HIGGS > Articles by: m.vasilakis > Page 8
29
Απρ, 2022

By m.vasilakis

Ο ρόλος της τοπικής Αυτοδιοίκησης σε διεθνής εκστρατείες

Η τοπική αυτοδιοίκηση, έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο, ανάμεσα στα άλλα: αυτόν της έκφρασης σε πολιτικό επίπεδο, των προσδοκιών και των αποφάσεων των δημοτών τους, για ένα μέλλον με ασφάλεια, ευημερία και ειρήνη. Η συνεργασία τους με την κοινωνία των πολιτών, έχει αποδείξει ότι μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες προς αυτή την κατεύθυνση, που έχουν κοινωνική ευρύτητα και μεγάλο χρονικό ορίζοντα, προστατεύοντας όχι μόνο τον τοπικό πληθυσμό, αλλά και το κοινό μέλλον. Είναι η έκφραση του «κοινού» που ξεφεύγει από το επίπεδο του σπιτιού ή της γειτονιάς μας, και περικλείει μεγάλες περιοχές και πληθυσμούς, επηρεάζοντας δυνάμει ακόμα πιο μακρινούς τόπους και χρόνους.

Ο «Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία» είναι ένας διεθνής οργανισμός του Ανθρωπιστικού Κινήματος. Κατέχει συμβουλευτικό ρόλο στο συμβούλιο ECOSOC του ΟΗΕ από το 2015, ενώ είναι διεθνής εταίρος της Διεθνούς Συμμαχίας για την Εξάλειψη των Πυρηνικών Όπλων (ICAN), η οποία έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης το 2017. Σε αυτά τα πλαίσια, τα τελευταία τρία χρόνια, έχει θέσει ως στόχο να επικυρωθεί από την Ελλάδα η Συμφωνία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων, η οποία υιοθετήθηκε στις 7 Ιουλίου 2017 από την ολομέλεια του Συμβουλίου του ΟΗΕ, ενώ από τον Ιανουάριο του 2021 είναι σε πλήρη ισχύ.

Το Ελληνικό Γραφείο του Κόσμου Χωρίς Πολέμους και Βία, ξεκίνησε την εκστρατεία #σώσετηνπόλη το 2019 και απευθύνει έκκληση για συνεργασία σε όλους τους Δήμους της Ελλάδας. Πιστεύουμε ότι οι Δήμοι μπορούν και πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην παγκόσμια κοινή προσπάθεια προστασίας της ανθρώπινης ζωής αλλά και κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη, που απειλείται από την πιθανότητα χρήσης των πυρηνικών όπλων από μία ή περισσότερες από τις 9 συνολικά χώρες που διαθέτουν περίπου 14.000 πυρηνικές κεφαλές. Όπως καταδεικνύουν όλες οι μελέτες, ακόμα και μια περιορισμένη σύγκρουση με πυρηνικά όπλα, θα είχε καταστροφικές συνέπειες, όχι μόνο στις περιοχές που θα είχαν πληγεί, αλλά και σε γειτονικές, ανεξέλεγκτα και για μεγάλο χρονικό διάστημα, τόσο στους ανθρώπους όσο και στο οικοσύστημα. Ας αναλογιστούμε για λίγο, τι θα ήταν το πρώτο που θα κάναμε, στην είδηση και μόνο, ότι ένα πυρηνικό όπλο εξερράγη οπουδήποτε στον πλανήτη μας.

Μέχρι στιγμής, έχουν ανταποκριθεί θετικά οι δήμοι Αγίου Ευστρατίου (2020), Τήλου (2021), Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Γαύδου, Δελφών και Ηρωικής Νήσου Κάσου (2022). Με τους παραπάνω δήμους, έχουμε ξεκινήσει μια ευρύτερη συνεργασία, σε διαφορετικά επίπεδα, προσπαθώντας να ενημερώσουμε και να κινητοποιήσουμε περισσότερο τους δημότες και κατοίκους τους, για την σημασία που έχει η ένταξη της χώρας μας στην Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων. Επίσης, το Δ.Σ. της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, ανταποκρινόμενο θετικά στην πρότασή μας, υιοθέτησε το ψήφισμα προς την Ελληνική Κυβέρνηση (αρ.απ.96/2022) και καλεί επίσης όλους τους δήμους της χώρας να εκδώσουν αντίστοιχα ψηφίσματα.
Οι πόλεις έχει αποδειχθεί ότι είναι πρωταθλητές στην προσπάθεια αντιμετώπισης των πιο επειγόντων υπαρξιακών ζητημάτων του κόσμου. Όπως και με τα πυρηνικά όπλα, η κλιματική αλλαγή προβλέπεται να επηρεάσει περισσότερο τις πόλεις. Αυτό έχει παρακινήσει για παράδειγμα τις πόλεις να αναλάβουν δράση και βλέπουμε τη δημιουργία νέων συνασπισμών πόλεων σε όλο τον κόσμο για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού σε τοπικό επίπεδο, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με την προσπάθεια για εναρμόνιση με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Οι δημοτικές αρχές σχηματίζουν στενό και ενεργό δεσμό με τους δημότες τους και τα τοπικά κοινωνικά κινήματα. Ένας διεθνής συνασπισμός πόλεων και κοινωνίας των πολιτών μπορεί επομένως να παίξει έναν ρηξικέλευθο ρόλο, ανατρέποντας το απαράδεκτο status quo στην πολιτική για τα πυρηνικά όπλα, κάνοντας ένα αποφασιστικό βήμα προς την εξάλειψή τους.

Νίκος Στεργίου
Προεδρος ΔΣ
Κόσμος Χωρίς Πολέμους & Βία

29
Απρ, 2022

By m.vasilakis

Ένα μέρος που μπορούμε να αποκαλούμε σπίτι

«Ένα μέρος που μπορούμε να αποκαλούμε σπίτι»

Πότε χαρακτηρίζεται μια πόλη ως εξωστρεφής; Πότε μπορούμε να μιλήσουμε για μια πόλη ανοιχτή; Πότε γίνεται η συμπερίληψη δομικό στοιχείο στο σχεδιασμό της και μπορεί να επενδύσει στις δυνατότητες των ανθρώπων της χωρίς προκαταλήψεις και ταμπού; Οι ερωτήσεις αυτές με είχαν απασχολήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια και ανακάλυψα στην πράξη πως οι απαντήσεις δεν είναι ποτέ τόσο απλές. Προϋπόθεση είναι να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες. Μια δραστήρια και ενεργή κοινωνία την οποία είναι έτοιμο να υποστηρίξει ένα οργανωμένο και συνεκτικό πλαίσιο δράσης. Όλος αυτός ο σχεδιασμός όμως απαιτεί χρόνο και την ευχέρεια αναπροσαρμογής. Και ενώ όλες και όλοι μας πιστεύαμε ότι θα είχαμε χρόνο, η πραγματικότητα μας διέψευσε. Τα τελευταία δύο χρόνια η πανδημία ανέτρεψε όσα θεωρούσαμε δεδομένα. Το πιο σημαντικό και ουσιαστικό κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών , η ανθρώπινη επαφή, έπρεπε να περιοριστεί και μαζί με αυτό ομάδες, φορείς, ιδρύματα και δήμοι να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους.

Ήταν για εμάς ένα κομβικό σημείο. Η εύκολη λύση θα ήταν να ανασυνταχθούμε. Να παραδοθούμε μπροστά στην κρίση και τις επιπτώσεις της και να δεχθούμε πως η κοινωνία των πολιτών θα έπρεπε, για τους επόμενους μήνες – χρόνια, όπως αποδείχθηκε- να λάβει δευτερεύοντα ρόλο. Η κρίση όμως μπορεί εύκολα να γίνει ευκαιρία. Μέσα σε αυτό το κλίμα ανασφάλειας και φόβου επενδύσαμε στην αισιοδοξία και στη δημιουργία. Προσεγγίσαμε οργανώσεις και ανθρώπους που μοιράζονταν το όραμά μας για μια πόλη ζωντανή, η οποία αρνείται να παραδοθεί στην απάθεια. Μέσα από ουσιαστικές συνεργασίες καταφέραμε τα δύο τελευταία χρόνια να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια του ενεργού πολίτη, να στηρίξουμε εκείνες και εκείνους που έχουν ανάγκη και να καταστήσουμε το δήμο ένα «hub»νέων ιδεών, καινοτόμων δράσεων και ενεργού διαλόγου με τις οργανώσεις του.

Αυτή ήταν και η φιλοσοφία μας στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Το «Social Dynamo», μια συνέργεια που είχε ως στόχο να προσφέρει ολοκληρωμένη υποστήριξη σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μετεξελίχθηκε, απέκτησε ψηφιακή υπόσταση και έδωσε ευκαιρίες εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δικτύωσης σε οργανώσεις  της κοινωνίας των πολιτών σε μια περίοδο που επέβαλε τη φυσική αποστασιοποίηση.

Φυσικά, η δύσκολη περίοδος που διανύσαμε επηρέασε δυσανάλογα ορισμένους συνδημότες μας. Και η απάντηση σε μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις της γενιάς μας δεν ήταν ποτέ μονοδιάστατη. Υπό αυτές τις συνθήκες, καταφέραμε να φέρουμε κοντά την τοπική αυτοδιοίκηση με την ακαδημαϊκή και ιατρική κοινότητα αλλά και με την κοινωνία των πολιτών. Το αποτέλεσμα ήταν μια μοναδική συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (EEEEAIDS), του Συλλόγου  Ασθενών Ήπατος «ο Προμηθέας», καθώς και του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή». Καταφέραμε έτσι, να πραγματοποιήσουμε προσυμπτωματικούς ελέγχους (screening) για την ανίχνευση  νόσων (HIV & Ηπατίτιδες)  σε χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών και να παράσχουμε υπηρεσίες συμβουλευτικής, διαγνωστικές εξετάσεις  και διασύνδεση με θεράποντα ιατρό στις δομές φιλοξενίας αστέγων και στον Ξενώνα Μεταβατικής Φιλοξενίας Χρηστών Τοξικοεξαρτημένων Ουσιών.

Υπάρχουν, ωστόσο, και ορισμένα ζητήματα που αποτελούν για εμένα επιπλέον λόγους που επέλεξα να αφιερωθώ στα κοινά. Κρινόμαστε από το επίπεδο της κοινωνίας που αφήνουμε πίσω για τα παιδιά μας. Η φράση αυτή με έχει καθοδηγήσει από την ανάληψη των καθηκόντων μου και πλέον είχα την ευκαιρία να είμαι κομμάτι ενός φιλόδοξου σχεδίου που επιδιώκει να φέρει το παιδί στο προσκήνιο του Δήμου Αθηναίων. Η επιδίωξή μας αυτή μετουσιώθηκε σε πράξη μέσα από την κατάθεση της υποψηφιότητας της Αθήνας στο πρόγραμμα της UNICEF«Πόλεις Φιλικές προς τα Παιδιά». Ως η πρώτη ελληνική υποψηφιότητα θέλουμε η κίνηση αυτή να λειτουργεί ως μια συνεχόμενη υπενθύμιση πως όλες οι υπηρεσίες και οι δομές ενός Δήμου, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες του πρέπει να κινούνται με γνώμονα το πώς θα μπορέσουν να καταστήσουν μια πόλη πιο φιλική και φιλόξενη προς τα παιδιά.

