By Higgs

ΟΚοιΠ και συνηγορία, μια αναγκαιότητα

Δεν έχουμε τους πόρους, εδώ δεν προλαβαίνουμε να στηρίξουμε τον κύριο πληθυσμό-στόχο της οργάνωσής μας. Δεν έχουμε τεχνογνωσία. Εμείς δεν έχουμε πρόσβαση στα ΜΜΕ για να καταφέρουμε κάτι. Είμαστε μικρή οργάνωση. Στον φορέα μας, δυστυχώς, λείπει ένας καλός νομικός. Μα καλά, πώς να κάνω μια δράση συνηγορίας αν δεν τη χρηματοδοτεί κανείς;

Τα παραπάνω αποτελούν τις συχνότερες τοποθετήσεις που έχω καταγράψει όταν τίθεται το ζήτημα της συνηγορίας σε συζητήσεις με ΟΚοιΠ. Φυσικά, όλα τα παραπάνω εμπεριέχουν μεγάλες δόσεις αλήθειας, αγνοούν, όμως, ταυτόχρονα, σημαντικές παραμέτρους της συνηγορίας/advocacy. Και αν και πράγματι, όπως σημειώνουν και η κυρία Φωλά και ο κύριος Λαγανόπουλος στη δική τους τοποθέτηση στο τρέχον τεύχος του Civil Society Updates, το ελληνικό οικοσύστημα ΟΚοιΠ είναι ακόμα αρκετά φρέσκο και νέο για να μπορεί να επιδεικνύει δραστηριότητες συνηγορίας αντάξιες του μέσου ανεπτυγμένου οικοσυστήματος στη Δυτική ή Βόρεια Ευρώπη, οφείλουμε να επικοινωνούμε σε κάθε βήμα και με κάθε τρόπο την αναγκαιότητα να γινόμαστε όλο και πιο δραστήριοι στο σχετικό πεδίο.

Στο HIGGS έχουμε θέσει ως μια από τις προτεραιότητές μας την ενδυνάμωση του οικοσυστήματος ελληνικών ΟΚοιΠ στο πεδίο της συνηγορίας. Πέραν από τα καθιερωμένα σεμινάρια προς τις ωφελούμενες οργανώσεις των προγραμμάτων μας, έχουμε ως «ναυαρχίδα» της παρέμβασής μας, μαζί με τους εταίρους μας, το έργο «Non-profits & Media Advocating for Good!» το οποίο χρηματοδοτείται από το Active Citizens Fund. Μέσω του σχετικού έργου φέρνουμε σε επαφή οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών με δημοσιογράφους για την ανάληψη δράσεων συνηγορίας σε τοπικό, κυρίως, επίπεδο. Παράλληλα, υλοποιούμε πρόσθετες εκπαιδεύσεις με έμφαση στο e-advocacy, μιας και η πανδημία μας αναγκάζει να λειτουργούμε εξ αποστάσεως και στο ηλεκτρονικό περιβάλλον συχνότερα από ποτέ. Και δημιουργήσαμε θέση Advocacy and Communications Manager για να υλοποιούμε εμείς οι ίδιοι δράσεις συνηγορίας. Γιατί όλα αυτά; Διότι θεωρούμε ότι αποτελεί αναγκαιότητα για κάθε ΟΚοιΠ.

Η συνηγορία, αν και συχνά γίνεται (ορθώς) αντιληπτή ως μια μακροχρόνια προσπάθεια όπου απαιτούνται πολλοί πόροι και απ’ όπου δεν προκύπτουν άμεσα απτά αποτελέσματα, είναι απαραίτητη για να μειωθεί ο φόρτος στο πεδίο. Είναι, με άλλα λόγια, σε πολλές περιπτώσεις η δραστηριότητα εκείνη που εμπεριέχει τις μεγαλύτερες προοπτικές να μειώσει τη ροή των προβλημάτων που θεραπεύουμε, στην πηγή τους. Και έτσι να γεννηθεί η πολυτέλεια του χρόνου που τόσο αναζητούμε για να ξεκινήσουμε δράσεις συνηγορίας! Άρα μια επένδυση που θα μπορούσε να φέρει σημαντικά κέρδη στο μεσοπρόσθεσμο διάστημα. Μια επένδυση που αξίζει.

Άλλωστε, σε αντίθεση με ίσως την κυρίαρχη θεώρηση, οι δράσεις συνηγορίας δεν πρέπει απαραίτητα να στοχεύουν στην αλλαγή ή στη θέσπιση νόμων ή διαδικασιών σε εθνικό επίπεδο. Προφανώς περιλαμβάνουν και τέτοιες αλλαγές αλλά όχι μόνο! Σκεφτείτε πόσο ευκολότερο θα ήταν το επιχειρησιακό μας περιβάλλον αν η δημοτική αρχή, ο τάδε Περιφερειάρχης ή ο υπηρεσιακός εκείνου του Υπουργείου είχαν κατανοήσει καλύτερα τις αναγκαίες μικροαλλαγές σε διαδικασίες που θα επέφεραν σημαντική θετική επίδραση στο πεδίο μας. Και ποιοι οι καταλληλότεροι να το φέρουν στην επιφάνεια από τους φορείς εκείνους που έχουν καθημερινή «τριβή» με τα «κακώς κείμενα» στην ελληνική κοινωνία; Φανταστείτε πόσο καλύτερα διαμορφωμένα θα ήταν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του κάθε ΕΣΠΑ ή, για να θυμηθώ την τελευταία μας (πολύ σωστή) γκρίνια, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, αν όλοι μας τοποθετούμασταν σε αυτά; Και αν και τα παράπονά μας είναι στη σωστή βάση, πόσο δυσκολότερα θα μπορούσαμε να αγνοηθούμε αν δίναμε δυναμικό παρόν σε κάθε ευκαιρία; Αν θεωρούσε κάποιος αναπόδραστη την τοποθέτησή μας;

