Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση: Χρηματοδοτική προσέγγιση
Εύα Λιανού, Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση
Από συστάσεώς του, το 2005, το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση έθεσε ως στόχο τη συνέχιση της φιλανθρωπικής κληρονομιάς του Γιάννη Λάτση –η οποία διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε κυρίως κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα– χωρίς να αγνοεί την ανάγκη για διαρκή προσαρμογή στις ολοένα μεταβαλλόμενες και σύνθετες προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Κοινός παρονομαστής των δράσεων του Ιδρύματος είναι η υποστήριξη κοινωνικά καινοτόμων πρωτοβουλιών που προάγουν την ενδυνάμωση της Κοινωνίας των Πολιτών, συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας που διέπεται από τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, του διαλόγου, της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης. Αρχές που αποτελούν τα θεμέλια για ένα ισχυρό κοινωνικό οικοδόμημα, ανθεκτικότερο στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα και ικανό να διαχειριστεί με αποτελεσματικότητα τις μελλοντικές προκλήσεις της χώρας.
Το Ίδρυμα σταδιακά εμπλούτισε τις δράσεις του χρηματοδοτώντας προγράμματα και πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην ενίσχυση της ποιότητας αλλά και της πρόσβασης στην εκπαίδευση ως μέσο για την παροχή ίσων ευκαιριών, στην κοινωνική πρόνοια, στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος των ΟΚοιΠ, στην αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών δημόσιας υγείας, στην προστασία και ενσωμάτωση των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, στην ανάδειξη και προαγωγή των τεχνών και του πολιτισμού και στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κοινωνικοοικονομικής κρίσης και των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η χώρα μας την τελευταία δεκαπενταετία. Παράλληλα, το Ίδρυμα διαμόρφωσε σταδιακά την ταυτότητά του, ανέπτυξε συνεργασίες και οικοδόμησε δίκτυα εμπιστοσύνης με φορείς της ΚτΠ, δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στη σταδιακή ανάπτυξη της εσωτερικής τεχνογνωσίας και των ικανοτήτων του.
Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του το Ίδρυμα είχε τρεις κύριες χρηματοδοτικές κατευθύνσεις:
Ι) Ανάπτυξη στρατηγικών προγραμμάτων – κυρίως τριετούς διάρκειας – σε συνεργασία με σημαντικούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, οι οποίοι μέσω της χρηματοδότησης του Ιδρύματος υλοποίησαν στοχευμένες δράσεις (strategic funding partnerships).
ΙΙ) Σχεδίαση, χρηματοδότηση και διαχείριση ίδιων προγραμμάτων, όπως για παράδειγμα τα προγράμματα υποτροφιών για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές (funding of own programmes).
ΙΙΙ) Υποστήριξη πρωτοβουλιών μη κερδοσκοπικών οργανισμών που υπέβαλαν αίτηση χρηματοδότησης στο Ίδρυμα μέσω της σχετικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας που είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος (funding of unsolicited grant proposals).
Οι ανωτέρω χρηματοδοτικές προσεγγίσεις επέτρεψαν στο Ίδρυμα να εξελιχθεί, είτε (α) μέσω της στενής συνεργασίας με εταίρους της ΚτΠ, για μεγάλο χρονικό διάστημα, με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, (β) μέσω της βελτιστοποίησης των διαδικασιών του και της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του στο πλαίσιο υλοποίησης των τακτικών προγραμμάτων του, και (γ) μέσω της διασύνδεσής του με το οικοσύστημα των ΟΚοιΠ στην Ελλάδα και την πολυετή συνεργασία του με αξιόλογους φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς ενδιαφέροντος του Ιδρύματος.
Σήμερα το Ίδρυμα έχει αναπτύξει επιπλέον χρηματοδοτικές κατευθύνσεις που βασίζονται στις εμπειρίες που έχει αντλήσει και αντανακλούν το μεταβαλλόμενο κοινωνικό τοπίο, οι οποίες συνοψίζονται ως ακολούθως:
IV) Στοχευμένες δωρεές, συμπληρωματικές των τακτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος, προκειμένου να διαφοροποιήσουμε το χρηματοδοτικό μας χαρτοφυλάκιο και να αντιμετωπίσουμε μια κοινωνική πρόκληση από διαφορετικές οπτικές γωνίες (targeted/solicited grant-making). Για παράδειγμα, στον τομέα της Εκπαίδευσης, παράλληλα με το πρόγραμμα υποτροφιών, χρηματοδοτήσαμε εξειδικευμένα θερινά σχολεία και καινοτόμες εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε συνεργασία με φορείς και εκπαιδευτικά/ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Επίσης, διευρύναμε τα προγράμματα του Ιδρύματος, ώστε να συμπεριλάβουμε διαφορετικές θεματικές γύρω από τον άξονα «ισότιμη πρόσβαση και ποιότητα στην εκπαίδευση», όπως ενδεικτικά οι υποτροφίες μουσικής των «Μικρών Μουσικών» ή το πρόγραμμα «Μαθαίνουμε Παρέα» που στόχευε στην ανάπτυξη της καινοτομίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
V) Συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα με τη συμμετοχή πολλών Ιδρυμάτων (multi-funder-collaborative programmes), όπως το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης» για την ενίσχυση πρωτότυπων δράσεων μικρής κλίμακας και μέγιστου κοινωνικού αντίκτυπου και το πρόγραμμα «START – Create Cultural Change» που είχε ως στόχο την ανάπτυξη τεχνικών γνώσεων και ικανοτήτων νέων δημιουργών προκειμένου να προωθήσουν τις πολιτιστικές τους πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο, καθώς και συνεργασίες με στόχευση στο οικοσύστημα των ΟΚοιΠ, όπως το πρόγραμμα «ΘΑΛΗΣ ΙΙ».