Φυσικά δεν περιοριστήκαμε εκεί. Οργανώσεις και φορείς όπως ενδεικτικά το «Χαμόγελο του Παιδιού» αλλά και το «Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού» είναι μερικοί από τους πιο στενούς και ουσιαστικούς συνεργάτες του Δήμου Αθηναίων. Οι κοινές μας πρωτοβουλίες αφορούν μια σειρά από δράσεις οι οποίες έχουν ως στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας των παιδιών στο δήμο, την ενίσχυση της συμμετοχής τους στα κοινά και φυσικά την παροχή βοήθειας και στήριξης σε όσα παιδιά έχουν ανάγκη. Πρόσφατα, η συνεργασία μας με το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» αφιερώθηκε σε μια σειρά από διαδραστικές πρωτοβουλίες μεταξύ των οποίων και το λανσάρισμα, σε συνεργασία και με τη UNICEF, της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «U-REPORT» με στόχο την ενίσχυση της φωνής παιδιών και νέων σε ζητήματα τοπικής αυτοδιοίκησης. Επίσης, οι συμπράξεις μας με το «Χαμόγελο του παιδιού» έχουν ως στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση περιστατικών βίας και εγκατάλειψης παιδιών αλλά και την παροχή στήριξης σε ευάλωτες οικογένειες.

Η κρίση της πανδημίας κατέστησε επίσης επιτακτική την ανάγκη για την αποτελεσματική επίλυση του ζητήματος αστεγίας στην πόλη. Η συνδρομή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ήταν καθοριστική στην προσπάθειά μας και καταφέραμε, σε συνεργασία με την «Ithaca Laundry», να παράσχουμε υπηρεσίες υγιεινής και καθαριότητας στο ολοκαίνουριο «Πολυδύναμο» κέντρο αστέγων του Δήμου. Καθώς αντιμετωπίζαμε όλες αυτές τις προκλήσεις συνειδητοποιούσαμε ότι όσο μεγαλύτερο βήμα δίναμε στις οργανώσεις της πόλης τόσο πιο άμεσα οδηγούμασταν σε απτές και μετρήσιμες λύσεις. Στο καίριο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής σε μεγάλα αστικά κέντρα απευθύναμε ένα ανοιχτό κάλεσμα σε ομάδες κλιματικής δράσης και συγκεντρώσαμε τις προτάσεις τους και καλές πρακτικές, τις οποίες υιοθετήσαμε στο σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης στην Αθήνα.

Επιπλέον, σημαντικό ήταν για εμάς να ξεκινήσουμε από τον ίδιο το Δήμο. Η πανδημία έκανε την ανάγκη, ευκαιρία και μπορέσαμε να εκσυγχρονίσουμε τις δομές του Δήμου. Καταφέραμε, στο πλαίσιο συνεργειών με ομάδες της πόλης, να προσφέρουμε μια σειρά από ψηφιακές υπηρεσίες, προσβάσιμες για όλους. Πριν επιδιώξουμε να αναμορφώσουμε την εικόνα της Αθήνας όμως, θέλαμε να είμαστε βέβαιοι ότι εμείς οι ίδιοι προσπαθήσαμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Οι καλές πρακτικές και οι νέες ιδέες που έφεραν οργανώσεις της πόλης μας επέτρεψαν να διαμορφώσουμε προγράμματα εκπαίδευσης για τους εργαζομένους του Δήμου πάνω σε μια σειρά από ζητήματα σχετικά με την προσβασιμότητα αλλά και την αντιμετώπιση διακρίσεων σχετικών με το φύλο, το χρώμα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες δεν αποτελούν μεμονωμένες κινήσεις. Εντάσσονται σε ένα μωσαϊκό πρωτοβουλιών που έχει θέσει τα θεμέλια για το πιο φιλόδοξο σχέδιο ανασύστασης των οργανώσεων της πόλης και δημιουργίας ενός συνεκτικού υποστηρικτικού πλαισίου γι αυτές. Το «ΣυνΑθηνά» δίνει νέα πνοή και επιδιώκει να παράσχει ένα χώρο συνάντησης και συναναστροφής του πιο ενεργού και δραστήριου κυττάρου της Αθήνας. Έτσι, το επόμενο χρονικό διάστημα θα αποδοθεί στην πόλη ο χώρος αυτός για να λειτουργήσει ως δίαυλος επικοινωνίας οργανώσεων και Δήμου. Η φυσική αυτή συναναστροφή υποστηρίζεται και από έναν ψηφιακό χώρο τομής και δικτύωσης όλων των οργανώσεων της πόλης με τους πολίτες, παίρνοντας ζωή μέσα από την ανανεωμένη ιστοσελίδα του «ΣυνΑθηνά».

Όλα τα παραπάνω, ακόμη και στην καθημερινότητα της προ-Covid εποχής ίσως φάνταζαν ακατόρθωτα. Η ερώτηση που δεχόμαστε πιο συχνά είναι πώς μπόρεσαν να προχωρήσουν οι συνεργασίες αυτές χωρίς τη συνηθισμένη τριβή που δημιουργεί η διάδραση με το δημόσιο; Η απάντηση λύνει και τις απορίες που διατυπώνονται στις πρώτες γραμμές του κειμένου. Αν θέλουμε μια πόλη εξωστρεφής, ανοιχτή, συμπεριληπτική και αποτελεσματική τότε η δουλειά του Δήμου είναι απλή. Να κάνει στην άκρη. Να δώσει βήμα στην κοινωνία των πολιτών. Να στηρίξει τους ανθρώπους της. Να δημιουργήσει εκείνο το πλαίσιο που ενθαρρύνει τις συμπράξεις και τις συνεργασίες  και να αποστραφεί οποιασδήποτε τάσης παρεμβατικότητας που μπορεί να τον διακατέχει. Αν θέλουμε πραγματικά να ανοίξουμε το Δήμο μας στους ανθρώπους του είναι ώρα να το υποστηρίξουμε στην πράξη. Με μικρές παρεμβάσεις που ζωντανεύουν τις γειτονιές μας και τους δίνουν χαρακτήρα αλλά και με μεγάλες, φιλόδοξες κινήσεις που νοηματοδοτούν την ιδέα της Αθήνας.

Αυτό που επιδιώκουμε είναι ο Δήμος να αποτελέσει το σημείο συνάντησης. Η κοινή αφετηρία διαφορετικών ανθρώπων και ετερόκλητων οργανισμών που θέλουν να δημιουργήσουν και να εξελιχθούν. Σε όλους αυτούς λέμε ότι πλέον βρήκαν αυτό το μέρος. Ένα μέρος στο οποίο όλες και όλοι μπορούμε να ανήκουμε. Ένα μέρος που μπορούμε να αποκαλούμε σπίτι. Σύντομα, το σπίτι αυτό θα ανοίξει τις πόρτες του και θα καλέσει όλες και όλους εκείνους σ που θέλουν να γίνουν κομμάτι του σε ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στην κοινωνία των πολιτών με σκοπό να επανασυστήσουμε την έννοια του ενεργού πολίτη στο Δήμο της Αθήνας και να διαμορφώσουμε το «ΣυνΑθηνά» από την αρχή.

 

Κατερίνα Γκαγκάκη

Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Κοινωνίας των Πολιτών
Δήμος Αθηναίων

29
Απρ, 2022

By m.vasilakis

H ενέργεια στα χέρια των πολιτών της κεντρικής Ελλάδας

Το παράδειγμα του Δήμου Μακρακώμης: Πώς πολίτες, μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, κοινωνικοί φορείς και Δημοτικές αρχές μπορούν συλλογικά να παράγουν τη δική τους καθαρή ενέργεια

Από το 2018 μέσω της οδηγίας «Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» η Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί όλα τα Κράτη-Μέλη να αναγνωρίσουν τις «ενεργειακές κοινότητες» ως νέες νομικές οντότητες. Οι τελευταίες αποτελούν ουσιαστικά συνεταιρισμούς, μέσω των οποίων πολίτες, μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, ΟΤΑ και άλλοι φορείς της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να συν-επενδύσουν σε έργα καθαρής ενέργειας, παράγοντας έτσι συλλογικά τη δική τους ενέργεια. Ήδη από το 2018 η Ελλάδα διαθέτει ένα σχετικά προοδευτικό θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες (ν. 4513/2018) το οποίο έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη αρκετών επιτυχημένων τέτοιων πρωτοβουλιών σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Μια νέα και πολύ ελπιδοφόρα ενεργειακή κοινότητα αναπτύσσεται και στην κεντρική Ελλάδα όπου ηκοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση ΗΛΕΚΤΡΑenergy, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματοςSCCALE 203050, υποστηρίζει τον Δήμο Μακρακώμης στη σύσταση, λειτουργία και ανάπτυξη μιας πρότυπης ενεργειακής κοινότηταςστην οποία σταδιακά θα συμμετέχουν και άλλοι Δήμοι της περιοχής.

 

Στόχος της ενεργειακής κοινότητας είναι να δημιουργήσει ποικίλα περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη όπως το να ενισχύσει την τοπική οικονομία αναπτύσσοντας νέα έργα και δημιουργώντας άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.

Έμφαση θα δοθεί στην υποστήριξη των αγροτών και γενικότερα του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα στην περιοχή.Η μείωση των λογαριασμών ενέργειας των αγροτών, των αγροτικών συνεταιρισμών και άλλων τοπικών επιχειρήσεων μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην οικονομική τους βιωσιμότητα και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τους. Επιπλέον, μέσω καινοτόμων έργων και παρεμβάσεων θα μπορέσει επίσης να συνδυάσει την παραγωγή ενέργειας με την καλλιέργεια τροφίμων (π.χ. agrivoltaics) δημιουργώντας νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και ροές εσόδων.

Η ενεργειακή κοινότητα στοχεύει επίσης στο να μειώσει τα δημοτικά τέλη ως αποτέλεσμα της μείωσης των δαπανών ενέργειας του Δήμου. Αυτό θα γίνει εφικτό μέσω της δημιουργίας ενός φωτοβολταϊκού πάρκου το οποίο θα αξιοποιήσει το μοντέλο του συλλογικού εικονικού συμψηφισμού.  Ειδικά την περίοδο αυτή όπου το κόστος ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλό, η παραγωγή φθηνής και καθαρής ενέργειας για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών είναι κάτι απαραίτητο ενώ ταυτόχρονα είναι και απολύτως εφικτό, ειδικά για τις περιοχές της υπαίθρου.

Η ενεργειακή κοινότητα θα έχει επιπλέον και μια σαφή στόχευση στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, μέσω της συμπερίληψης ευάλωτων νοικοκυριών, και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μέσω συλλογικής δράσης.

Σε επόμενα στάδια θα δραστηριοποιηθεί και στους τομείς της ηλεκτροκίνησης, αποθήκευσης, εξοικονόμησης, εκπαίδευσης, συνδέοντας έτσι άμεσα την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία με την τεχνολογική καινοτομία.

Στην Ευρώπη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, διανύουμε μία ριζική μεταστροφή από το statusquoτων ορυκτών καυσίμων προς τις ΑΠΕ. Αν όμως  η μεταστροφή αυτή  υλοποιηθεί με τους όρους του παρελθόντος (απρόσκοπτη κερδοφορία, μονοπώλια, κοινωνικός αποκλεισμός και υποβάθμιση ευαίσθητων οικοσυστημάτων) τότε ενδεχομένως να περιοριστεί δραματικά ο θετικός της αντίκτυπος. Σε αυτή την τρέχουσα «διαπραγμάτευση» για το μέλλον της ενέργειας συμμετέχουν πλέον εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες, οργανωμένοι σε χιλιάδες συνεταιρισμούς, προτείνοντας λύσεις από τα κάτω. Ήδη εκατοντάδες πολίτες και δεκάδες Δήμοι σε όλοι την Ελλάδα λειτουργούν ή βρίσκονται σε διαδικασία σύστασης ενεργειακών κοινοτήτων. Τέτοιου είδους ομάδες μας βοηθάνε να διασφαλίσουμε πως η ενεργειακή μετάβαση θα είναι -ουσιαστικά- πράσινη και δίκαιη για όλους!