Η δική μου σκέψη είναι ότι πολλά από τα υλικά για μια δράση συνηγορίας είναι διαθέσιμα σε κάθε ΟΚοιΠ που έχει «τρέξει κάποια χιλιόμετρα». Υπάρχουν τα στοιχεία, ξέρουμε τι μας ενοχλεί, λογικά αντιλαμβανόμαστε πως θα μπορούσε να οργανώνεται καλύτερα ένα πεδίο. Σε αυτό, δε, βοηθάει και η σταδιακή ενίσχυση της διεθνοποίησης του οικοσυστήματος, πέραν μάλιστα του προσφυγικού αλλά με καίρια τη συνεισφορά του, η οποία προσφέρει προσλαμβάνουσες και εικόνες από άλλα, πιο ανεπτυγμένα, εθνικά συστήματα.

Τι λείπει;

Χρηματοδότηση. Πράγματι, σπάνια το καταφέρνεις, αν και ελπίζω η καινοτομία του Active citizens fund να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του χρηματοδοτικού πλαισίου. Αλλά και πάλι δεν θα έπρεπε να ποντάρουμε πολλά προς μια τέτοια εξέλιξη, καθώς η συνηγορία απαιτεί αυτοχρηματοδότηση ή χρηματοδότηση από το πλήθος για να είναι όσο πιο ευέλικτη και ανεπηρέαστη μπορεί.

Τεχνογνωσία. Τόσο το HIGGS όσο και άλλοι φορείς προσφέρουν, συχνότερα δωρεάν, σχετική υποστήριξη. Επιπρόσθετα, οι μεγαλύτερες οργανώσεις, με τη σχετική τεχνογνωσία και άτομα/τμήματα, έχουν πολλές φορές δηλώσει τη διαθεσιμότητά τους για υποστήριξη.

Χρόνος. Αυτό είναι επένδυση που απαιτείται από την κάθε οργάνωση, και προς αυτό βασική παράμετρος πρέπει να είναι το τι θα κερδίσουμε ύστερα από μια, ακόμα και μερικώς πετυχημένη, δράση συνηγορίας.

Δικτύωση μεταξύ μας. Συν το χρόνω βελτιωνόμαστε και φυσικά μπορεί να θεραπεύσει «ανεπάρκειες» ανάμεσα στις οργανώσεις μέσα από συνεργασίες του στυλ «εγώ έχω πρόσβαση σε δικηγόρο, εσύ έχεις τα στοιχεία που χρειαζόμαστε».

Επαφές με ΜΜΕ. 1^ον δεν χρειάζονται πάντα, γιατί η συνηγορία δεν είναι απόλυτη συνυφασμένη με τη μαζική επικοινωνία. 2^ον εμείς καταγράφουμε μια αυξανόμενη διάθεση για συζητήσεις και πιθανές συνεργασίες από την πλευρά αρκετών μέσων, ειδικά για τα ζητήματα της λεγόμενης «χαμηλής» πολιτικής.

Φαίνεται, δε, ότι η σταδιακή ανάληψη πρωτοβουλιών συνηγορίας καθιστά όλο και ευκολότερες τις επόμενες σχετικές δράσεις. Γιατί χτίζει αθροιστικά μια σειρά στοιχείων τέτοιων δράσεων όπως η διασύνδεση με άτομα κρατικής ευθύνης, η κανονικοποίηση της αποδοχής τοποθετήσεών μας, σε κάποιες περιπτώσεις, δε, η πρόσκληση συμβολής σε μια σχετική συζήτηση (όταν πρόκειται για ένα καινούργιο πεδίο πολιτικής).

Εν κατακλείδι, αν οι ελληνικές ΟΚοιΠ συγκεντρώνουν ένα μεγάλο μέρος αυτών που ενδιαφέρονται να αλλάξουν την κοινωνία προς το καλύτερο, και το κάνουν αυτό με λιγοστούς, συχνότερα, πόρους και σημαντική αυτοθυσία, δεν αποτελεί τρομερή απώλεια να μην δίνουν το κάτι παραπάνω για να αλλάξουν και το ίδιο το σύστημα που εν πολλοίς παράγει αυτό που προσπαθούν να επιδιορθώσουν; Όχι απαραίτητα πάντα φωναχτά και σαρωτικά, αλλά μεθοδικά και σταθερά, όπως η δουλεία τους στο πεδίο.

Σωτήρης Πετρόπουλος

Co-founder HIGGS

By Higgs

Η σημασία της Συνηγορίας/Advocacy και τα οφέλη που προκύπτουν για τις ΟΚοιΠ και την ελληνική κοινωνία

Η HumanRights360 είναι μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που χρησιμοποιεί τις δράσεις  συνηγορίας ως βασικό εργαλείο για την εξασφάλιση της ουσιαστικής πρόσβασης όλων των ανθρώπων στα δικαιώματα και την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής. Έχοντας στον πυρήνα της στρατηγικής μας την τεκμηριωμένη συνηγορία (evidence-based advocacy) κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων μας, όλες οι δράσεις πεδίου συνοδεύονται από στοχευμένες δράσεις συνηγορίας με σκοπό την επίτευξη αλλαγής για όλους -σε πιο συστηματικό επίπεδο- καθώς και από την ανάλυση πολιτικών και την έρευνα στους τομείς εξειδίκευσής μας. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουμε να αναδεικνύουμε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να πιέζουμε για ουσιώδεις αλλαγές .

Ένα συχνό ερώτημα που ανακύπτει σε ένα κομμάτι του πληθυσμού ακούγοντας τη λέξη «συνηγορία» είναι τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο και γιατί αποτελεί βασικό εργαλείο για την προάσπιση των δικαιωμάτων και ειδικότερα κατά την εστίαση μας σε ευάλωτους πληθυσμούς.

Λαμβάνοντας υπόψη επισημάνσεις/δυσλειτουργίες/καλές-κακές πρακτικές που διαπιστώνονται κατά την υλοποίηση προγραμμάτων στο πεδίο χρησιμοποιούμε ποικίλα εργαλεία για την επίτευξη των δράσεων συνηγορίας, τα οποία ενδεικτικά θα αναφέρουμε.

Η έρευνα, μας παρέχει ένα σημαντικό και συστηματικό εργαλείο το οποίο μπορεί να συνδυαστεί με τις πληροφορίες/αποδείξεις που λαμβάνουμε από το πεδίο συνεκτιμώντας το συγκεκριμένο περιβάλλον δράσης. Περαιτέρω η υλοποίηση συστηματοποιημένων δράσεων/παρεμβάσεων αποτελούν σημαντικό εργαλείο της συνηγορίας και ειδικότερα μεταξύ άλλων αναφέρουμε τις επιστολές προς τις αρχές, έγγραφα με την ανάλυση πολιτικής στα πεδία που δραστηριοποιούμαστε, διαβουλεύσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ερευνητικά κείμενα, εκπροσώπηση σε διοικητικές και δικαστικές αρχές, ανάληψη στρατηγικής σημασίας δικαστικών υποθέσεων.

Ποιος όμως είναι o στόχος μιας οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών μέσα από αυτές τις δράσεις; Υπάρχουν στόχοι μεσοπρόθεσμοι, όπως η προάσπιση των δικαιωμάτων ενός ατόμου και μέσα από αυτό μια ευρύτερης ομάδας αλλά και στόχοι πιο μακροπρόθεσμοι όπως η καταπολέμηση της διάκρισης και η πρόσβαση όλων στα δικαιώματα. Τόσο η συνηγορία για την υπεράσπιση ενός συγκεκριμένου θύματος όσο και η συνηγορία σε επίπεδο πολιτικής λειτουργούν ταυτόχρονα και αλληλοσυμπληρώνονται για το κοινό αποτέλεσμα: την αλλαγή πολιτικής και πρακτικής σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο προκειμένου να αλλάξει η κατάσταση για ομάδες ατόμων που έχουν παρόμοια προβλήματα. Η συνηγορία για την αλλαγή συστημάτων στοχεύει στη βελτίωση του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο από το κράτος όσο και από τους πολίτες που διαβιούν σε αυτό το κράτος. Μέσω των δράσεων συνηγορίας και των δημόσιων παρεμβάσεων μας γινόμαστε αναπόσπαστο μέρος της εθνικής και ευρωπαϊκής κίνησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα η οποία συμβάλει στην δημιουργία ενός κόσμου όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν θεμελιώδη δικαιώματα.

Ένα τρανταχτό παράδειγμα και ταυτόχρονα καλή πρακτική για το πως λειτουργούν τα εργαλεία  συνηγορίας είναι η καμπάνια «Βάλτους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» η οποία εν συνεχεία αποτυπώθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Τόπος» και σήμερα μπορεί κανείς να την επισκεφτεί μέσω του 3D Virtual Tour. Η συγκεκριμένη καμπάνια σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μιας περιόδου αγώνα για το βασικό: Να γίνει γνωστή η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής ώστε το σύνολο της κοινωνίας να αντιληφθεί το εύρος της δράσης της.

Η ιδέα πήγασε από μία πολύ συγκεκριμένη ανάγκη: Να έρθει στο προσκήνιο η οργανωμένη ρατσιστική βία που συνδέεται με τη δικογραφία της Χρυσής Αυγής. Για να γίνει αυτό ορατό και συγκεκριμένο, αποφασίσαμε να αποτυπώσουμε τη ρατσιστική βία εκεί ακριβώς όπου συμβαίνει: στον δρόμο. Έτσι, τοποθετήσαμε στα σημεία των επιθέσεων αυτοκόλλητα με QR Codes με τα οποία ο καθένας να μπορεί να «πλοηγηθεί» με το κινητό του στον μαύρο χάρτη της ρατσιστικής βίας.

Αφού εντοπίσαμε, μέσα από τεκμηριωμένες καταγραφές, τα πιο σοβαρά περιστατικά, ζητήσαμε από Έλληνες δημιουργούς οπτικής εικόνας να τα αποτυπώσουν. Στη συνέχεια τοποθετήσαμε κάθε επίθεση με την αντίστοιχη εικόνα και περιγραφή πάνω στον χάρτη της Ελλάδας και την ανεβάσαμε στον ιστότοπο valtousx.gr. Με ένα κλικ πάνω στα σημεία του χάρτη, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται ότι το κάθε τοπωνύμιο είναι ένας τόπος αιματηρής επίθεσης –συχνά ατιμώρητης. Η επιτυχία της πρώτης φάσης της καμπάνιας μας ώθησε να συνεχίσουμε και έτσι δημιουργήθηκε σύντομα «Ο Μαύρος Χάρτης της Ελλάδας».

Τέλος, ζητήσαμε από ξένους και Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες να σκιτσάρουν τα βασικά πρόσωπα στη δίκη της Χρυσής Αυγής, δίνοντας έτσι ένα οπτικό υλικό – ντοκουμέντο από μια δίκη που έμοιαζε αθέατη για τα ελληνικά και ξένα ΜΜΕ. Αυτή η πολυδιάστατη και συλλογική προσπάθεια αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της πρωτοβουλίας «Βάλ’ τους Χ –Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας».

Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο αναδείξαμε τα περιστατικά αλλά ευαισθητοποιήσαμε τον κόσμο που είδε αυτά τα εγκλήματα αποτυπωμένα και μπόρεσε να συζητήσει ανοιχτά για τα όσα έγιναν, να μάθει και να αφυπνισθεί προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοιες καταστάσεις στο τέλος

 Ένα δεύτερο αντίστοιχο παράδειγμα είναι η καμπάνια «Ο Ρατσισμός Είναι Άκυρος»: Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιήσαμε το ποδόσφαιρο ως το κύριο εργαλείο αφήγησης και υπεράσπισης, με ένα βίντεο με που απεικονίζει ότι στην κοινωνία, όπως και στους αγώνες ποδοσφαίρου, ο κάθε άνθρωπος έχει μια θέση, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός τους, το θρήσκευμα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά. Αφιερωμένο στο όραμά μας για οικοδόμηση δικαιότερων και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών, παρουσιάσαμε μια άλλη προσπάθεια για την επίτευξη ενός καλύτερου κόσμου, με μεγαλύτερη αποδοχή της διαφορετικότητας. Η εκστρατεία ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2020 και έλαβε την πιο σημαντική ορατότητα στις αρχές του 2021 όταν μεταδόθηκε μέσω όλων των εθνικών τηλεοπτικών καναλιών ως ενημερωτική διαφήμιση. Η εναλλακτική αφήγηση καθώς και τα μηνύματα της καμπάνιας βοήθησαν επίσης να σχολιάσουν ρατσιστικά περιστατικά σε γήπεδα ποδοσφαίρου, όπως ο αγώνας ποδοσφαίρου του Champions League μεταξύ της Paris Saint-Germain και της Basaksehir, ο οποίος τέθηκε σε αναστολή εντός των πρώτων 15 λεπτών μετά από φερόμενο περιστατικό από έναν από τους συντελεστές του αγώνα.

Αποδείξαμε, λοιπόν, ότι οι δράσεις συνηγορίας δεν είναι ένα γενικό, αφηρημένο και ασαφές πλαίσιο αλλά ένα πολύ δομημένο εργαλείο που μπορεί να επιφέρει σταδιακές και ουσιαστικές αλλαγές σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο ώστε να διασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή και να μπορούμε να οραματιζόμαστε έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις όπου όλοι απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα.

Επαμεινώνδας Φαρμάκης

Human Rights 360

Μαρία Παρασκευά

Νομική Εμπειρογνώμονας

Συντονίστρια Προγραμμάτων HumanRights360.

Φωτεινή Κοκκινάκη

Δημοσιογράφος

Υπεύθυνη Επικοινωνίας HumanRights360.

By Higgs

Συνηγορία από εμάς…για όλες/όλους εμάς

Το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών είναι το μοναδικό δευτεροβάθμιο σωματείο  μεταναστευτικών και προσφυγικών οργανώσεων και τα μέλη του είναι αποκλειστικά μεταναστευτικές και προσφυγικές κοινότητες. Πρόκειται για ένα δίκτυο 42 κοινοτήτων, οργανώσεων και συλλογικοτήτων που ιδρύθηκε το 2002. Στα πρώτα του βήματα αποτελούσε μια νέα μορφή συλλογικής αυτο-οργάνωσης και άσκησης συνηγορίας από τους ίδιους τους μετανάστες και τις μετανάστριες  για τους ίδιους τους μετανάστες και τις μετανάστριες. Τότε δεν υπήρχε καν η λέξη συνηγορία, μιλούσαμε μόνο για διεκδίκηση και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένα θέμα που αφορά την κοινωνία στο σύνολό της. 

Σήμερα, χρησιμοποιούμε τον όρο συνηγορία θέλοντας να “χωρέσουμε” σε μια λέξη αμέτρητη δουλειά για αλλαγή, κινητοποίηση, ευαισθητοποίηση, για την αντιμετώπιση της αδικίας, την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και πόσα άλλα. Δεν είναι τυχαίο που δεν υπάρχει ένας μονο ορισμός της συνηγορίας. 

Για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών η συνηγορία αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο δράσης. Για τις οργανώσεις βάσεις, τις λεγόμενες grassroot organizations είναι ακόμα πιο ουσιαστικό εργαλείο. Αν  μάθουν πώς να το χρησιμοποιούν τότε θα καταφέρουν να διασφαλίσουν πως οι απόψεις και οι επιθυμίες τους εκφράζονται όπως αυτοί επιλέγουν. Η συνηγορία σε αυτό το επίπεδο -από τις οργανώσεις βάσης δηλαδή – γίνεται είτε από την ίδια την οργάνωση βάσης είτε σε συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Είναι πολύ ουσιαστικό να υπάρχει αυτή η συνεργασία καθώς οι δυνατότητες των οργανώσεων βάσης είναι συνήθως περιορισμένες, ας μην ξεχνάμε πως σχεδόν όλες, αν όχι όλες οι μεταναστευτικές οργανώσεις έχουν εθελοντικό χαρακτήρα δίχως το ανθρώπινο δυναμικό και την υλικοτεχνική υποδομή για να πραγματοποιήσουν τέτοιες δράσεις. Υπάρχει όμως η διάθεση, η ενέργεια, οι δεξιότητες και η εμπειρία. Επιπλέον, τα μέλη τους είναι τα πληττόμενα μέλη και αποτελούν τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Και αυτό είναι ουσιαστικό. 

Για το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, η μορφή που έχει ο φορέας μας, το σωματείο δηλ., διασφαλίζει την συνέχεια του έργου κάθε διοικητικού συμβουλίου που έχει εκλεγεί έως και σήμερα. Κοινός στόχος εδώ και σχεδόν 20 χρόνια είναι η προώθηση της ένταξης των μεταναστών ενισχύοντας την ατομική και συλλογική ευθύνη και συμμετοχή τους, μέσω συνεργασίας με τους θεσμούς, τις ΟΚοιΠ και την κοινωνία, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 

Προσπαθούμε να ασκήσουμε συνηγορία με κύριους άξονες τα ίσα δικαιώματα, την ενδυνάμωση των μεταναστών, την κοινωνική συνοχή και τις δράσεις κατά του ρατσισμού, άξονες που αποτελούν και τους κύριους πυλώνες των δράσεων μας. Με εργαλείο την συνηγορία, αλλά κυρίως, την ενεργή συμμετοχή των μεταναστευτικών κοινοτήτων ζητάμε χάραξη ουσιαστικής μεταναστευτικής πολιτικής, καθώς και τη δημιουργία ενός σχεδίου κοινωνικής ένταξης, ως μία πολιτική ανθρωπισμού και ισοπολιτείας. Έτσι μόνο διασφαλίζονται τόσο τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε άνδρα, γυναίκας και παιδιού, που περνούν τα σύνορα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο, όσο και η κοινωνική συνοχή της ελληνικής κοινωνίας.

Το όραμα μας για μια κοινωνία, στην οποία οι μετανάστες έχουν ίσα δικαιώματα και απολαμβάνουν δίκαιη μεταχείριση, συνδιαλέγονται και συμπορεύονται με τους Έλληνες με αλληλοσεβασμό, καθιστώντας την διαφορετικότητα πηγή ανάπτυξης και προόδου για όλους αποτελεί οδηγό μας για κάθε δράση συνηγορίας. Γιατί η συνηγορία γίνεται από εμάς, για όλες/όλους εμάς!

Άντλα Σασάτη 

Διευθύντρια του γραφείου του ΕΦΜ 

By Higgs

Διεκδικώντας την καθολική πρόσβαση ασθενών στο φάρμακο της Ηπατίτιδας C

Ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» δραστηριοποιείται από το 2012 με βασικό στόχο τη γεφύρωση ενός μεγάλου χάσματος μεταξύ των ασθενών που ζουν με χρόνια ηπατικά νοσήματα και του Συστήματος Υγείας, αποτελώντας το μοναδικό σύλλογο με νόσους του ήπατος στη χώρα. Μέσα από τη μεγάλη εμπειρία του συλλόγου στους χρόνιους ασθενείς, την ενημέρωση και την εκπαίδευση, καθώς και τη συνεχή παρακολούθηση τους, ο Προμηθέας εδώ και σχεδόν 10 χρόνια έχει αναπτύξει ένα ευρύ πλέγμα ολιστικών δράσεων που αφορούν την ευαισθητοποίηση γύρω από ηπατικά νοσήματα, την παροχή υπηρεσιών υγείας, την εξάλειψη ανισοτήτων, καθώς και την υπεράσπιση δικαιωμάτων των ασθενών.

Ειδικότερα, το κομμάτι της υπεράσπισης και διεκδίκησης δικαιωμάτων αποτελεί για τον Προμηθέα το κλειδί σε κάθε κλειστή πόρτα που συναντά ο ασθενής και που χωρίς αυτό, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια λειτουργική κοινωνία στο σύνολό της. Με τον τρόπο αυτό, ο Προμηθέας βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή, συνηγορώντας υπέρ των ασθενών όταν κρίνει ότι θεμελιώδη δικαιώματά τους καταπατώνται, ασκώντας πολιτικές πιέσεις όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Στο πλαίσιο αυτό, η εξασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης των ασθενών στη θεραπεία τους, δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί προτεραιότητα αυτών των προσπάθειών, με βασικό παράδειγμα την τετραετή συνεχή διαπραγμάτευση του Προμηθέα με τους δημόσιους φορείς και τις φαρμακευτικές εταιρίες, αναφορικά με την καθολική πρόσβαση των ασθενών στο φάρμακο της Ηπατίτιδας C.

Η Ηπατίτιδα C αποτελούσε για μεγάλο διάστημα μια χρόνια ασθένεια, για την εκρίζωση της οποίας απαιτούνταν επίπονες και αμφιβόλου αποτελέσματος θεραπείες. Όταν το 2014 ανακαλύφθηκαν και εγκρίθηκαν στη χώρα μας οι νέες ανώδυνες και αποτελεσματικές θεραπείες, τα κριτήρια πρόσβασης σε αυτές ήταν απαγορευτικά για την πλειοψηφία των ασθενών, λόγω του μεγάλου τους κόστους στο δημόσιο σύστημα υγείας. Τα νέα φάρμακα χαρακτηρίστηκαν επαναστατικά και άλλαξαν ριζικά τον τρόπο αντιμετώπισης της Ηπατίτιδας C, καθώς εκρίζωναν τον ιό σε ποσοστό που άγγιζε το 97%. Μεταξύ 2014 και 2017, οι θεραπείες ήταν προσβάσιμες σε συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών, εκείνων με αντιρροπούμενη κίρρωση. Αυτό σήμαινε ότι 3 στους 4 ασθενείς έμεναν εκτός θεραπείας. Το μερικό άνοιγμα των κριτηρίων το 2017, σε ασθενείς με μέτριο βαθμό ίνωσης, εξακολουθούσε να αφήνει πάνω από το 50% εκτός θεραπείας.

Μέχρι την επίτευξη του πρώτου ανοίγματος των κριτηρίων, ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» διεκδικούσε με κάθε μέσο την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων των ασθενών στις νέες αποτελεσματικές θεραπείες, πριν αυτοί να παρουσιάζουν σημαντικά και πολλές φορές μη αναστρέψιμα προβλήματα. Μέσα στο 2015 και το 2016 ο Σύλλογος απέστειλε αρκετές επιστολές στον Υπουργό Υγείας κ. Ξανθό. Σε αυτές γνωστοποιούταν η δυσχέρεια που επιφέρουν τα κριτήρια πρόσβασης σε πολλούς ασθενείς, το αίτημα του Συλλόγου για καθολική πρόσβαση και η ανάγκη συμμετοχής των ασθενών στις επιτροπές λήψης αποφάσεων.

Παράλληλα, ο Προμηθέας εξέδιδε συνεχή Δελτία Τύπου παρουσίασης του θέματος αλλά και των εξελίξεων, είτε θετικών είτε αρνητικών, όπως και των δεσμεύσεων των φορέων για επίλυση του ζητήματος. Στις περιπτώσεις που κάποιος ασθενής δεν πληρούσε τα κριτήρια, ο Σύλλογος σε συνεργασία με άλλους συλλόγους προσέφευγε κατά του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και του Υπουργείου Υγείας στο ΣτΕ.

Εκτός των επιστολών και των Δελτίων Τύπου, ο Προμηθέας, δια μέσω του νόμιμου εκπροσώπου και προέδρου του, Γιώργου Καλαμίτση, συμμετείχε ενεργά στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ηπατίτιδα C, γεγονός που ανέδειξε την ανάγκη συμμετοχής των ασθενών στη χάραξη στρατηγικής για θέματα που τους αφορούν άμεσα. Επίσης, ο πρόεδρος του Συλλόγου συνυπέγραψε το 2017 στις Βρυξέλλες την Διακήρυξη «Μανιφέστο Εξάλειψης της Ηπατίτιδας C – Hepatitis C Elimination Manifesto».

Όλη αυτή η πίεση στα κέντρα αποφάσεων αλλά και η ενεργή συμμετοχή του Προμηθέα στις διαδικασίες χάραξης πολιτικής, είχε ως αποτέλεσμα την επίτευξη ενός οράματος 4 χρόνων. Το καλοκαίρι του 2018, οι νέες επαναστατικές θεραπείες για την ηπατίτιδα C έγιναν προσβάσιμες σε όλους τους ασθενείς, χωρίς το παραμικρό κριτήριο. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια νίκη των ασθενών και της κοινωνίας των πολιτών, σε ένα ζήτημα όπου υπήρχαν ισχυρές αντιρροπούμενες δυνάμεις, τόσο από πλευράς πολιτικής ηγεσίας, όσο και από πλευράς φαρμακοβιομηχανίας.

Βασίλης Γράβαρης

Υπεύθυνος Επικοινωνίας,
Πολιτικός Επιστήμονας, MSc Επικοινωνίας

By Higgs

Συνηγορία και ΟΚοιΠ στην Ελλάδα : η οπτική των ΕΕΑ Grants

Λίγα λόγια για τα EEA Grants

Το χρηματοδοτικό εργαλείο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, γνωστού ως EEA Grants, μετρά ήδη 26 χρόνια ζωής στην Ελλάδα. Στο χρονικό αυτό διάστημα, οι δωρήτριες χώρες, η Νορβηγία, η Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, έχουν διοχετεύσει περισσότερα από 180 εκ ευρώ σε ένα ευρύτατο φάσμα δράσεων και έργων, από τον πολιτισμό ως την προστασία του περιβάλλοντος και από την έρευνα ως την τοπική ανάπτυξη.

Η ενδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας των πολιτών αποτέλεσε αυτοτελές πρόγραμμα των EEA Grants από το 2013. Από τότε και ως το 2024, οπότε ολοκληρώνεται η παρούσα χρηματοδοτική περίοδος, η ελληνική κοινωνία των πολιτών έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει κονδύλια ύψους 20,8 εκ ευρώ σε προγράμματα για την ενίσχυση της δημοκρατίας, την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ενδυνάμωση του εποπτικού ρόλου της κοινωνίας των πολιτών, και βέβαια σε δράσεις συνηγορίας. Ειδικά οι τελευταίες αξιολογήθηκαν ως εξαιρετικής σημασίας από τις δωρήτριες χώρες, προκειμένου να ενισχυθεί ο ίδιος ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, που συνοψίζεται στις έννοιες της προάσπισης της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Συνηγορία: η ελληνική εμπειρία

Η εμπειρία από την Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της υλοποίησης των προγραμμάτων των ΕΕΑ Grants για την Κοινωνία των Πολιτών, έδειξε ότι η διαδικασία της συνηγορίας καθώς και τα εργαλεία ανάπτυξής της δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστά στους φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Σε ένα πρώτο στάδιο, παρατηρήθηκε ότι μόνο οι μεγάλες και γνωστές οργανώσεις διέθεταν την τεχνογνωσία και το όραμα να υλοποιήσουν δράσεις συνηγορίας. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι παράδοξη, καθώς η ελληνική κοινωνία των πολιτών, παρότι έχει διανύσει σημαντικά βήματα ως προς την εξέλιξή της τα τελευταία χρόνια, απέχει ακόμα σημαντικά από το στάδιο ωρίμανσης που συναντά κανείς σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως στη Νορβηγία. Εκεί, όπου εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών κάθονται στο ίδιο τραπέζι, ή εσχάτως μοιράζονται την ίδια οθόνη, με τους διαμορφωτές πολιτικής και συμβάλλουν, με τις απόψεις και την επιχειρηματολογία τους, σε αυτές.

Στο πλαίσιο αυτό, η ανάδειξη του ρόλου της συνηγορίας και του εποπτικού ρόλου της ελληνικής κοινωνίας των πολιτών, ως ξεχωριστής θεματικής, κρίθηκε ως απολύτως αναγκαία για τον σχεδιασμό του προγράμματος Active citizens fund στην Ελλάδα. Με τη στόχευση αυτή, ο διαχειριστής της επιχορήγησης ύψους 13,5εκ ευρώ, που είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη και ο οργανισμός SolidarityNow, δημιούργησαν πρόσφορο έδαφος προκειμένου ελληνικές ΟΚοιΠ να λάβουν τη χρηματοδοτική στήριξη, αρχικά, καθώς και μια σειρά εργαλείων και τεχνικών σε πρακτικό επίπεδο, μέσω στοχευμένων εκπαιδεύσεων, στη συνέχεια, ώστε να αξιοποιήσουν τη διαδικασία της συνηγορίας για την ανάδειξη του έργου τους και του κρίσιμου ρόλου τους τομέα της Κοινωνίας των Πολιτών στη χώρα μας.

Από τον σχεδιασμό στην πράξη

Τον Φεβρουάριο του 2019 έγινε η ανακοίνωση της στοχευμένης πρόσκλησης ενδιαφέροντος στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund για την «Ενίσχυση της συνηγορίας και του εποπτικού ρόλου της κοινωνίας των πολιτών». Από αυτήν προέκυψε η επιλογή 16 έργων, με συνολικό ύψος επιχορήγησης 1,97 εκ. ευρώ.

Τα έργα αυτά που ξεκίνησαν στις αρχές του 2020, και παρά τις μεγάλες δυσκολίες που συνάντησαν στην υλοποίηση τους λόγω πανδημίας, έχουν ήδη ξεκινήσει να αφήνουν μια σημαντική κληρονομιά για την ελληνική κοινωνία των πολιτών. Μέσω της ανακοίνωσης των πρώτων αποτελεσμάτων ερευνών, της δικτύωσης και ενδυνάμωσης φορέων των ΟΚοιΠ, τη δημοσιοποίηση οδηγών καλών πρακτικών, και τη μεταφορά τεχνογνωσίας μέσω σεμιναρίων και κοινών πλατφορμών, έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της συνηγορίας στη χώρα μας.

Τα παραπάνω, όμως, αποτελέσματα για να μπορέσουν να λειτουργήσουν σε ένα γενικότερο πλαίσιο λήψεως αποφάσεων στη δημόσια πολιτική θα πρέπει να εδράζονται σε μια δυνατή σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των ΟΚοιΠ και της ελληνικής κοινωνίας. Η ενημέρωση του κοινού για τις δράσεις της κοινωνίας των πολιτών που συνδράμουν στη χρηστή διακυβέρνηση, τη λογοδοσία και τη διαφάνεια, για παράδειγμα, σίγουρα θα βοηθούσε στην ευρύτερη εδραίωση της πεποίθησης ότι η συνηγορία μπορεί να αποτελέσει και στη χώρα μας ένα σημαντικό εργαλείο των ΟΚοιΠ στην προσπάθειά τους να επιφέρουν θεσμικές αλλαγές σε καίρια κοινωνικά προβλήματα.

Εμπιστοσύνη, όχι καχυποψία

Σε αυτό ακριβώς αυτό το ζήτημα και πιο συγκεκριμένα στο πώς μπορεί να γεφυρωθεί η απόσταση που χωρίζει ΟΚοιΠ και ΜΜΕ, αλλά και στο να περιοριστεί ο ρόλος των media στην αρνητική εικόνα για τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις στοχεύουν οι δράσεις του έργου «Non-profits & Media Advocating for Good!» με φορέα υλοποίησης το HIGGS και εταίρους την Πρωτοβουλία για τη Δημοσιογραφία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Ίδρυμα Ανοιχτής Γνώσης Ελλάδας.

Στη μείωση της καχυποψίας που υπάρχει απέναντι στις ελληνικές ΟΚοιΠ σίγουρα θα βοηθούσαν και δράσεις συνηγορίας που απασχολούν ζητήματα που απασχολούν το σύνολο της κοινωνίας, όπως για παράδειγμα ο περιορισμός των πυρκαγιών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το έργο «Ενίσχυση της διαφάνειας και λογοδοσίας στη χρηματοδότηση της πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών με τη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών» με φορέα υλοποίησης το WWF Ελλάς και εταίρο το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) αποσκοπεί στην ενίσχυση της διαφάνειας στη διαχείριση κρατικών πόρων για την πρόληψη και καταστολή δασικών πυρκαγιών, προτείνοντας άμεσες θεσμικές παρεμβάσεις για την προαγωγή της χρηστής διακυβέρνησης.

Οι προτάσεις για θεσμικές παρεμβάσεις και η ενίσχυση των μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου απαιτούν, όμως, συγκεκριμένη τεχνογνωσία στην ανάπτυξη στρατηγικών συνηγορίας, λογοδοσίας και εποπτείας. Πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα στοχεύει ένα άλλο έργο του Active citizens fund, το «Διεκδικούμε την αλλαγή! Επιμόρφωση στη συνηγορία για τα ανθρώπινα δικαιώματα» με φορέα υλοποίησης τη Διεθνή Αμνηστία. Το έργο συνδράμει στην επιμόρφωση και τη μεταφορά τεχνογνωσίας και μεθοδολογίας και τη δημιουργία συνεργειών και την ενίσχυση της κατάρτισης για την υλοποίηση στρατηγικού σχεδιασμού. Αυτός είναι άλλωστε και ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να επιτευχθεί η συμβολή των ελληνικών ΟΚοιΠ στη λήψη αποφάσεων στη δημόσια πολιτική.

Ανάπτυξη ικανοτήτων των ελληνικών ΟΚοιΠ

Βέβαια, η μεταφορά τεχνογνωσίας και μεθοδολογίας εντάσσεται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της γενικότερης ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building) των ελληνικών ΟΚοιΠ. Το Social Dynamo, του Ιδρύματος Μποδοσάκη, με δεκάδες workshops και σεμινάρια mentoring και coaching, τα οποία απευθύνονται σε φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που χρηματοδοτούνται από το Active citizens fund, συμβάλει στην κατάρτιση των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων πάνω σε καίρια ζητήματα οργάνωσης και δράσης, ενισχύοντας τις δυνατότητες για την ανάπτυξη δράσεων συνηγορίας.

Με τη χρηματοδότηση των ΕΕΑ Grants, τη γνώση και την εμπειρία των ισχυρότερων ΟΚοιΠ στην Ελλάδα, τις επιτυχείς συμπράξεις και το διαμοιρασμό της γνώσης μέσω συνεργειών και συνεργασιών, η ελληνική κοινωνία των πολιτών μπορεί να αναδειχθεί σε έναν πιο δυναμικό πυλώνα συστηματικής άσκησης δράσεων συνηγορίας και διαμόρφωσης πολιτικών.

Μαρία Φωλά, PhD, ΕΕΑ Grants Advisor, Πρεσβείας της Νορβηγίας στην Ελλάδα

Σωτήρης Λαγανόπουλος, Διευθυντής Προγράμματος Active Citizens Fund, Ίδρυμα Μποδοσάκη