτη, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται ότι το κάθε τοπωνύμιο είναι ένας τόπος αιματηρής επίθεσης –συχνά ατιμώρητης. Η επιτυχία της πρώτης φάσης της καμπάνιας μας ώθησε να συνεχίσουμε και έτσι δημιουργήθηκε σύντομα «Ο Μαύρος Χάρτης της Ελλάδας».
Τέλος, ζητήσαμε από ξένους και Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες να σκιτσάρουν τα βασικά πρόσωπα στη δίκη της Χρυσής Αυγής, δίνοντας έτσι ένα οπτικό υλικό – ντοκουμέντο από μια δίκη που έμοιαζε αθέατη για τα ελληνικά και ξένα ΜΜΕ. Αυτή η πολυδιάστατη και συλλογική προσπάθεια αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της πρωτοβουλίας «Βάλ’ τους Χ –Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας».
Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο αναδείξαμε τα περιστατικά αλλά ευαισθητοποιήσαμε τον κόσμο που είδε αυτά τα εγκλήματα αποτυπωμένα και μπόρεσε να συζητήσει ανοιχτά για τα όσα έγιναν, να μάθει και να αφυπνισθεί προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοιες καταστάσεις στο τέλος
Ένα δεύτερο αντίστοιχο παράδειγμα είναι η καμπάνια «Ο Ρατσισμός Είναι Άκυρος»: Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιήσαμε το ποδόσφαιρο ως το κύριο εργαλείο αφήγησης και υπεράσπισης, με ένα βίντεο με που απεικονίζει ότι στην κοινωνία, όπως και στους αγώνες ποδοσφαίρου, ο κάθε άνθρωπος έχει μια θέση, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός τους, το θρήσκευμα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά. Αφιερωμένο στο όραμά μας για οικοδόμηση δικαιότερων και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών, παρουσιάσαμε μια άλλη προσπάθεια για την επίτευξη ενός καλύτερου κόσμου, με μεγαλύτερη αποδοχή της διαφορετικότητας. Η εκστρατεία ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2020 και έλαβε την πιο σημαντική ορατότητα στις αρχές του 2021 όταν μεταδόθηκε μέσω όλων των εθνικών τηλεοπτικών καναλιών ως ενημερωτική διαφήμιση. Η εναλλακτική αφήγηση καθώς και τα μηνύματα της καμπάνιας βοήθησαν επίσης να σχολιάσουν ρατσιστικά περιστατικά σε γήπεδα ποδοσφαίρου, όπως ο αγώνας ποδοσφαίρου του Champions League μεταξύ της Paris Saint-Germain και της Basaksehir, ο οποίος τέθηκε σε αναστολή εντός των πρώτων 15 λεπτών μετά από φερόμενο περιστατικό από έναν από τους συντελεστές του αγώνα.
Αποδείξαμε, λοιπόν, ότι οι δράσεις συνηγορίας δεν είναι ένα γενικό, αφηρημένο και ασαφές πλαίσιο αλλά ένα πολύ δομημένο εργαλείο που μπορεί να επιφέρει σταδιακές και ουσιαστικές αλλαγές σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο ώστε να διασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή και να μπορούμε να οραματιζόμαστε έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις όπου όλοι απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα.
Επαμεινώνδας Φαρμάκης
Human Rights 360
Μαρία Παρασκευά
Νομική Εμπειρογνώμονας
Συντονίστρια Προγραμμάτων HumanRights360.
Φωτεινή Κοκκινάκη
Δημοσιογράφος
Υπεύθυνη Επικοινωνίας HumanRights360.