 –Δημήτρης Κιτσικόπουλος –
Αντιπρόεδρος ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΗΛΕΚΤΡΑ energy

29
Απρ, 2022

By m.vasilakis

Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου – Συνέντευξη

 

Συνέντευξη από την κυρία Βάλια Φράγκου, Εκτελεστική Διευθύντρια του Ιδρύματος Αθηνάς Ι. Μαρτίνου – www.foundationaim.org

  1. Ποιος είναι ο σκοπός του Ιδρύματος και ποια η σημασία της θάλασσας στη δραστηριότητά του; Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές προτεραιότητες;

Το νεοσύστατο Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου (Ίδρυμα/ΑΙΜ) έχει σκοπό την ενίσχυση μη κερδοσκοπικών οργανισμών με δράση στην Ελλάδα. Το Ίδρυμα πραγματοποιεί δωρεές στους τομείς α. της κοινωνικής πρόνοιας, β. της υγείας, γ. της παιδείας, δ. του πολιτισμού και ε. του περιβάλλοντος. Πρόκειται για έναν κοινωφελή οργανισμό που, πέραν της πανελλαδικής του εμβέλειας και διατομεακής κάλυψης, δίνει έμφαση σε θέματα που αφορούν στη θάλασσα. Η έμφαση αυτή προσδίδει μια προτεραιοποίηση σε δράσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη θάλασσα, χωρίς να αποκλείει μη σχετικά αιτήματα. Εκτός από δωρεές το AIM θα αναπτύξει, εντός του 2022, πρόγραμμα υποτροφιών με κυρίαρχη τη θεματική της θάλασσας.

Κάθε δωρεά από το Ίδρυμα προς τους δωρεοδόχους οργανισμούς, αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κύματος εξέλιξης και ανάπτυξης, με αφετηρία την ανιδιοτελή προσφορά και τελικό προορισμό το συλλογικό καλό. Ο κυματισμός αυτός – το «ripple effect» – αποτέλεσε και την έμπνευση για τη δημιουργία του λογοτύπου μας. Η λειτουργία του AIM διέπεται από τις αρχές της στρατηγικής φιλανθρωπίας. Στόχος είναι οι άμεσα ωφελούμενοι να ενδυναμώνονται και να αναπτύσσονται μέσω των δωρεών του και όχι να καλύπτουν προσωρινά κάποια ανάγκη τους. Ως εκ τούτου, κάθε δράση εξετάζεται μέσα από το πρίσμα της βιωσιμότητας και της ανάπτυξης ικανοτήτων.

Για την πραγματοποίηση δωρεών το 2022 θα δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις πανελλαδικής εμβέλειας ή/και εθνικής σημασίας. Ως σημαντικές έχουν αναγνωριστεί οι ανάγκες που αφορούν σε θέματα ψυχικής υγείας, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για δράσεις που ακολουθούν μια ολιστική προσέγγιση, όχι μόνο μέσω των τομέων της κοινωνικής πρόνοιας και της υγείας αλλά και μέσω του πολιτισμού και της εκπαίδευσης.

  1. Παρέχετε δωρεές μόνο σε όσους έχουν υποβάλει αίτηση ή έχετε προσεγγίσει κι εσείς φορείς που θεωρείτε ότι χρήζουν υποστήριξης; Υπάρχει κάποια καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτημάτων;

Το Ίδρυμα δέχεται αιτήματα δωρεάς από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, όλον τον χρόνο, μόνο μέσα από τη συμπλήρωση της φόρμας που βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.foundationaim.org. Πριν από την 1η Απριλίου που τέθηκε σε εφαρμογή η ιστοσελίδα λαμβάναμε αιτήματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από οργανισμούς που γνώριζαν την ύπαρξη του Ιδρύματος. Προσεγγίζουμε οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε θέματα που αφορούν στη θάλασσα περισσότερο στο πλαίσιο χαρτογράφησης.

  1. Με ποιους τρόπους αξιολογείτε το έργο ενός οργανισμού και τον αντίκτυπο της απόδοσής του; Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες πληροφορίες ως προς το χρονοδιάγραμμα αξιολόγησης μιας αίτησης;

Για λόγους ίσης μεταχείρισης, όλοι οι οργανισμοί, το αίτημα των οποίων μπαίνει σε διαδικασία αξιολόγησης, υποβάλλουν τα ίδια απαιτούμενα έγγραφα (λογιστικά- φορολογικά-ταμειακά για την τελευταία διετία, νομικά και διαχειριστικά). Η διαδικασία αξιολόγησης είναι η ίδια ανεξάρτητα από το αιτηθέν ποσό. Τα έγγραφα που υποβάλλονται για το αίτημα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση καθώς σχετίζονται με τη στόχευσή του. Κάποιες κοινές πληροφορίες που ζητώνται σε όλες τις περιπτώσεις αιτημάτων είναι: πρόβλημα που αποσκοπεί να αντιμετωπίσει με τεκμηρίωση καταγραφής αναγκών, χρονοδιάγραμμα, αναλυτικός προϋπολογισμός, προσδοκώμενα αποτελέσματα/παραδοτέα, ωφελούμενες ομάδες-στόχος & εκτιμώμενος αριθμός, δείκτες μέτρησης κοινωνικού αντικτύπου και στοιχεία κοινωνικής καινοτομίας. Παράλληλα με την αξιολόγηση των απαιτούμενων έγγραφων πραγματοποιούνται συναντήσεις και επισκέψεις, όπου είναι εφικτό, προκειμένου να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που εμπλέκονται στη λειτουργία του οργανισμού καθώς και να κατανοήσουμε το έργο του και τη δράση που έχει αιτηθεί. Η διαδικασία αξιολόγησης διαρκεί περίπου τρείς μήνες και η Εκτελεστική Επιτροπή του Ιδρύματος συνεδριάζει κάθε τρίμηνο.

  1. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι σημαντικότερες εκπαιδευτικές ανάγκες που έχουν οι ελληνικές οργανώσεις σήμερα;

Μετά από πολλά χρόνια που οι οργανώσεις κλήθηκαν να ανταποκριθούν σε πολλαπλές κρίσεις (κοινωνικοοικονομική, μεταναστευτική και πανδημική),κυρίως με την παροχή αγαθών και υπηρεσιών ανακουφιστικής φύσης, χρειάζεται να εκπαιδευτούν σε έναν πιο ολιστικά αναπτυξιακό τρόπο σχεδιασμού δράσεων. Μια άλλη εκπαιδευτική ανάγκη των οργανώσεων είναι η κατανόηση του καινούργιου νόμου «Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών, εθελοντική απασχόληση και λοιπές διατάξεις» και των νέων υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτόν για τη βέλτιστη προσαρμογή των διαδικασιών τους με τρόπο ευνοϊκό και όχι οικονομικά επιβαρυντικό. Καθώς η διαδικασία αιτήσεων χρηματοδότησης γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και εξειδικευμένη ανά είδος χρηματοδότη, ένας ακόμα τομέας στον οποίο χρίζουν οι οργανώσεις βελτίωση-εκπαίδευση είναι στον τρόπο προσέγγισης διαφορετικών χρηματοδοτών – κοινωφελή ιδρύματα, εταιρείες, ιδιώτες δωρητές, ευρωπαϊκά προγράμματα, κρατικοί πόροι. Στην περίπτωση των εταιρειών θα χρειαστεί οι οργανώσεις να κατανοήσουν τις καινούργιες τους ατζέντες προτεραιοποίησης των χρηματοδοτήσεων όπως βιωσιμότητα, SDGs και ESG. Τέλος, συνεχίζει να παραμένει σημαντικό οι οργανώσεις να μπορούν να αποτυπώνουν τον ποσοτικοποιημένο αντίκτυπό τους συνολικά αλλά και συγκεκριμένων δράσεων με συγκεκριμένους δείκτες οι οποίοι να μετριούνται σε ετήσια βάση προκειμένου να τεκμηριώνεται η εξέλιξή τους.

  1. Ποια δράση που χρηματοδοτεί αυτή την περίοδο το Ίδρυμα θεωρείτε σημαντική και για ποιο λόγο;

Ένα από τα πιο σημαντικά κοινωνικά προβλήματα παγκοσμίως σήμερα είναι το θέμα της ψυχικής υγείας. Για τον λόγο αυτό, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία σε δράσεις που στηρίζουν ψυχικά συνανθρώπους μας και που χτίζουν ψυχική ανθεκτικότητα, κυρίως σε περιοχές που δεν υπάρχουν δομές ψυχικής υγείας. Μια από τις πρώτες δωρεές του Ιδρύματος είναι προς τον οργανισμό Μέριμνα που παρέχει συμβουλευτική στήριξη σε οικογένειες σχετικά με το πένθος, την αρρώστια ή την απώλεια αγαπημένου τους προσώπου και είναι ο μοναδικός οργανισμός στην Ελλάδα, με εξειδίκευση στην Παιδιατρική Ανακουφιστική Φροντίδα στο Σπίτι και στη Συμβουλευτική Πένθους για παιδιά και εφήβους.

Το πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΔΕΣΜΟΙ» έχει ως στόχο την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, έτσι ώστε να κατανοούν τις ανάγκες των παιδιών και εφήβων και να τα στηρίζουν με επάρκεια στη διαχείριση της απώλειας, του πένθους και μιας απειλητικής για τη ζωή ασθένειας. Η ανάγκη για τον σχεδιασμό του συγκεκριμένου προγράμματος δημιουργήθηκε μετά από αιτήματα σχολείων την περίοδο της πανδημίας όπου οι εκπαιδευτικοί ζητούσαν να εκπαιδευτούν προκειμένου να μπορούν να στηρίζουν τους μαθητές τους που αντιμετωπίζουν, οι ίδιοι ή μέλη των οικογενειών τους, νόσηση ή απώλεια από τον ιό COVID-19. Η ανάγκη αυτή επιβεβαιώθηκε με αιτήματα σχολείων από πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Στο Πρόγραμμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης θα συμμετέχουν 150 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από 10 περιοχές, οι οποίες θα επιλεγούν με κριτήρια αναγκαιότητας (πχ. περιορισμένη πρόσβαση σε δομές ψυχικής υγείας, πρόσφατες καταστροφές – έκτακτες ανάγκες).

  1. Θα λέγατε ότι οι συνεργασίες αποτελούν στοιχείο της στρατηγικής του ιδρύματός σας; Αν ναι, με ποιο τρόπο τις επιδιώκετε;

Το «η ισχύς εν τη ενώσει» αποτελεί κομμάτι της ταυτότητας του Ιδρύματος Αθηνάς Ι. Μαρτίνου και όχι απλά στρατηγική προτεραιότητα. Οι συνεργασίες είναι μείζονος σημασίας για εμάς καθώς αφενός δημιουργούν πολλαπλασιαστικά οφέλη στον κοινωνικό αντίκτυπο των δωρεών και αφετέρου περνούν το μήνυμα της συνεργασίας στην Κοινωνία των Πολιτών. Όταν τα κοινωφελή ιδρύματα ζητούν από τους οργανισμούς να συνεργάζονται και πριμοδοτούν αιτήσεις δωρεάς από συνεργασίες, ενώ τα ίδια δεν συνεργάζονται τότε δημιουργούν «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Στο θέμα των συνεργασιών, όπως και σε πολλά άλλα, οφείλουν να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση.

Για να αποτυπώσει τη σημασία των συμπράξεων σε πρακτικό επίπεδο, το Ίδρυμα, εν τη γενέσει του, επιδίωξε την ένταξη του στην πετυχημένη συνεργασία των 16 ιδρυμάτων «Πρωτοβουλία 1921-2021»,που πέραν των επετειακών δράσεων, συνεχίζει τη δραστηριοποίησή του σε θέματα εθνικής σημασίας. Καθώς η ένταξη του Ιδρύματος στην Πρωτοβουλία συνέπεσε με τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση δωρεών μέσω συγχρηματοδοτήσεων με άλλα ιδρύματα-μέλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ίδρυμα είχε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τις δωρεές και μόνο του, αλλά, όπως προαναφέρθηκε, οι δύο λόγοι δημιουργίας συνεργασιών αποτελούν προτεραιότητα. Μία από τις συγχρηματοδοτήσεις που συγκεντρώνει τα παραπάνω στοιχεία είναι το πρόγραμμα «Ενίσχυση Εθελοντικών Ομάδων Δασοπυρόσβεσης» που υλοποιείται από τον Δεσμό σε συνεργασία με το WWF και το HIGGS με χρηματοδότες το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, την Εθνική Τράπεζα και το ΑΙΜ–τρείς οργανώσεις συμπράττουν με τρεις χρηματοδότες.

Για τους δύο προαναφερθέντες λόγους το ΑΙΜ πραγματοποίησε στις πρώτες δωρεές του και τα τρία είδη χρηματοδοτικών συνεργασιών με κοινωφελή ιδρύματα: α. συγχρηματοδοτήσεις–πρόκειται για ένα ενιαίο έργο/δράση που χρηματοδοτείται από αλληλεξαρτώμενες δωρεές, με ισόποση συνεισφορά ή και με διαφορετικό ποσοστό χρηματοδότησης, β. συμπληρωματικές δωρεές – αυτόνομες δωρεές όπου η μία συμπληρώνει την άλλη (πχ. η δωρεά ενός ιδρύματος καλύπτει την ανακαίνιση μιας πτέρυγας νοσοκομείου και ένα δεύτερο ίδρυμα καλύπτει τον εξοπλισμό), και γ. επέκταση δωρεάς – ένα ίδρυμα υποστηρίζει μια δράση που ξεκίνησε με ιδρυτική δωρεά από άλλο ίδρυμα διατηρώντας την αρχική του μορφή ή με κάποιες τροποποιήσεις (πχ. προσθήκη ωφελούμενων, υπηρεσιών).

Το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου είναι ανοιχτό σε συνεργασίες με οποιονδήποτε χρηματοδότη μοιράζεται τις ίδιες χρηματοδοτικές προτεραιότητες και το ίδιο αξιακό σύστημα.

  1. Πέραν από την ιδιωτική κοινωφελή πρωτοβουλία, το τελευταίο διάστημα σημειώνεται στη χώρα μας μια ενεργοποίηση πρωτοβουλιών φιλανθρωπίας σε συνεργασία με τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ποια η θέση του ιδρύματος προς αυτήν την εξέλιξη;

Το ΑΙΜ πραγματοποιεί δωρεές προς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Η έναρξη της χρηματοδοτικής δραστηριότητας του Ιδρύματος συνέπεσε με δυο ευνοϊκές συγκυρίες που αφορούν στη συνεργασία με το δημόσιο. Η απαλλαγή του ΦΠΑ που ισχύει από το 2020 για τις δωρεές προς το δημόσιο αποτελεί ένα σημαντικό χρηματοδοτικό κίνητρο. Καθώς οι θεσμικοί δωρητές λειτουργούν με ετήσιο προϋπολογισμό για τις χρηματοδοτήσεις τους, η απαλλαγή από τον ΦΠΑ τους επιτρέπει να κάνουν περισσότερα με τα ίδια χρήματα. Επιπρόσθετα, τον περασμένο Σεπτέμβριο συστάθηκε Επιτροπή Διαχείρισης των δωρεών προς το δημόσιο για τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Εντός 4 μηνών δόθηκαν πάνω από 20 εκατομμύρια σε δωρεές. Με τη συνδρομή της Επιτροπής υπήρξε, για πρώτη φορά, πλήρης απολογισμός και άμεση απορρόφηση. Οι δύο αυτές ευνοϊκές συγκυρίες διευκόλυναν την υλοποίηση δωρεάς του Ιδρύματος και μάλιστα σε συγχρηματοδότηση, με διαφορετικό ποσοστό.

  1. Πως οραματίζεστε την εξέλιξη του οικοσυστήματος της Κοινωνίας των Πολιτών;

Οραματιζόμαστε μια Κοινωνία των Πολιτών που καλύπτει ανάγκες ολιστικά, με αναπτυξιακή προσέγγιση 360° και κοινωνική καινοτομία, ενδυναμώνοντας τους ωφελούμενους, χωρίς απλά να τους ανακουφίζει προσωρινά. Στην Κοινωνία των Πολιτών που οραματιζόμαστε δεν υπάρχουν «εγώ» και «ατζέντες» αλλά ανιδιοτέλεια, όλα της τα μέλη αντιλαμβάνονται τη θέση τους στο οικοσύστημα συμπληρωματικά και επιδιώκουν όλων των ειδών τις συνεργασίες πολλαπλασιάζοντας τον αντίκτυπό τους για το κοινό καλό.

08
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Εθελοντική εργασία και Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα

Λάμπρος Τσόπρας – Νομικός Συμβουλος και Συνεργάτης του HIGGS

Εθελοντική εργασία και Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα

Η λειτουργία των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών εν ευρεία εννοία (λόγου χάριν Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες, σωματεία, ιδρύματα κ.λπ.) είναι σύμφυτη με την εθελοντική εργασία, συνεπεία δε της αύξησης των Ο.Κοι.Π. αυξάνονται αντιστοίχως και οι υφιστάμενες σχέσεις εθελοντικής εργασίας. Ως εθελοντική εργασία νοείται η εργασία που παρέχεται με βούληση ελευθεριότητας εκ μέρους του παρέχοντος/της παρέχουσας, εξ ού και δεν λαμβάνει κατά κυριολεξία αντιπαροχή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες (καίτοι ανά περίπτωση μπορεί να συνδέεται με προσωπικούς σκοπούς του εθελοντή/της εθελόντριας, λόγου χάριν με την απόκτηση εμπειρίας σε ορισμένο τομέα). Ειδικότερα στο πλαίσιο των Ο.Κοι.Π. η ελευθεριότητα συναρτάται με τη βούληση υποστήριξης των κοινωφελών και εν γένει μη κερδοσκοπικών σκοπών της, η οποία εξωτερικεύεται τελικώς με την παροχή ορισμένης υπηρεσίας ή ορισμένου έργου. 

Το πλαίσιο παροχής της εθελοντικής εργασίας σε μία Ο.Κοι.Π. τίθεται κατά βάση μέσω ορισμένης σύμβασης παροχής εθελοντικής εργασίας, που υπογράφεται από τον εκάστοτε εθελοντή/την εκάστοτε εθελόντρια και την Ο.Κοι.Π., χρήζει δε προσοχής η μη επιβάρυνση του εθελοντή/της εθελόντριας με υπέρμετρα επαχθείς δεσμεύσεις. Όπως καθίσταται αντιληπτό ήδη από την ονομασία της ως «εθελοντική», η εν λόγω παρεχόμενη εργασία δεν μπορεί να συναρτάται με εξάρτηση του εθελοντή/της εθελόντριας, εξ ού και πρέπει να διακρίνεται από την εξαρτημένη εργασία. Στην ουσία η εθελοντική εργασία εντάσσεται στις από χαριστική αιτία έννομες σχέσεις, ενδεχομένως δε και στην έννοια της δωρεάς (βλ. επί του θέματος Ι. Κουκιάδη, «Εργατικό Δίκαιο – Ατομικές εργασιακές σχέσεις και το δίκαιο της ευελιξίας της εργασίας», Εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε., 2021, 9η Έκδοση, σελ. 234 επ.).

Πρέπει να αποσαφηνιστεί πως παρά την έλλειψη εξάρτησης, καθίσταται δυνατόν να συμφωνηθεί -διά της σύμβασης παροχής εθελοντικής εργασίας- η παροχή εργασίας σε διαρθρωμένο σύνολο, σε καθορισμένο χρόνο και τόπο, ως επίσης και η παροχή της εργασίας σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ο.Κοι.Π. Εντούτοις, η παροχή της εργασίας υπό τις οδηγίες της Οργάνωσης δεν συνεπάγεται -άνευ ετέρου- την ύπαρξη σχέσης εξαρτημένης εργασίας, ελλειπόντων των στοιχείων της εξάρτησης και της συνακόλουθης εξωτερικής πίεσης (βλ. και Ι. Κουκιάδη, ό.π.).

Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονιστεί ότι ο νόμος 4873/2021 («Προστασία του εθελοντισμού, ενίσχυση της δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών, φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης των Ο.Κοι.Π. και λοιπές διατάξεις»), επέφερε τομές στο πεδίο της εθελοντικής εργασίας. Ειδικότερα, δυνάμει του άρθρου 14 του Ν. 4873/2021, εισάγονται αρκετές καινοτομίες, ήτοι ενδεικτικώς: α) η ευθεία εφαρμογή των διατάξεων του εργατικού δικαίου και στο πεδίο της εθελοντικής εργασίας, ειδικώς των σχετικών με τα μέσα ατομικής προστασίας, την τήρηση ωραρίου κ.λπ. διατάξεων, β) θεσπίζεται ρητώς η ευθύνη της Ο.Κοι.Π. για προκαλούμενες εξ αμελείας του εθελοντή/της εθελόντριας και στο πλαίσιο της εθελοντικής εργασίας ζημίες (πλην της περίπτωσης που ενεργεί αυτοβούλως και κατά παράβαση των εντολών της Οργάνωσης), βάσει των άρθρων 922 και 334 Αστικού Κώδικα, ήτοι λόγω της ιδιότητας του εθελοντή ως βοηθού εκπλήρωσης (334 Α.Κ.) ή ως προστηθέντος (922 Α.Κ.), αναλόγως την περίπτωση, κ.λπ. 

Πλέον και μετά τη θέσπιση του Ν. 4873/2021, καθίσταται πασίδηλο πως η παρεχόμενη εθελοντική εργασία εντάσσεται ρητά στο διαρθρωμένο πλαίσιο της λειτουργίας της εν λόγω Οργάνωσης, η οποία κατευθύνει τον εθελοντή/την εθελόντρια και διασφαλίζει τόσο την κατά το δυνατόν εύρυθμη λειτουργία της όσο και την ασφάλεια του εθελοντή/της εθελόντριας. Σε αυτό το πλαίσιο και επί σκοπού της κατά το δυνατόν αρτιότερης εκτέλεσης της σύμβασης εθελοντικής εργασίας, η εκάστοτε Οργάνωση επεξεργάζεται Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα των εθελοντών της. Αρχικώς, λεκτέον ότι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, που είναι εγκατεστημένες στην Ευρώπη και επεξεργάζονται Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους, υπάγονται στις ρυθμίσεις του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων (ΓΚΠΔ, άλλως General Data Protection Regulation-GDPR), αλλά και του εκτελεστικού νόμου 4624/2019 (βλ. ενδεικτικώς άρθρο 2 περί Ουσιαστικού Πεδίου Εφαρμογής του νόμου και άρθρο 3 περί Εδαφικού Πεδίου Εφαρμογής). Εξ ού και οι έννοιες της «επεξεργασίας» και των «Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα» -ως και οιεσδήποτε συναφείς χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια- χρησιμοποιούνται ακριβώς με το περιεχόμενο που τους αποδίδεται από τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (άρθρο 4), εξ ού και στην έννοια της «επεξεργασίας» περιλαμβάνονται όλες οι μορφές αυτής, λόγου χάριν η συλλογή, η καταχώρηση, η αποθήκευση κ.λπ. Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Ως γενικός, εφαρμοζόμενος κανόνας, ανεξαρτήτως της νομικής μορφής του Υπεύθυνου Επεξεργασίας, ήτοι του νομικού προσώπου που καθορίζει τον σκοπό και τα μέσα επεξεργασίας, ισχύει ότι η επεξεργασία των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα απαγορεύεται. Κατ’ άλλη έκφραση, η επεξεργασία επιτρέπεται εφόσον πληρούνται σωρευτικά ορισμένες προϋποθέσεις, ήτοι -μεταξύ άλλων- η ύπαρξη σύννομου και θεμιτού σκοπού για την επεξεργασία, η ύπαρξη νομικής βάσης επεξεργασίας, η τήρηση των -προβλεπόμενων στον Κανονισμό- επτά (7) αρχών επεξεργασίας, η διασφάλιση των δικαιωμάτων των Υποκειμένων των Δεδομένων και ούτω καθεξής. 

Εν προκειμένω θα ασχοληθούμε με την επιλογή της κατάλληλης νομικής βάσης επεξεργασίας για την επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (όλως ενδεικτικώς Λ. Κανέλλος, «The GDPR Handbook», Νομική Βιβλιοθήκη, 2020, σελ. 27 επ.), ειδικότερα στο πλαίσιο εκτέλεσης σύμβασης εθελοντικής εργασίας. Οι νόμιμες βάσεις επεξεργασίας για τα καλούμενα «απλά» Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα ορίζονται στο άρθρο 6 του Κανονισμού, στο οποίο παρατίθενται έξι (6) τυπικά ισοδύναμες μεταξύ τους νόμιμες βάσεις επεξεργασίας. Εν προκειμένω θα μας απασχολήσουν οι υπό στοιχείο α, ήτοι η -ρητή, ελεύθερη, εν πλήρει επιγνώσει και με αδιαμφισβήτητη πράξη- συγκατάθεση του Υποκειμένου των Δεδομένων, υπό στοιχείο β, ήτοι η επεξεργασία κρίνεται ως απαραίτητη για την εκτέλεση σύμβασης στην οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος το Υποκείμενο των Δεδομένων, ως και υπό στοιχείο γ, δηλαδή η επεξεργασία κρίνεται ως απαραίτητη για τη συμμόρφωση με έννομη υποχρέωση του Υπεύθυνου Επεξεργασίας.

Η πιο συνήθης νομική βάση επεξεργασίας εν προκειμένω είναι η υπό στοιχείο β, ως αναλύθηκε ανωτέρω, επομένως κρίσιμος παρίσταται ο χαρακτηρισμός ως «απαραίτητη», ο οποίος κρίνεται εν πάση περιπτώσει ad hoc βάσει των σκοπών επεξεργασίας και υπό το πρίσμα της ελαχιστοποίησης των Δεδομένων. Σημειώνεται ότι «Η εκτίμηση του τι είναι “απαραίτητο” περιλαμβάνει μια συνδυαστική, εστιασμένη στα γεγονότα εκτίμηση της επεξεργασίας “για τον στόχο που επιδιώκεται και κατά πόσον είναι λιγότερο” επεμβατική συγκρινόμενη με άλλες επιλογές για την επίτευξη του ίδιου στόχου.» (Κατευθυντήριες γραμμές 2/2019 του European Data Protection Board). Επιπλέον, ο Υπεύθυνος Επεξεργασίας πρέπει να είναι εν πάση περιπτώσει σε θέση να αποδείξει (στο πλαίσιο της αρχής της λογοδοσίας, που αποτελεί κατά μία άποψη τον ακρογωνιαίο λίθο του Κανονισμού) τον απαραίτητο χαρακτήρα της επεξεργασίας στο πλαίσιο της συγκεκριμένης σύμβασης. Ως εκ τούτου, πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις, προκειμένου να υφίσταται η εν λόγω νομική βάση επεξεργασίας: πρώτον να υφίσταται έγκυρη -κατά το εφαρμοστέο δίκαιο- σύμβαση και δεύτερον η επεξεργασία να κρίνεται ως απαραίτητη για την εκτέλεσή της. Κατά την επεξεργασία θα πρέπει να τηρείται η αρχή της ελαχιστοποίησης, ήτοι τα συλλεγόμενα και επεξεργαζόμενα Δεδομένα πρέπει να είναι κατάλληλα, συναφή και ειδικώς περιορισμένα στα απολύτως απαραίτητα για τους συγκεκριμένους σκοπούς επεξεργασίας. Μάλιστα, η εν λόγω αρχή καταλαμβάνει τόσο τον όγκο και την ποιότητα των επεξεργαζόμενων Δεδομένων, όσο και τη διάρκεια διατήρησής τους.

Πλέον, μετά τη θέσπιση του νόμου 4873/2021 ενδιαφέρον παρουσιάζει και η υπό στοιχείο γ νομική βάση επεξεργασίας, ήτοι η εκπλήρωση έννομης υποχρέωσης του Υπεύθυνου Επεξεργασίας. Ειδικότερα δυνάμει του άρθρου 14 παράγραφος 2 υπό στοιχείο α΄ του Ν. 4873/2021 οι Ο.Κοι.Π. υποχρεούνται να δηλώνουν τους εθελοντές στο Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Συνεπώς, η εν λόγω πράξη επεξεργασίας εδράζεται στο ως άνω άρθρο του νόμου, δύναται δε -βάσει και της αρχής της ελαχιστοποίησης και του σκοπού επεξεργασίας- ο Υπεύθυνος Επεξεργασίας να αξιώνει τα αιτούμενα από την πλατφόρμα στοιχεία, λόγου χάριν Α.Φ.Μ. και Α.Μ.Κ.Α.

Χρήζει επισήμανσης ότι στο πεδίο της εθελοντικής εργασίας η συγκατάθεση δύναται να αποτελέσει νομική βάση επεξεργασίας. Παρά τη γενικώς ισχύουσα θέση ότι στο πεδίο της παροχής εργασίας η συγκατάθεση δυσχερώς μπορεί να αποτελέσει νομική βάση (λόγου χάριν: α) Απόφαση υπ’ αριθμόν 26/2019 ΑΠΔΠΧ, β) Αιτιολογική Σκέψη 43 του Κανονισμού, γ) Ν. Τιντζογλίδου, «Οδηγός Εφαρμογής GDPR», Νομική Βιβλιοθήκη, 2020, σελ. 50 επ.), στο πεδίο της εθελοντικής εργασίας, η νομική κατάσταση μεταβάλλεται ουσιωδώς, καθώς -ελλείψει εξάρτησης- ο/η εθελοντής/εθελόντρια δύναται να ανακαλέσει τη συγκατάθεσή του/της άνευ οιασδήποτε επίπτωσης. Εξ ού, καθίσταται δυνατόν να υποστηριχθεί ότι -εφόσον πληρούνται οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις, ως και τυχόν έτερες που χάριν συντομίας δεν αναπτύχθηκαν- η συγκατάθεση μπορεί να αποτελέσει νομική βάση της επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Ως εκ τούτου, ο καθορισμός των σκοπών της επεξεργασίας, η επιλογή των απαραίτητων για την εν λόγω επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αλλά και ιδίως η επιλογή της προσήκουσας νομικής βάσης επεξεργασίας, είναι ιδιαζόντως κρίσιμες εργασίες πριν από τη συλλογή και εν γένει επεξεργασία Δεδομένων και πραγματοποιείται εν πάση περιπτώσει ad hoc. Χρήζουν δε ιδιαίτερης προσοχής οι -πραγματοποιούμενες πριν την έναρξη της επεξεργασίας- εργασίες αυτές καθώς τυχόν σφάλματα σε αυτές, ενδέχεται να έχουν δυσμενείς συνέπειες σε όλη τη διαδικασία της επεξεργασίας και συνακολούθως για την εκάστοτε Ο.Κοι.Π. (λόγου χάριν επιβολή προστίμων υπό προϋποθέσεις κ.λπ.).

Η εισαγωγή του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων εισήγαγε καινούργιες υποχρεώσεις για τα νομικά πρόσωπα (μεταξύ αυτών και οι Ο.Κοι.Π.) που επεξεργάζονται Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα. Μάλιστα, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι έννοιες της επεξεργασίας και της προστασίας Δεδομένων είναι κατά βάση άγνωστες για πολλές Οργανώσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, απαιτείται διαρκής επαγρύπνηση, ενασχόληση και επιμόρφωση προκειμένου να διαμορφωθεί συνείδηση προστασίας των Δεδομένων (awareness) και να αποφευχθούν επιπτώσεις, τόσο επί των Υποκειμένων των Δεδομένων όσο και επί των Οργανώσεων.

Δικηγορικό Γραφείο Λάμπρου Α. Τσοπρά και Συνεργατών

08
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Ελληνική Πλατφόρμα για την Ανάπτυξη & Νέο Νομοσχέδιο για ΟΚοιΠ

Κωνσταντίνος Μαχαίρας, Πρόεδρος Ελληνικής Πλατφόρμας για την Ανάπτυξη & Μέλος της Οργάνωσης Γη

Ως δευτεροβάθμιο συλλογικό όργανο εκπροσώπησης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, η Ελληνική Πλατφόρμα για τη Ανάπτυξη έχει ως ιδρυτικό της σκοπό την ανάπτυξη του διαλόγου μεταξύ των ίδιων των ΟΚοιΠ, αλλά και με την ευρύτερη ελληνική κοινωνία, καθώς και με την Πολιτεία. Προτεραιότητα έχουν αποτελέσει τα θέματα δημόσιων πολιτικών, εντός κι εκτός Ελλάδος, που θα ενδυναμώσουν το ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών και συνεπώς το θετικό αντίκτυπο για το σύνολο της ανθρωπότητας.

Μέσα στα έτη δραστηριότητάς της η Πλατφόρμα έχει διαχρονικά συμμετάσχει και συντονίσει πρωτοβουλίες της ΚτΠ για θέματα διαφάνειας, λογοδοσίας και βέλτιστης συλλογικής διακυβέρνησης.
Όταν το Νοέμβριο του 2021, με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση της νομοθετικής ρύθμισης για τις ΟΚοιΠ και τον Εθελοντισμό, συσπειρώθηκαν περισσότεροι από 300 κοινωφελείς φορείς ώστε με κοινή φωνή και μεθοδικά να διεκδικηθεί η βελτίωση των διατάξεων του Ν/Σ, να ενημερωθούν τα μέλη της Κοινωνίας των Πολιτών και να ευαισθητοποιηθεί το ευρύ κοινό, ήταν σαφέστατα μια περήφανη και σημαντική στιγμή!

Η άτυπη Ομάδα Εργασίας με εκπροσώπους τομεακών δικτύων οργανώσεων και τη συμμετοχή του φορέα ενδυνάμωσης ΜΚΟ “HIGGS” είχε αρχικά συσταθεί το 2019. Ως συλλογική προσπάθεια και αυτή η Ομάδα Εργασίας αποτέλεσε εξέλιξη και παρακαταθήκη προσπαθειών προηγούμενων ετών. Συμμετείχαμε σε συναντήσεις εργασίας με εκπροσώπους κοινωφελών ιδρυμάτων όπως το Ίδρυμα Μποδοσάκη, απευθυνθήκαμε και συνεργαστήκαμε με στελέχη Υπουργείων, διοργανώθηκαν δια ζώσης διαβουλεύσεις δεκάδων οργανώσεων και συγκεντρώθηκαν μέσω ηλεκτρονικών εργαλείων οι απόψεις εκατοντάδων. Το καλοκαίρι του 2020, η σύνθεση όλων των παραπάνω απόψεων υποβλήθηκε ως Υπόμνημα Κοινών Προτάσεων στην Κυβέρνηση.

Η “Συμμαχία” της ΚτΠ αναβίωσε το 2021 ενόψει της κατάθεσης Σχεδίου Νόμου στο Κοινοβούλιο. Η Ομάδα Εργασίας διευρύνθηκε, απευθύνοντας πρόσκληση στους συλλογικούς φορείς του πολιτισμού, του περιβάλλοντος, του προσφυγικού, της καταπολέμισης της φτώχειας, της αναπτυξιακής συνεργασίας, των παρόχων υπηρεσιών σε άτομα με αναπηρία, στις ενώσεις ασθενών, κ.α, για την περαιτέρω επεξεργασία κοινών προτάσεων ενός συμπεριληπτικού, δίκαιου, εφαρμόσιμου και αναπτυξιακού νομοσχεδίου για όλη την ΚτΠ, τους Εθελοντές και των Ωφελούμενών της. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα εργαλεία capacity building και δικτύωσης που έχει αναπτύξει το HIGGS, ώστε μεγάλη μερίδα Σωματείων, ΑΜΚΕ και άλλων φορέων της ΚτΠ να ενημερωθούν και να συμμετάσχουν.

Η άψογη και εποικοδομητική συνεργασία των πολυάριθμων Δικτύων και φορέων εκπροσώπησης των οργανώσεων, με αποκορύφωση την μαζική κινητοποίηση το φθινόπωρο του 2021, έθεσε την βάση και τις προϋποθέσεις για την εδραίωση αντίστοιχων συμμαχιών και νέων συλλογικών διεκδικήσεων και συνηγορίας.

Το επόμενο βήμα μπορεί να γίνει με τη δημιουργία Παρατηρητηρίου της εφαρμογής του νέου Νόμου, την αξιολόγηση των επιπτώσεων και αντικτύπου του, την διατύπωση προτάσεων για την βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και την αντιστοίχησή του με τις διεθνείς πρακτικές.
Η Ελληνική Πλατφόρμα έχει, επίσης, ήδη δεσμευτεί να παρουσιάσει πρόταση για την θεσμοθέτηση της Συμμαχίας της Κοινωνίας των Πολιτών, μέσω ανοιχτής πρόσκλησης σε όλους τους εκπροσώπους της, για την συνέχιση του διαλόγου μεταξύ των ΟΚοιΠ, με τους πολίτες, και την ανάδειξη του Τρίτου Τομέα ως στρατηγικού εταίρου της ελληνικής Πολιτείας, αλλά και των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών.
Μεσοπρόθεσμος κοινός παρονομαστής αποτελεί η φιλόδοξη επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης τα επόμενα 8 χρόνια. Απαραίτητη προϋπόθεση οι συμπράξεις μεταξύ των ΟκοιΠ -όπως πετύχαμε τον Νοέμβριο του 2021- και η επέκταση αυτών μέσω συνεργειών με εταίρους από τον ακαδημαϊκό χώρο, το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

02
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Νομοσχέδιο για την Κοινωνία των Πολιτών και τον Εθελοντισμό

Αλέξης Πατέλης, Προϊστάμενος στο Οικονομικό Γραφείο Πρωθυπουργού

 

Το κράτος είναι ο φορέας που έχει τη βασική ευθύνη για την κοινωνική συνοχή και την υποστήριξη των πιο αδύναμων με συγκεκριμένες πολιτικές παρεμβάσεις. Η κοινωνία των πολιτών, ωστόσο, έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στον σύγχρονο κόσμο. Η ανάγκη μας να βοηθήσουμε τον συμπολίτη μας είναι βαθιά ανθρώπινη. Σε πολλές περιπτώσεις η κοινωνία των πολιτών γνωρίζει  καλύτερα τη φύση των προβλημάτων, διαθέτει την απαιτούμενη γνώση και μπορεί να παρέμβει στοχευμένα και με μεγαλύτερη ευελιξία. Δημιουργεί επίσης επαφή και τριβή μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, αποφεύγοντας έτσι την αποστασιοποίηση.

Ο ρόλος του κράτους είναι να στηρίζει την κοινωνία των πολιτών, εισάγοντας ένα θεσμικό πλαίσιο που της επιτρέπει να αναπτύσσεται χωρίς να τη χειραγωγεί.Το Νομοσχέδιο για τις Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών (ΟΚοιΠ) και τον Εθελοντισμό, που εισήχθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών και ψηφίστηκε από τη Βουλή στο τέλος του περασμένου έτους πάει πίσω πάνω από δεκαετία. Η συζήτηση ξεκινάει το 2011 όταν εκπρόσωποι της Νορβηγίας, που ήθελαν να βοηθήσουν τη χώρα μας, έμειναν άφωνοι όταν συνειδητοποίησαν ότι το ελληνικό κράτος όχι απλως δεν μπορούσε να τους κατευθύνει στην προσπάθειά τους να συνεργαστούν με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αλλά δεν είχε καν μία βάση δεδομένων με όλες τις οργανώσεις.

Αυτό και πολλά άλλα προβλήματα επιχειρούμε να θεραπεύσουμε. Τρεις είναι οι βασικοί στόχοι του νέου νόμου:

Πρώτον, η ενιαία ρύθμιση θεμάτων που αφορούν στην καταχώρηση, εγγραφή και χρηματοδότηση των εθελοντικών οργανώσεων που έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα ως σωματεία ή αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες με κοινωφελή σκοπό, με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας, της χρηστής διαχείρισης και της λογοδοσίας αυτών.Δημιουργούνται δύο δημόσιες ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. Η πρώτη αφορά στην ελεύθερη καταχώρηση όλων των ΟΚοιΠ. Η δεύτερη βάση είναι ένα ειδικό μητρώο στο οποίο εγγράφονται οι ΟΚοιΠ και οι Κοινωφελείς Φορείς που πληρούν συγκεκριμένους όρους διαφάνειας και λογοδοσίας.

Δεύτερον, επεκτείνονται φορολογικά και άλλα κίνητρα για την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών, κυρίως στις οργανώσεις του ειδικού μητρώου. Ως προς τα φορολογικά κίνητρα, έγινε εκτεταμένη διαβούλευση και ικανοποιηθηκαν πολλά από τα χρόνια αιτήματα του κλάδου, σε πολλές περιπτώσεις απλοποιώντας και τις διαδικασίες.

Τρίτον, κατοχυρώνονται νομοθετικά η εθελοντική απασχόληση σε Κοινωφελείς Οργανώσεις, το νομικό καθεστώς των εθελοντών και η ασφαλιστική τους κάλυψη. Επίσης, χρησιμοποιείται η ηλεκτρονική εφαρμογή ΕΡΓΑΝΗ για την εγγραφή και αναγγελία των εθελοντών.

Σήμερα, υπάρχει ο κίνδυνος για μια ΟΚοιΠ να της επιβληθεί πρόστιμο από την Επιθεώρηση Εργασίας εάν έχει εθελοντές. Πέραν αυτού, η απουσία ενός πλαισίου ρύθμισης των σχετικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα κατατάσσει τη χώρα μας σε αυτές με τα χαμηλότερα ποσοστά του εθελοντισμού στην Ευρώπη.

Στην καλόπιστη κριτική που ασκήθηκε σε επιμέρους διατάξεις του νομοσχεδίου, αναφέρουμε τα εξής:

Τα φορολογικά κίνητρα έχουν δημοσιονομικό κόστος (το οποίο εκτιμήθηκε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών σε πάνω από 100 εκατ. ετησίως), το οποίο πρέπει να καλυφθεί, προφανώς, από αυξημένους φόρους ή μειωμένες δαπάνες σε άλλους τομείς. Ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσε να αφορούν ΟΚοιΠ που επιδοτούνται κυρίως από το κράτος. Πιο γενικά, μία κρατικοδίαιτη κοινωνία των πολιτών είναι εξ ορισμού αντίφαση.

Η περίμετρος του ειδικού μητρώου εξυπηρετεί δύο σκοπούς: πρώτον, περιορίζει το ρίσκο καταστρατήγησης των φορολογικών απαλλαγών (εικονικές ΟΚοιΠ κ.α.). Αυτό επιτρέπει αφενός τον  καλύτερο υπολογισμό του δημοσιονομικού κόστους, και αφετέρου δίνει κίνητρα για τη δημιουργία μεγαλύτερων και ισχυρότερων ΟΚοιΠ. Η χώρα μας πάσχει συνολικά από κατακερματισμό, και η κοινωνία πολιτων δεν διαφέρει σε αυτό.

Τα κριτήρια υπαγωγής στο ειδικό μητρώο είναι, εξ ορισμού, υποκειμενικά. Προβληματιστήκαμε αρκετά για μερικές από τις διατάξεις, και έγιναν σημαντικές τροποποιήσεις λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν τις προτάσεις που κατατέθηκαν  στη διαβούλευση. Εν τέλει, ωστόσο, είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας των πολιτών στο σύνολό της, να πληρεί αξιόπιστα και αυστηρά κριτήρια, και αυτό είναι κάτι που πιστεύουμε ότι θα φανεί στην πορεία.

Αντίστοιχα είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας των πολιτών στο σύνολό της να υπάρχουν διάφανοι κανόνες, εποπτείας, ξεκάθαρες υποχρεώσεις αλλά και δικαιώματα. Διαδικασίες που πιθανώς να ερμηνεύονται ως γραφειοκρατικές ή κοστοβόρες, είναι αναγκαίες αν θέλουμε να ενδυναμώσουμε τον ρόλο των οργανώσεων και παράλληλα να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτές.

Όπου βέβαια φανεί ότι πρέπει να γίνουν προσαρμογές στην πράξη, αυτές θα γίνουν.

Η συμμετοχή των εθελοντών μέσω του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ είναι εκ των ων ουκ άνευ, αν θέλουμε να αποφύγουμε την μαύρη εργασία και την καταστρατήγηση του εθελοντισμού Η καταγραφή θα γίνει με τρόπο όσο το δυνατόν απλούστερο. Εξάλλου η ΕΡΓΑΝΗ ψηφιοποιείται.

Η κυβέρνηση στηρίζει την κοινωνία των πολιτών και πιστεύει σε αυτήν. Και σε προσωπική βάση, έχοντας συμμετάσχει στην κοινωνία των πολιτών, ήταν μία από τις προτεραιότητές μου να βοηθήσω σε αυτό το εγχείρημα.

Έγινε μεγάλος αγώνας για την ψήφιση του νομοσχεδίου αυτού και πιστεύουμε ότι ο θετικός του αντίκτυπος θα φανεί σε βάθος  χρόνου. Θαυμάζουμε την ενέργεια και τη δύναμη της κοινωνίας των πολιτών, και η πολιτεία θα είναι κοντά της.

02
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Μια ιδιαίτερη χρονιά: περί συνηγορίας και συνεργασιών

Σωτήρης Πετρόπουλος Συνιδρυτής HIGGS

Το 2021 υπήρξε αναμφίβολα μια ιδιαίτερη χρονιά. Στο εξωτερικό περιβάλλον είδαμε την επιμονή της πανδημίας, τη μερική επιστροφή σε μια κάποια «κανονικότητα», ένα νέο θεσμικό πλαίσιο. Στο εσωτερικό αναδιαμορφώσαμε τα προγράμματά μας, ενισχύθηκε η ομάδα, ξεκινήσαμε νέες πρωτοβουλίες. Σίγουρα το τελικό πρόσιμο είναι θετικό, αν και πάντα υπήρχαν οι στιγμές της αμφιβολίας και, ναι υπάρχει και αυτό, της απογοήτευσης.

Προσωπικά, δε, το 2022 με βρίσκει πλουσιότερο σε εμπειρίες διαχείρισης ομάδας αλλά και συνεργασιών ευρύτερα και, ελπίζω, καλύτερο στη διαχείριση αυτών, ενώ σίγουρα υπάρχει μια πιο ξεκάθαρη αντίληψη της στρατηγικής του HIGGS. Μέρος αυτής της σαφέστερης θέσης προέρχεται από μια από τις κύριες επιτομές της δραστηριοποίησής μας το 2021ανάμεσα σε δράσεις advocacy/συνηγορίας και συνεργασιών με άλλες ΟΚοιΠ, ή μάλλον ΟΚοιΠ!

Τα τελευταία δύο χρόνια, έχουμε στρατηγικά κατευθυνθεί προς την ενίσχυση της προώθησης της ανάγκης οι ελληνικές ΟΚοιΠ να είναι πιο ενεργές σε ζητήματα συνηγορίας. Να στοχεύουν στη βελτίωση του (επιχειρησιακού) περιβάλλοντός τους μέσα από παρεμβάσεις στο θεσμικό επίπεδο ώστε σταδιακά αυτό να αλλάζει. Προς αυτήν την κατεύθυνση υλοποιούμε το έργο «AdvocatingforGood» (χρηματοδότηση από το ACF) αλλά και προχωρήσαμε στη δημιουργία τμήματος Συνηγορίας. Οι Αγγλοσάξωνες λένε ότι «timingiscrucial/everything» και εμείς το διαπιστώσαμε με τον πλέον πρακτικό τρόπο. Ενώ στελεχώναμε το νέο μας τμήμα, ερχόταν εκ νέου στην επιφάνεια, πλεόν με τρόπο επίσημο, το νομοσχέδιο (τότε, νόμος πλέον) για το οικοσύστημα των ΟΚοιΠ στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά, η πολιτεία οργάνωνε ένα πλαίσιο συνολικής καταγραφής του χώρου και καθόριζε κριτήρια λογοδοσίας και διαφάνειας, ενώ επιχειρούσε να βάλει μια τάξη στο ζήτημα του εθελοντισμού. Ασχέτως της ιδεολογικής αφετηρίας του κυβερνητικού πονήματος, είχαμε από τη μια πλευρά μια κινητικότητα σε κάτι το οποίο οι περισσότερες οργανώσεις (μπορεί και όλες) θεωρούσαμε απαραίτητο καθώς και μια τρομερή ευκαιρία να δοκιμάσουμε τα αντανακλαστικά του οικοσυστήματος να συζητά, να κατανοεί και να δημιουργία προτάσεις έναντι ενός θεσμικού πλαισίου που αφορά σε όλους – ασχέτως αν επιθυμεί ο καθένας την ένταξή του σε κάποιο από τα δύο μητρώα/βάσεις ή όχι.

Τα αποτελέσματα πιθανώς γνωστά: πολλές ανθρωποώρες σε διαβουλεύσεις, συναντήσεις με κυβερνητικούς παράγοντες, τοποθετήσεις εκτός και εντός πλαισίου Βουλής, ένα βελτιωμένο, συγκριτικά με το αρχικό, κατά σημεία θεσμικό πλαίσιο για τις ΟΚοιΠ στην Ελλάδα. Πιο πολύ, όμως, αξίζει να σταθώ στο κείμενο με τις υπογραφές 303 φορέων της Κοινωνίας Πολιτών, ένα αποτέλεσμα που αν δεν κάνω λάθος δεν έχει προηγούμενο. Χτίζοντας πάνω σε πρωτοβουλίες παρελθόντων ετών και στη βάση μιας συνεργασίας μεταξύ εκπροσώπων δικτύων, άτυπων και μη, δημιουργήθηκε μια δυναμική ομάδα που κατέγραψε, ανέλυσε, έθεσε σε διαβούλευση (γιατί η Κοινωνία Πολιτών πρέπει να είναι όσο πιο ανοικτή και συμμετοχική γίνεται), και συγκέντρωσε υπογραφές σε ένα κείμενο-κοινή θέση. Υπογραφές από μικρές και μεγάλες οργανώσεις, από διαφορετικούς τομείς δραστηριοποίησης, τόσο από τα βασικά αστικά κέντρα όσο και από την περιφέρεια. Αν, δε, κοιτάξει κανείς τις προσπάθειες έναντι της αντίστοιχης πρωτοβουλίας της πολιτείας το 2014 θα αναγνωρίσει την ακόμα μεγαλύτερη δυναμική.

Η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας σφυρηλατήθηκε από την αναγκαιότητα τοποθέτησης αλλά και ένα πιο συνεργατικό κλίμα εντός του χώρου μας, κάτι που σταδιακά γίνεται κεκτημένο (και θα πρέπει να διαφυλάξουμε). Από την πρωτοβουλία του Advocacyπου πολύ όμορφα περιγράφει η Μελίνα Σπαθάρη, την Πρωτοβουλία για το Κλίμα που «έχτισε» το BreakFreeto 2017, το πλήθος, πιο ενεργών από ποτέ θα πω, δικτύων όπως αυτό για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία ή το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας το οποίο μας αναλύει η Γαρυφαλλιά Αναστασοπούλου.

Η επιτομή που φέρνει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα το τι στοιχεία θα θέλαμε να είναι περισσότερα ή πιο ενεργά στο οικοσύστημά μας είναι αυτή η «ευκολότερη» υλοποίηση της συνεργασίας και της διεύρυνσης της βάσης υποστήριξης στο πλαίσιο ύπαρξης πλήθος δικτύων, άτυπων και θεσμικά κατοχυρωμένων, καθώς και οργανώσεις που υποστηρίζουν οριζόνται το οικοσύστημα όπως το τομεακό GIVMED ή το Μπορούμε, το εξειδικευμένο CommonGroundή το λίγο ευρύτερο HIGGS.

Παρατηρώντας, δε, άλλα οικοσυστήματα διεθνώς γίνεται εμφανής η ανάγκη παρουσίας τέτοιων φορέων που υποστηρίζουν άλλες οργανώσεις και δεν έχουν πάντα απευθείας επαφή με τελικούς ωφελούμενους. Στην πιο κλασσική τους μορφή αποτελούν δίκτυα, δευτεροβάθμιαιες και τριτοβάθμιαιες οργανώσεις, ενώ στην πιο σύγχρονη, συμπληρωματική, εκδοχή αποτελούν φορείς οι οποίοι οργανώνουν και συντονίζουν ορισμένες πλευρές της δραστηριοποίησης ομοειδών φορέων. Χρονικά, δε, ο πολλαπλασιασμός τους έρχεται αρκετά αργότερα από τη μεγένθυνση του χώρου, κατά τρόπο οργανικό.

Βάσει των ανωτέρω και αναγνωρίζοντας τη σημαντική προστιθέμενη αξία που δημιουργεί τόσο η συνηγορία όσο και η συνεργασία, θέτουμε ως στοιχείο της στρατηγικής μας να στηρίξουμε σχετικές πρωτοβουλίες και σχήματα, τόσο σε εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό όσο και σε πιο πρακτικό επίπεδο. Έχουμε άλλωστε πολλαπλές προκλήσεις μπροστά μας για να μας κρατούν σε εστιασμένους και σε εγρήγορση.

02
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Συνεργασία: η ισχύς εν τη ενώσει!

Αλεξάνδρα Γκαράνη – Συντονίστρια Common Ground

Συνεργασία: η ισχύς εν τη ενώσει, η δύναμη των πολλών, ενωμένες και άρα δυνατότερες φωνές, μεγαλύτερος αντίκτυπος, καλύτερα αποτελέσματα!

Είναι σαφές ότι οι συνεργασίες μεταξύ των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ), αλλά και μεταξύ οργανώσεων και λοιπών κοινωνικών και πολιτικών δρώντων δεν αποτελούν νέο. Αφού λοιπόν, συνεργασίες υπάρχουν και είναι και αποτελεσματικές, αφού κάθε οργάνωση μπορεί να σηκώσει το τηλέφωνο ή να στείλει μέιλ και να συνδεθεί με τους επιθυμητούς εταίρους προς την επίτευξη ενός κοινού σκοπού, σε τι προσβλέπει η ολοένα εντεινόμενη συζήτηση για την ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο και τον σκοπό δημιουργίας των δικτύων συνεργασίας μας; Τι περισσότερο μπορούμε να κάνουμε σαν οργανωμένη ΚτΠ και, γιατί τώρα; Η σύντομη απάντηση είναι: γιατί τώρα οι συνθήκες το απαιτούν αλλά και γιατί τώρα, οι συνθήκες είναι περισσότερο ώριμες από ποτέ.

Το δίχως άλλο, βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο. Οικονομική κρίση, πανδημία, κλιματική κρίση, προσφυγική κρίση, γεωπολιτική αβεβαιότητα, η λίστα φαίνεται να μην έχει τέλος. Οι ειδικές αυτές συνθήκες στις οποίες η ΚτΠ καλείται να λειτουργήσει και να παράξει έργο συνοδεύονται και από μία ηθική κρίση, αφού το πέπλο της δυσπιστίας έχει αποσυνδέσει σε ανησυχητικό βαθμό τις οργανώσεις από την καρδιά και την κινητήριο δύναμή τους, τους ίδιους τους πολίτες, μερίδα των οποίων αμφισβητούν τα κίνητρα και ακόμα και την ανάγκη ύπαρξης των οργανώσεων της ΚτΠ. Όμως παρά τις δυσκολίες ή ίσως και λόγω αυτών, η οργανωμένη ΚτΠ είναι εδώ, βγαίνει μπροστά με φωνή δυνατή, παρακινεί, εμπνέει και παράγει έργο σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Από τη δυστοπία γεννιέται η ελπίδα και βλέπουμε όλο και περισσότερο φως μέσα από διαφορετικές και καινοτόμες προσεγγίσεις, επαναπροσδιορισμένες προτεραιότητες, νέο τρόπο σκέψης και δράσης[1].

Οι συνεργασίες μεταξύ των οργανώσεων της ΚτΠ, αλλά και ανάμεσα σε οργανώσεις και δίκτυα, συνδέσμους, ομάδες, κινήματα και παραδοσιακούς θεσμούς (τοπική αυτοδιοίκηση, σωματεία εργαζομένων, συνδικαλιστικές οργανώσεις, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κλπ), ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς ή και επιχειρήσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Συνήθως οι συνεργασίες αυτές είναι κάθετες και τομεακές. Αυτή η προσέγγιση, αν και δοκιμασμένη, αναγκαία και αποτελεσματική, δεν απαντά σε όλο το εύρος των σημερινών προκλήσεων τις οποίες η ΚτΠ καλείται να αντιμετωπίσει και στην επίλυση των οποίων καλείται να συμβάλει.

Τώρα μπορούμε και πρέπει να δουλέψουμε μαζί προς την ενισχυση της δημιουργίας δικτύων οριζόντιας συνεργασίας και τον πολλαπλασιασμό των στρατηγικών, διατομεακών και «από τη βάση προς τα πάνω» συνεργασιών, σε απάντηση των συνεχόμενων κρίσεων των τελευταίων ετών αλλά και των επιστημονικών δεδομένων που μας αποδεικνύουν συνεχώς ότι όλα συνδέονται. Με δεδομένα τον πλούτο της επιστημονικής γνώσης που έχουμε κατακτήσει αλλά και τις αλλεπάλληλες και πολυεπίπεδες εθνικές, περιφερειακές και παγκόσμιες κρίσεις, πώς μπορούμε, για παράδειγμα, να προτείνουμε λύσεις για την υγεία χωρίς να αναδεικνύουμε τις στρατηγικές συνδέσεις με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον και την κλιματική κρίση;

Είναι ανάγκη να προσεγγίσουμε τα θέματα που μας αφορούν με τρόπο ολιστικό προκειμένου να κατανοήσουμε και να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της κοινωνίας. Γιατί τώρα, περισσότερο από ποτέ, γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό ότι τα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, από την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών, την υγεία, το αγροδιατροφικό μέχρι την αστεγία, το προσφυγικό και την κλιματική κρίση είναι διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος και η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους  απαιτεί συντονισμένη και πολυεπίπεδη δράση.

Ας μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Ευκαιρία να μάθουμε μαζί. Να δουλέψουμε μαζί, ο καθένας από τον τομέα της ειδικότητάς του, να προτείνουμε ολοκληρωμένες λύσεις, να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας, να μοιραστούμε και τις πιο τολμηρές μας ιδέες, να χαρτογραφήσουμε πιθανούς συμμάχους από όλο το φάσμα της κοινωνίας, να επιδιώξουμε και να δημιουργήσουμε νέες, ασυνήθιστες και αντισυμβατικές ακόμα[2], συμμαχίες και δίκτυα, να προσδιορίσουμε και να αναδείξουμε στρατηγικά τη σημασία κάθε συλλογικής και συμπεριληπτικής παρέμβασης, να αγγίξουμε περισσότερους ανθρώπους και να άρουμε τη δυσπιστία και τον σκεπτικισμό των πολιτών απέναντι στην οργανωμένη ΚτΠ. Ευκαιρία, τέλος, για ενδυνάμωση και ανάδειξη του τεράστιου έργου των «μικρών» και «μεσαίων» οργανώσεων, που αποτελούν την πλειοψηφία και την παλλόμενη καρδιά του οικοσυστήματος των ΟΚοιΠ.

Πώς προχωράμε; Με παρατήρηση-εκπαίδευση-δοκιμή-επανάληψη. Δεν θα ευοδώσουν όλες οι συνεργασίες, δεν θα πετύχουν όλα τα πειράματα. Αλλά κάθε προσπάθεια θα μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά. Αναγνωρίζουμε, μελετάμε, κατανοούμε τη νέα πραγματικότητα και δημιουργούμε τον χώρο και τις συνθήκες για δοκιμή και αποτυχία. Αυτό, σε ένα οικοσύστημα με μονάδες που παλεύουν για επιβίωση, φαντάζει ριψοκίνδυνο εγχείρημα. Γι’ αυτό πρέπει να συνοδεύεται από αλλαγή στις συνήθειες αλλά και στη νοοτροπία, όχι μόνο των οργανώσεων αλλά και των χρηματοδοτών των δράσεων τους. Είναι μία μεγάλη και ενδιαφέρουσα συζήτηση που πρέπει να ανοίξει και αφορά στην ενδυνάμωση της ΚτΠ μέσα από την χρηματοδοτική στήριξη διατομεακών και διαθεματικών συνεργατικών πρωτοβουλιών και δικτύων, πολύ σημαντικό στοιχείο της οποίας είναι η στήριξη του έργου των μικρών και μεσαίων οργανώσεων.

Οι διατομεακές, στρατηγικές συνεργασίες θα λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστής ισχύος της ΚτΠ. Και όσο πιο δυνατά ακουστεί η κοινή μας φωνή, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπος της δράσης μας.

[1]Παραδείγματα θετικής αλλαγής στον τρόπο συνεργασιών είναι, μεταξύ άλλων: η συμμαχία για το κλίμα (αποτελεί από τις πρώτες προσπάθειες διαθεματικής συμμαχίας για τον συντονισμό δράσεων για την κλιματική κρίση), η ομάδα εργασίας για το νομοσχέδιο της ΚτΠ και για τον εθελοντισμό (η φύση του κοινού στόχου ήταν τέτοια που ευνόησε τη διαθεματική συνεργασία, η οποία εξελίχθηκε σε θετικό παράδειγμα συμμετοχικότητας, ταχύτητας και αποτελεσματικότητας), συμμαχία για την πράσινη και δίκαιη ανάκαμψη (με αφορμή το σχέδιο ανάκαμψης και ένα υπόμνημα που υπέγραψαν 80+ οργανώσεις, η πολυσυλλεκτική ομάδα εργασίας της συμμαχίας σχεδιάζει διατομεακές στρατηγικές παρεμβάσεις σε θέματα ανάκαμψης, περιβάλλοντος και προστασίας ευάλωτων πληθυσμών).
[2]Ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα διατομεακής συνεργασίας με “ασυνήθιστες” ή αντισυμβατικές συμμαχίες έρχεται από τις Φιλιππίνες, όπου μία grassroots οργάνωση μικροκαλλιεργητών συνεργάστηκε με επιστήμονες, άλλες ΟΚοιΠ και την καθολική εκκλησία (να ο ασυνήθιστος σύμμαχος!) και οργάνωσαν ένα πολυκεντρικό δίκτυο που οργανώνει, εδώ και 30 χρόνια, δράσεις επισιτιστικής αυτάρκειας.
Για περισσότερα βλ. Heckelman, A, Chappell, MJ, Wittman, H. 2022. A polycentric food sovereignty approach to climate resilience in the Philippines.

 

02
Φεβ, 2022

By m.vasilakis

Προωθώντας Συνέργειες για την Τεκμηρίωση και Αντιμετώπιση της Ρατσιστικής Βίας

Γαρυφαλλιά Αναστασοπούλου Βοηθός Συντονίστρια – Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας

Για να κατανοήσει κανείς την ταυτοτική διάσταση του Δικτύου Καταγραφής Προστατικών Ρατσιστικής Βίας καλείται να επιστρέψει στη χρονική βάση της δημιουργίας του και να αναδομήσει τις συνθήκες που επικρατούσαν το 2011 αναφορικά με το φαινόμενο μίας από τις πιο επαχθείς εκφάνσεις του ρατσισμού, αυτής της ρατσιστικής βίας. Πρόκειται για μία ευρύτερη περίοδο που διαπιστώνεται ηραγδαία αύξηση της ξενοφοβίας και της ρατσιστικής βίας, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δράση της Χρυσής Αυγής. Παράλληλα, πρόκειται για μία περίοδο που η απουσία επίσημου και αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής των ρατσιστικών εγκλημάτων και υποστήριξης των θυμάτων οδηγούσε τόσο στην εμπέδωση ενός πλαισίου ατιμωρησίας για τους θύτες όσο και στην αύξηση της ανασφάλειας για τα θύματααλλά και τις κοινότητές τους. Άλλωστε, το ρατσιστικό έγκλημα στον πυρήνα του είναι ένα έγκλημα που διαπράττεται με στόχο να σταλεί ένα μήνυμα εκφοβισμού όχι μόνο στα θύματα αλλά και σε κάθε άλλο άτομο που μοιράζεται – ή νομίζει ο θύτης ότι μοιράζεται – τα ίδια χαρακτηριστικά με τα θύματα. Όταν, λοιπόν, διαπράττεται ένα ρατσιστικό έγκλημα οι διαλυτικές επιπτώσεις της βίας δεν σταματούν στο θύμα αλλά επεκτείνονται στην κοινότητα στην οποία ανήκει.

Με βάσει τις συγκεκριμένες συνθήκες, οι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών κλήθηκαν την εν λόγω περίοδο, ουσιαστικά να τεκμηριώσουν την τάση την οποία κατέγραφαν ήδη άτυπα, όταν τα θύματα των ρατσιστικών επιθέσεων προσέρχονταν στις υπηρεσίες τους για υποστήριξη. Μπροστά, λοιπόν, στην ανάγκη διασύνδεσης των εν λόγω φορέωνη Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προώθησαν την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του Δικτύου ώστε να καταγράφουν, επισήμως και ενιαία, το φαινόμενο προκειμένου να καταφέρουν να το αναδείξουν. Στην πρόσκληση ανταποκρίθηκαν φορείς οι οποίοι προσέφεραν και προσφέρουν ιατρικές, κοινωνικές, νομικές υπηρεσίες ή/και έρχονται σε άμεση επαφή με τα θύματα ρατσιστικής βίας ή θύματα άλλων βίαιων επιθέσεων που υποκινούνται από μίσος ή προκαταλήψεις και τέλος, οργανώσεις που έχουν δημιουργηθεί από τις ίδιες τις ομάδες που συνήθως γίνονται στόχος ρατσιστικής βίας. Ανάλογη ανταπόκριση υπήρξε και από το Συνήγορο του Πολίτη τότε έκτοτε συμμετέχει ως παρατηρητής, όπως επίσης και το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων.

Το συγκεκριμένο εγχείρημα είχε εξαρχής μία βασική μεθοδολογική πρόκληση: πώς να συλλεχθούν στοιχεία για ουσιαστικά αξιόποινες πράξεις με τρόπο αξιόπιστο ώστε να επιτρέπει την περαιτέρω στατιστική τους ανάλυση αλλά και τη διεξαγωγή ασφαλών και αξιόπιστων συμπερασμάτων, σε έναπλαίσιο επιδίωξης της αποδοχής του φαινομένου από τις αρμόδιες αρχές. Η απάντηση στη συγκεκριμένη πρόκληση ήταν η υιοθέτηση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μιας κοινής αλλά και αυστηρής μεθοδολογικής προσέγγισης, της καταγραφής των περιστατικών ρατσιστικής βίας σε μία ενιαία φόρμα και αποκλειστικά με βάση τη σχετική μαρτυρία των θυμάτων. Για τη θωράκιση δε της διαδικασίας, οι φορείς που συμμετείχαν και συμμετέχουν στο Δίκτυο δεσμεύονται στην αναγνώριση των περιστατικών ρατσιστικής βίας με βάση έναν κοινό ορισμό, ενώ η ομοιογένεια στη διαδικασία συλλογής στοιχείων επιτυγχάνεται μέσα από την εκπαίδευση όλων των ατόμων που αναλαμβάνουν να καταγράψουν τα περιστατικά. Για την προστασία, δε, του θύματος, οι καταγραφές είναι ανώνυμες και στον αντίποδα της ανωνυμίας του θύματος παρατίθενται τόσο τα στοιχεία του ατόμου που καταγράφει όσο και του φορέα-μέλους του Δικτύου εκ μέρους του οποίου καταγράφει. Οι φόρμες καταγραφής συλλέγονται προκειμένου να γίνει η σχετική τους επεξεργασία και να εξαχθούν τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία του εκάστοτε έτους, που δημοσιεύονται στην ετήσια έκθεση του Δικτύου. Στόχος, η κατανόηση του προφίλ το θυμάτων αλλά των δραστών (ανάλυση των λόγων στοχοποίησης, παρακολούθηση της πρόσβασης στην καταγγελία με βάση το νομικό καθεστώς των θυμάτων, ύπαρξη οργανωμένης ρατσιστικής βίας, η διασύνδεση της αστυνομικής βίας με το ρατσιστικό κίνητρο), η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των περιστατικών με βάση τη χρονική τους διάσταση, τη γεωγραφική τους διασπορά αλλά και τη σύνδεση τους με το χώρο τέλεσης, καθώς και η παρακολούθηση της ανταπόκρισης των αρχών τόσο ως προς τα εν λόγω περιστατικά όσο και ως προς την ευρύτερη δέσμευση τους για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Η ανάλογη διάγνωση αναγκών που πραγματοποιείται από την ανάλυση των περιστατικών αποτελεί τη βάση για την παροχή εξειδικευμένων συστάσεων προς τις αρμόδιες αρχές, ενώ η ίδια η έκθεση, μεταξύ άλλων, αποτελεί βάση τόσο για τη συμμετοχή του Δικτύου σε σχετικές διαδικασίες αξιολόγησης της χώρας, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, όσο καιγια την ενίσχυση των δράσεων συνηγορίας του ίδιου του Δικτύου καθώς και των μελών και συντονιστών του,δημιουργώντας έτσι μία σταθερή και αποτελεσματική διασύνδεση της εμπειρίας του πεδίου με το πλαίσιο της συνηγορίας.

Σήμερα το Δίκτυο αποτελείται από πενήντα ένα(51) φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών. Στα πάνω από δέκα χρόνια λειτουργίας του, τα μέλη του Δικτύου έχουν καταγράψει περισσότερα από χίλια διακόσια (1.200) περιστατικά, ενώ μέσα από τις υπηρεσίες τους πολλά από τα θύματα βρήκαν πρόσβαση σε πλαίσιο προστασίας και υποστήριξης. Όπως προαναφέρθηκε, για την ίδρυση του Δικτύου το 2011, καθοριστικός παράγοντας ήταν σε μεγάλο βαθμό η απόφαση εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινοτήτων των θυμάτων που πλήττονταν από την οργανωμένη δράση της Χρυσής Αυγής, να ανταποκριθούν άμεσα και συντονισμένα. Σε αυτό το πλαίσιο, τον Οκτώβρη του 2020, χαιρετίσαμε την καταδίκη της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, η καταγραφή σχετικών περιστατικών από το Δίκτυο και άρα η ύπαρξη του Δικτύου συνεχίζει να κρίνεται απαραίτητη. Αυτό άλλωστε καταμαρτυρεί ο αριθμός αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των περιστατικών που καταγράφει κάθε χρόνο το Δίκτυο, ακόμα και αν είναι κοινή μας αντίληψη πως αποτελούν απλώς την «κορυφή του παγόβουνου». Συνεχίζουν, ωστόσο,να δίνουν φωνή στα θύματα, μέσα από ένα πλαίσιο προστασίας και υποστήριξης. Συνεχίζουν να αποτυπώνουν μια σαφή εικόνα των ποσοτικών και ποιοτικών τάσεων της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα.

 

1 … 6 7 8 9