VI) Μεγάλης κλίμακας συγχρηματοδοτήσεις (project-based co-funding initiatives), όπως το πρόγραμμα «Συμπράττουμε για την Υγεία» που σχεδιάσαμε και υλοποιούμε σε συνεργασία με την Εταιρεία Κοινωνικής Προσφοράς Ελληνικού Εφοπλισμού ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ με στόχο την υποστήριξη σημειακών παρεμβάσεων στον τομέα της Δημόσιας Υγείας.
Το πνεύμα συνεργασίας είναι βασικό στοιχείο στην κουλτούρα του Ιδρύματος και απαραίτητο συστατικό για την εκπλήρωση του οράματός μας. Συνεργασίες όπως το πρόγραμμα «ΘΑΛΗΣ ΙΙ» απέδειξαν ότι τα μεγαλύτερης κλίμακας έργα καθίστανται πιο εφικτά όταν τόσο η χρηματοδότηση όσο και το ρίσκο υλοποίησης μοιράζονται μεταξύ των Ιδρυμάτων, καθώς η διαφάνεια και οι ικανότητες των ΟΚοιΠ στην Ελλάδα αποτελούν ενωτικό, κοινό συμφέρον. Επιπλέον, με στόχο την ανάδειξη της σημασίας της συνεργασίας, σε επίπεδο χρηματοδοτών αλλά και χρηματοδοτούμενων, υλοποιήσαμε το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης», το οποίο εκτός από την ανάδειξη της σημασίας της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, προσφέρει υποστήριξη σε οργανισμούς που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο και αναδεικνύει τη σημαντικότητα των δωρεών μικρής κλίμακας.
Η σημασία της συνεργασίας και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στο οικοσύστημα της ΚτΠ, είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Η πανδημία της λοίμωξης COVID-19 έχει δημιουργήσει επιπρόσθετη και άνευ προηγουμένου πίεση σε όλα τα κοινωνικά συστήματα και κυβερνήσεις παγκοσμίως. Είναι αδιαμφισβήτητα μια εποχή μεγάλης αβεβαιότητας, η οποία απαιτεί υπομονή, προσαρμοστικότητα και αλληλεγγύη. Είναι, επίσης, μια συγκυρία κατά την οποία δοκιμάζονται τα αντανακλαστικά και η ικανότητα των Κοινωφελών Ιδρυμάτων παγκοσμίως να ανταποκριθούν με αμεσότητα και ελαστικότητα στις νέες προκλήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, το Ίδρυμά μας, σε συνεννόηση με τους δωρεοδόχους του, έχει προβεί, μεταξύ άλλων, σε αναπροσαρμογή συμφωνηθέντων όρων και προϋποθέσεων χρηματοδότησης, προκειμένου να διευκολύνει, κατά περίπτωση, την επέκταση χρονοδιαγράμματος για την ολοκλήρωση κάποιας δράσης/προγράμματος, την αναθεώρηση των παραδοτέων και του προϋπολογισμού των επιμέρους δράσεων/προγραμμάτων, δεδομένης της νέας, κοινωνικά αποστασιοποιημένης, πραγματικότητας ή την αξιολόγηση αιτημάτων από υφιστάμενους δωρεοδόχους μας για έκτακτη χρηματοδότηση λόγω της πανδημίας. Παράλληλα, στις αρχές του 2020 το Ίδρυμα προχώρησε σε σειρά έκτακτων δωρεών ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού προς νοσοκομεία αναφοράς για τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 καθώς και προς πανεπιστημιακά εργαστήρια μικροβιολογίας στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Μερικά βασικά χαρακτηριστικά της χρηματοδοτικής μας προσέγγισης ήταν διαχρονικά η δεκτικότητα και όρεξη για μάθηση και βελτίωση, ο πειραματισμός με διαφορετικά είδη χρηματοδότησης, η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, η σταθερή δέσμευση να συνεργαζόμαστε και να αποτελούμε μέλη μιας ευρύτερης ομάδας και η συνεχής βελτίωση των διαδικασιών μας. Η έναρξη του 2021, μετά από 15 χρόνια αδιάληπτης κοινωφελούς δράσης, μας βρίσκει σε ένα σημείο όπου πολύ συνειδητά έχουμε εκκινήσει τη διαδικασία αναθεώρησης και αναπροσαρμογής της στρατηγικής μας για την επόμενη πενταετία, αξιολογώντας εσωτερικά τις ικανότητές μας, αναδιαμορφώνοντας και επανεξετάζοντας τα υφιστάμενα εργαλεία χρηματοδότησης και τις διαδικασίες λήψης και αξιολόγησης των προτάσεων προς χρηματοδότηση, προκειμένου να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητά μας, να εξελίξουμε την προσαρμοστικότητα και ευελιξία μας ως προς τις ανάγκες και απαιτήσεις του οικοσυστήματος της ΚτΠ και, κυρίως, να διασφαλίσουμε τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού αντικτύπου του έργου μας.
Εύα Λιανού
Γενική Διευθύντρια
Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση
